Source Materials for the History of the Carthusian Monastery in Byaroza on the Eve of its Dissolution in 1831
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.4191Keywords:
Carthusians, reform, Byaroza, November Uprising, dissolution, Benedictine-Cistersian-Carthusian congregationAbstract
This article contains an outline of the history of the Byaroza Carthusian monastery in the last period of its existence and a selection of source materials that illustrate this period (1816–1825). The materials mainly illustrate the attempt to reform the monastery despite the internal and external difficulties it was experiencing. The support of the established Benedictine-Cistercian-Carthusian monastic congregation and the presence of zealous monks were not enough to fully organize monastic life and rebuild the spirituality of the Carthusians in its full form. The last stage of the history of the Carthusian monastery in Byaroza was marked by the participation of the monks in the November Uprising, which contributed directly to the dissolution of the monastery with the tsarist decree of 28th August 1831.
References
Bazydło J., Gieniusz Paweł, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, red. J. Bieńkowski, Lublin 1989, k. 1063–1064.
Ch[odyński] S., Kartuzi w Polsce, w: Encyklopedia kościelna podług teologicznej encyklopedji Wetzera i Weltego z licznemi jej dopełnieniami, wyd. M. Nowodworski, t. 10, Warszawa 1877, s. 134–135.
Ciesielski T., Sprawozdanie z kwerendy w Grodnie w dniach 15–29 IX 2012 r., „Hereditas Monasteriorum” 1 (2012), s. 400–402.
Gach P.P., Zakony mnisze na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej w okresie kasat, w: Klasztory mnisze na wschodnich terenach Rzeczypospolitej od XVI do początku XX wieku, red. J. Gwioździk, R. Witkowski, A.M. Wyrwa, Poznań 2014, s. 469–490.
Gryko B., Fundacje sakralne Kazimierza Leona Sapiehy. Kontynuacja budowy prestiżu Lwa Sapiehy?, w: Nad społeczeństwem staropolskim, red. K. Łopatecki,
W. Walczak, t. 1, Kultura – instytucje – gospodarka w XVI–XVIII stuleciu, Białystok 2007, s. 403–414.
Kanior K., Końcowe dzieje Polskiej Kongregacji Benedyktyńskiej św. Krzyża (1772–1864), „Analecta Cracoviensia” 14 (1982), s. 557–609.
Kanior K., Polska kongregacja benedyktyńska Świętego Krzyża 1709–1864, Kraków 2000.
Kanior M., Historia monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 3, Monastycyzm benedyktyński na ziemiach polskich od X do XX wieku, Kraków 2012.
Kartuzi na ziemiach polskich, red. H. Bulczak, Kartuzy 2008.
Kasabuła T., Puzyna Nikodem, w: Encyklopedia katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, k. 953–954.
Królikowski J., Kasata klasztoru kartuzów w Gidlach, „Hereditas Monasteriorum” 2 (2013), s. 311–347.
Kurczewski J., Bereza kartuska, w: Podręczna encyklopedia kościelna, t. 3–4, Warszawa 1904, s. 239–243.
Lepszy K., Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI w. do połowy XIX w., Warszawa 1953.
Najstarsze pisma kartuzów, wstęp i oprac. R. Witkowski, W. Lesner, tłum. R. Witkowski i in., Źródła Monastyczne 15, Kraków 1997.
Nir R., Cieciszowski Kasper, w: Encyklopedia katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyk,
L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1985, k. 464.
Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce 965–1999. Słownik biograficzny, wyd. 2, Warszawa 2000.
Nowak E., Rys dziejów duszpasterstwa wojskowego w Polsce, wstęp W. Bandurski, Warszawa 1932.
Petrani A., Kolegium Duchowne w Petersburgu, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Rozprawy Wydziału Teologiczno-Kanonicznego 12, Lublin 1950.
Popowska M., Rys dziejów Kartuzji Bereskiej w latach 1648–1831, „Ateneum Wileńskie” 13 (1938), z. 1, s. 87–167.
Riasanovsky N.V., Steinberg M.D., Historia Rosji, tłum. T. Tesznar, A. Bernaczyk, Historia, Kraków 2009, s. 329.
Stopniak F., Krzyszkowski Innocenty Seweryn, w: Słownik polskich teologów katolickich, red. H.E. Wyczawski, t. 2, Warszawa 1982, s. 455–456.
Witkowski R., Saeculum Cartusiae Berezanae, „Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica” 7 (1995), s. 173–244.
Witkowski R., Akt wizytacji kartuzji bereskiej z roku 1830, „Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica” 9 (2003), s. 331–400.
Witkowski R., Jerzy Szwengel (1697–1766), przeor kartuzji kaszubskiej i dziejopis Kościoła, Poznań 2004.
Witkowski R., Pierwsze lata kartuzji Sanctae Crucis w Berezie, w: Litwa i jej sąsiedzi od XII do XX wieku. Studia ofiarowane prof. dr. hab. Jerzemu Ochmańskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. G. Błaszczyk, A. Kijas, Poznań 1994,
s. 137–145.
Witkowski R., Some Remarks on the Charterhouse of Bereza Kartuska, w: Scripta minora, t. 1, red. B. Lapis, Publikacje Instytutu Historii UAM 5, Poznań 1996, s. 271–280.
Witkowski R., Szkice z dziejów kartuzji bereskiej (1648–1831), „Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica” 7 (1995), s. 74–118.
Witkowski, R. Prosopographia Polono-Cartusiana, Analecta Cartusiana 137,
Salzburg 1997.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Janusz Królikowski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain the copyright and full publishing rights without restrictions, and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
