Powstanie parafii Kostrzyn i jej funkcjonowanie w latach 1925–1945
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.3102Słowa kluczowe:
Kostrzyn, parafia Kostrzyn, diecezja sandomierska, dwudziestolecie międzywojenne, Kościół katolickiAbstrakt
Celem tego artykułu jest przedstawienie historii powstania parafii Kostrzyn i jej pierwszych lat funkcjonowania. Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 r. było ważnym impulsem do rozwoju życia religijnego i kulturowego na wsi. Ustały ograniczenia związane z prześladowaniem Kościoła, co pozwoliło na dopasowanie struktur kościelnych do wzrastającej liczby ludności. Wzrost laicyzacji życia w miastach i zagrożenie komunizmem powodowały, że Kościół przykładał większą wagę do życia religijnego mieszkańców wsi. Duża odległość od kościoła powodowała wiele zaniedbań w życiu religijnym, toteż konieczne było zagęszczenie sieci parafialnej. W tym celu w 1924 r. erygowano parafię w Kostrzynie. Kolejni proboszczowie przyczynili się do budowy kościoła, budynków plebańskich, powstania cmentarza i założenia nowej wspólnoty kościelnej. Najtrudniejszy czas dla nowej parafii przypadł na lata II wojny światowej.
Bibliografia
Źródła archiwalne:
Archiwum Diecezjalne w Sandomierzu
Kuria Diecezjalna w Sandomierzu
Akta parafii w Kostrzyniu, sygn. PR-141.
Jagiełło Bolesław (1899–1921–1950), sygn. FJ-5.
Zadęcki Tomasz (1895–1918–1980), sygn. FZ-4.
Archiwum Państwowe w Kielcach
Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Klwowie
Księga urodzeń, małżeństw i zgonów (1850), sygn. 43.
Księga urodzeń, małżeństw i zgonów (1860), sygn. 53.
Księga urodzeń, małżeństw i zgonów (1870), sygn. 63.
Archiwum Państwowe w Radomiu
Urząd Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Klwów
Duplikat akt stanu cywilnego parafii Klwów z 1890 roku, sygn. 16.
Duplikat akt urodzonych, zaślubionych i zmarłych parafii Klwów za 1900 r., sygn. 26.
Duplikat akt urodzonych, zaślubionych i zmarłych parafii Klwów za 1910 r., sygn. 36.
Duplikat akt urodzonych, zaślubionych i zmarłych par. Klwów za 1920 rok, sygn. 46.
Dublikat rodivšihsâ brakosočetavšihsâ i umierših rimsko-katolickogo pr. Kl´vov´ v 1880 godu, sygn. 6.
Archiwum Parafialne w Kostrzynie
Kronika parafii w Kostrzynie.
Kwestionariusz dla celów wizytacyjnych szkół Diecezji Sandomierskiej na rok szkolny 1936 ze szkoły we wsi Kostrzyn, Ulów, Jabłonne, parafia Kostrzyń, gmina Potworów, Inspektorat Radomski.
Księga Braci i Sióstr Trzeciego Zakonu św. Franciszka Serafickiego w parafii Kostrzyn.
List mieszkańców wsi Ulów do bpa Mariana Ryxa. Odpis. Protokół zdawczo odbiorczy.
Odpis z postanowień konferencji dekanalnej w Wrzeszczowie z dnia 25 lutego 1925 r.
Protokół zdawczo-odbiorczy parafii Kostrzyn z 1926 r.
Protokół zdawczo-odbiorczy parafii Kostrzyń z 1933 r.
Protokół zdawczo-odbiorczy parafii Kostrzyń z 1937 r.
Protokół zebrania zbiorowego gromad wsi i kol. Kostrzyn, gminy Potworów, starostwa radomskiego, województwa kieleckiego.
Unikat akt urodzonych w parafii Kostrzyn (1940–45).
Unikat akt urodzonych w parafii Kostrzyn (1925–1939).
Unikat akt zaślubionych w parafii Kostrzyn (1925–1945).
Unikat akt zmarłych w parafii Kostrzyn (1925–1945).
Źródła drukowane:
Catalogus Ecclesiarum et cleri saecularis ac regularis Dioecesis Sandomiriensis pro anno Domini 1925, Radom 1924.
Catalogus Ecclesiarum et cleri saecularis ac regularis Dioecesis Sandomiriensis pro anno Domini 1926, Radom 1925.
Catalogus Ecclesiarum et cleri saecularis ac regularis Dioecesis Sandomiriensis pro anno Domini 1927, Sandomierz 1926.
Catalogus Ecclesiarum et cleri saecularis ac regularis Dioecesis Sandomiriensis pro anno Domini 1928, Sandomierz 1927.
Catalogus Ecclesiarum et cleri saecularis ac regularis Dioecesis Sandomiriensis pro anno Domini 1929, Sandomierz 1928.
Catalogus Ecclesiarum et cleri saecularis ac regularis Dioecesis Sandomiriensis pro anno Domini 1930, Sandomierz 1929.
Catalogus Ecclesiarum et cleri saecularis ac regularis Dioecesis Sandomiriensis pro anno Domini 1931, Sandomierz 1930.
Ordo Divini Officii Persolvendi Sacrique Peragendi a Sacra Rituum Congregatione die 30 aprilis 1928 approbatus et in usum Dioecesis Sandomiriensis Descriptus pro Anno Domini 1939, Sandomierz 1938.
Rocznik Diecezji Sandomiersko-Radomskiej 1989, Sandomierz 1989.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej na rok 1932, Sandomierz 1932.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1933, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1934, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1935, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1936, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1937, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1938, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1941, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1942, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1943, Sandomierz b.r.
Spis Duchowieństwa i parafij Diecezji Sandomierskiej 1944 i 1945 r., Sandomierz b.r.
Opracowania:
Bujak G., Diecezja kielecka w latach 1805–1818, „Kieleckie Studia Teologiczne”4 (2005), s. 23–31.
Kumor B., Organizacja terytorialna diecezji kieleckiej, „Nasza Przeszłość” 17 (1963), s. 187–232.
Kupisz D., Lechowicz Z., Piątkowski S., Dzieje Klwowa i parafii klwowskiej do roku 1918, Radom 2015.
Litak S., Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Lublin 2006.
Rostkowski T., Parafia rzymskokatolicka w Wyśmierzycach, Radom 2014.
Rzadkowolska M., Kościół katolicki a lektura w dwudziestoleciu międzywojennym, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum” 9 (1999), s. 85–104.
Sekulski J., Encyklopedia Radomia, Radom 2009.
Sitarz M., Parafia, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, k. 1324.
Stanaszek B., Nowakowski R., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 1, A–G, Sandomierz 2014.
Stanaszek B., Nowakowski R., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 2, H–Ł, Sandomierz 2015.
Stanaszek B., Nowakowski R., Tylec P., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 3, M–R, Sandomierz 2017.
Stanaszek B., Nowakowski R., Tylec P., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 4, S–Ż. Biskupi i uzupełnienia, Sandomierz 2019.
Szymanowicz M., Organy w kościołach diecezji radomskiej, Lublin 2006.
Tylec P., Bp Marian Ryx (1853–1930), Ordynariusz Sandomierski, Sandomierz 2020.
Tymieniecka A., Nauczanie religii w szkołach publicznych, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 1 (2015), s. 92–96.
Wiśniewski J., Dekanat sandomierski, Radom 1915.
Zugaj L., Historia administracji w gminie Potworów, Lublin 2012.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
