Okoliczności, przebieg i następstwa sprowadzenia relikwii bł. Wincentego Kadłubka do katedry sandomierskiej w 1845 r.
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.2901Słowa kluczowe:
biskup sandomierski, Cystersi, Jędrzejów, Józef Joachim Goldtmann, relikwie, Sandomierz, uroczystość, Wincenty Kadłubek, WłostówAbstrakt
W artykule opisano sprowadzenie w 1845 r. relikwii bł. Wincentego Kadłubka do katedry sandomierskiej. Na wstępie omówiono początki kultu bł. Wincentego w tej świątyni, wspomniano religijność sandomierzan pierwszej połowy XIX w., starania bp. Józefa Goldtmanna o sprowadzenie relikwii, jak również proces ich pozyskania z klasztoru jędrzejowskiego. W dalszej części opracowania zrelacjonowano wprowadzenie ich do katedry sandomierskiej, rekonstruując przebieg procesji z kościoła Reformatów do katedry oraz przebieg celebrowanych w niej uroczystości. Ostatnia część artykułu porusza temat reperkusji ze strony władz rosyjskich, które nastąpiły po tych wydarzeniach oraz wspomina o ich pozytywnych następstwach.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Diecezji Sandomierskiej
Kuria Diecezjalna w Sandomierzu
Akta rozporządzeń normalnych, sygn. O-226.
Akta parafii Narodzenia NMP w Sandomierzu 1845–1944, sygn. PS-355.
Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu.
Archiwum Kapituły Kolegiackiej i Katedralnej w Sandomierzu
Akta kapituły katedralnej sandomierskiej dotyczące urządzeń kapituły, nominacji jej członków, etatów i funduszów, sygn. 247.
Źródła drukowane
Kazanie miane w katedrze sandomierskiej, w czasie uroczystości przeniesienia relikwij błogosławionego Wincentego Kadłubka, „Pamiętnik Religijno-Moralny. Czasopismo ku zbudowaniu i pożytkowi tak duchownych jako i świeckich osób” 9 (1845), nr 12, s. 534–544.
Medale religijne odnoszące się do Kościoła katolickiego we wszystkich krajach dawnéj Polski w zbiorze dra med. T. Rewolińskiego, oprac. T. Rewoliński, Kraków 1887.
Rituale Romanum. Pauli V Pontificis Maximi jussu editum aliorumque pontificum cura recognitum atque auctoritate SSMI D. N. Pii Papae XI ad normam Codicis juris canonici accommodatum. Ecclesiis Poloniae adaptatum et ab eodem SSMO D. N. Pio Papa XI aprobatum, Katowice 1927.
Spis Dzieł Sztuk Pięknych na Wystawę Publiczną w Warszawie w roku 1845 dostawionych, Warszawa 1845.
Szkice o Kadłubku. Kazanie z 1845 r. z okazji przeniesienia relikwii bł. Wincentego Kadłubka z Jędrzejowa do katedry NMP w Sandomierzu, do druku podał A. Lis, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 101 (2008), nr 1–2, s. 134–144.
Wiadomości zagraniczne, „Gazeta Krakowska” (1845), nr 169 z 25 VII 1845 r., s. 1.
Wiadomości zagraniczne, „Gazeta Krakowska” (1845), nr 175 z 1 VIII 1845, s. 1.
Wiadomość o uroczystym obchodzie przeniesienia relikwii błogosławionego Wincentego Kadłubka, z klasztoru Jędrzejowskiego do katedry Sandomierskiej, „Gazeta Kościelna”, 4 (1846), nr 16 z 20 IV 1846, s. 127–128.
Wiadomość o uroczystym obchodzie przeniesienia relikwii błogosławionego Wincentego kadłubka z klasztoru jędrzejowskiego do katedry sandomierskiej (11–12 X 1845), do druku podał K.R. Prokop, w: Mistrz Wincenty Kadłubek. Człowiek i dzieło, pośmiertny kult i legenda. Materiały sesji naukowej – Kraków, 10 marca 2000, red. K.R. Prokop, Kraków 2001, s. 121–122.
Wiadomość o uroczystym obchodzie przeniesienia relikwij błogosławionego Wincentego Kadłubka z klasztoru jędrzejowskiego do katedry sandomierskiej, „Pamiętnik Religijno-Moralny. Czasopismo ku zbudowaniu i pożytkowi tak duchownych jako i świeckich osób” 9 (1845), nr 12, s. 531–534.
Źródła internetowe
Lesser A., Portret Wincentego Kadłubka w stroju duchownym, według ryciny bądź obrazu, w: Cyfrowe Muzeum Narodowe w Warszawie: https://fbc.pionier.net.pl/details/nh8f5l9, [dostęp: 16 XI 2022 r.].
Opracowania
Baranowski A.J., Koronacje wizerunków maryjnych w czasach baroku. Zjawisko kulturowe i artystyczne, Warszawa 2003.
Barycz H., Łętowski Ludwik, w: Polski słownik biograficzny, t. 18, Lubomirski Aleksander – Machowski Walenty, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s 361.
Betlej A., Oprawy artystyczne uroczystości okazjonalnych we Lwowie w XVIII wieku. Próba rekonesansu, w: Velis quod possis. Studia z historii sztuki ofiarowane Profesorowi Janowi Ostrowskiemu, Kraków 2016, s. 59–65.
Borowska J., Błogosławiony Wincenty Kadłubek na łamach „Kroniki Diecezji Sandomierskiej” 1908–2010, Sandomierz 2013, praca magisterska dostępna w czytelni Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu.
Buliński M., Monografija miasta Sandomierza, Warszawa 1879 [reprint 2018].
Burek K., Obecność Mistrza Wincentego w Sandomierzu, „Zeszyty Sandomierskie” 19 (2004), s. 42.
Czyżewski K.J., Walczak M., Ikonografia błogosławionego Wincentego Kadłubka, „Cistercium Mater Nostra. Tradycja–Historia–Kultura” 2 (2008), nr 2, s. 215–271.
Ćwiek H., O religijnej kulturze muzycznej Sandomierza, „Studia Sandomierskie” 2 (1981), s. 227–238.
D. Dąbrowski, Malarskie wyobrażenia Wincentego Kadłubka autorstwa Aleksandra Lessera (1814-1884), „Nasza Przeszłość” 96 (2001), s. 601–617.
Dworzak A., Fabrica Ecclesiae Sandomiriensis. Dzieje modernizacji wnętrza kolegiaty sandomierskiej w XVIII wieku w świetle źródeł archiwalnych, Kraków 2016.
Dworzak A., Osiemnastowieczne uroczystości z udziałem cudownych obrazów na terenie województwa bełskiego. Zarys problematyki, „Rocznik Historii Sztuki” 45 (2020), s. 109–138.
Gawarecki W.H., Wincenty Kadłubek. Wspomnienie historyczne, „Pamiętnik Religijno-Moralny. Czasopismo ku zbudowaniu i pożytkowi tak duchownych jako i świeckich osób” 10 (1846), nr 4, s. 289–304.
Giergiel T., Stępień U., Bazylika katedralna pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu, Sandomierz 2014.
Jakóbczak A., Z życia diecezji, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 94 (2001), nr 9–10, s. 442–433.
Jarkiewicz K., Medalik jako signum servitutis i numisma sacrum. Charakterystyka szczegółowa w obszarze polskiej wytwórczości, w: Terra Culturae. Obszary, transfery, recepcje kultury. Studia oraz szkice o kulturze i historii, red. Ł. Burkiewicz, Kraków 2018, s. 367–429.
Krzos B., Przewodnik po dziejach Diecezji Sandomierskiej. Wspólna historia ziem dzisiejszej Diecezji Sandomierskiej w świetle współczesnych opracowań, Sandomierz 2018.
Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. 2, G–Ł, wyd. drugie poprawione i pomnożone, Lwów 1855, s. 351.
Lis A., Homo literatus. Studia poświęcone Wincentemu Kadłubkowi, t. 2, Kult i dokumenty, Sandomierz 2021.
Lis A., Kalendarium kultu bł. Wincentego Kadłubka, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 107 (2014), nr 11–12, s. 825–835.
Lis A., Parafia Włostów ośrodkiem kultu bł. Wincentego Kadłubka, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 101 (2008), nr 11–12, s. 765–781.
Lis A., Świadectwo kultu bł. Wincentego z parafii Włostów. Listy do biskupa sandomierskiego, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 100 (2007), nr 5–6, s. 436–441.
Lis A., Wincenty Kadłubek – bibliografia, Sandomierz 2019.
Lis A., Z dziejów parafii Włostów, Sandomierz 2019.
Lis A., Związki Mistrza Wincentego z parafią Włostów, Lublin 2007, praca magisterska dostępna w Muzeum Diecezjalnym Dom Jana Długosza w Sandomierzu.
Łętowski L., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, t. 3, Prałaci i kanonicy krakowscy, Kraków 1852.
Łętowski L., Wspomnienia pamiętnikarskie, wyd. H. Barycz, wyd. drugie powiększone, Wrocław 1956.
Makarewicz S., Bazylika katedralna w Sandomierzu. Przewodnik, Sandomierz 1975.
Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, wyd. drugie poprawione i uzupełnione, Warszawa 2000.
Olszewski D., Kult bł. Wincentego Kadłubka w Jędrzejowie, w: Cystersi w Polsce. W 850-lecie fundacji opactwa jędrzejowskiego, red. D. Olszewski, Kielce 1990, s. 151–178.
Polanowska J., Lesser Aleksander, w: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających zmarłych przed 1966, malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 5, Le-M, red. M. Biernacka, Warszawa 2003, s. 54–61.
Polanowska J., Rejchan (Reichan, Reychan) Mateusz (Maciej), w: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, t. 8, Pó–Ri, red. U. Makowska, K. Mikocka-Rachubowa, Warszawa 2007, s. 305–307.
Rastawiecki E., Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych lub czasowo w niej przebywających z dołączeniem szesnastu rycin, wizerunków celniejszych artystów, t. 2, Warszawa 1851.
Rewera A., Obchód 700-letniej rocznicy śmierci błog. Wincentego Kadłubka w Sandomierzu, „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 17 (1924), nr 1, s. 5–12.
Rogowska A., Losy o. Wilhelma Ulawskiego oraz dzieje skasowanego opactwa cystersów w Jędrzejowie w latach 1835–1855, „Hereditas Monasteriorum” 7(2015), s. 281–348.
Ryszkiewicz A., Rejchan (Reichan) Józef, w: Polski słownik biograficzny, t. 31, red. E. Rostworowski, Warszawa–Kraków 1988, s. 45–46.
Stabińska J., Mistrz Wincenty, Kraków 1973.
Stanaszek B., Nowakowski R., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w. t. 1, A–G, Sandomierz 2014.
Stanaszek B., Nowakowski R., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 2, H–Ł, Sandomierz 2015.
Stanaszek B., Nowakowski R., Tylec P., Słownik biograficzny księży diecezji sandomierskiej XIX–XX w., t. 4, Biskupi i uzupełnienia, Sandomierz 2019.
Stopka K., Męczennicy sandomierscy – legenda i rzeczywistość, „Nasza Przeszłość” 80 (1993), s. 51–99.
Świżek K., Błogosławiony Wincenty Kadłubek. Życie – kult – modlitwy, Jędrzejów 2007.
Wiśniewski J., Biskupi sandomierscy, Radom 1913.
Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich od 1186 do 1926 r. tudzież sesje kapituły sandomierskiej od 1581 do 1866 r., Radom 1926.
Wójcik W., Goldtmann Józef Joachim, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, Girdywoń Michał – Gross Adam, red. K. Lepszy, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960, s. 215–216.
Wójcik W., Powstanie i wygaśnięcie kapituły w Klimontowie, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik prawno-historyczny” 4 (1961), nr 1–4, s. 35–77.
Wyrozumski J., Kraków i Małopolska w czasach Mistrza Wincentego Kadłubka, w: Mistrz Wincenty Kadłubek. Człowiek i dzieło, pośmiertny kult i legenda. Materiały sesji naukowej – Kraków, 10 marca 2000, red. K.R. Prokop, Kraków 2001, s. 13–19.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
