Etyczny wymiar globalizacji w kontekście nauczania Jana Pawła II
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.40102Słowa kluczowe:
globalizacja, Jan Paweł II, normy etyczne, dylematy etyczne, wartości etyczne, godność człowieka, przestrzeń etyczno-kulturowaAbstrakt
Tematyka związana z procesem globalizacji jest niezwykle ważna we współczesnym świecie. Niniejsze opracowanie wpisuje się w nurt licznych rozważań i publikacji dotyczących aktualnych przemian dokonujących się w skali całego globu. Ambiwalentny charakter globalizacji stawia szereg pytań o kształt przyszłej cywilizacji. Wśród tych pytań na pierwszy plan wysuwają się pytania dotyczące etyki i jej znaczenia w procesie globalizacji. Pomimo iż procesy globalizacji niosą ze sobą nowe wyzwania, to założenia etyczne, niezmienne w każdej epoce, pozostają aktualne także w obecnym czasie. Stąd, pośród zmienności świata, istnieje konieczność afirmacji człowieka, wskazania na jego godność osobową, a w konsekwencji kształtowania życia społecznego w oparciu o zasady solidarność i sprawiedliwości, dopełnione miłością społeczną. Wszelkie próby redukowania człowieka do roli środka produkcji, elementu globalnego rynku sprowadzą proces globalizacji do zjawiska niszczącego to, co tak naprawdę ludzkie. Globalizacja pozbawiona odniesień etycznych prowadzi do wykluczenia jednostek i całych narodów, do nienawiści, pogardy dla słabszych, wzajemnej nieufności, konfliktów. W dobie kryzysu aksjologicznego etyka staje się jedną z najważniejszych dziedzin, które mogą zapewnić porządek społeczny. Celem niniejszego opracowania jest odpowiedź na pytanie: Jak ukierunkować proces globalizacji, aby uwzględniał normy etyczne i tym samym służył dobru jednostek i społeczeństw? Opracowanie skoncentrowane jest kolejno wokół globalizacji i jej podstawowych wymiarów, etycznych dylematów globalizacji, a w kluczowej części etycznych podstaw tego procesu.
Bibliografia
Bełch K., Katolicka nauka społeczna, Kielce 2007.
Bełch K., Wyzwania globalizacji w świetle nauki społecznej Kościoła, Przemyśl 2007.
Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, 29.06.2009.
Czupryn B., Antropologiczne podstawy globalizmu, „Człowiek w Kulturze” 14 (2002), s. 43–53.
Dembiński P. H., Naturalizacja globalizacji, „Gość Niedzielny — Azymut” 6.05.2001, s. 1, 5–6.
Dyczewski L., Tożsamość społeczno-kulturowa w globalizującym się świecie, „Kultura i Społeczeństwo” (2000) nr 1, s. 27–42.
Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium, 24.11.2013. Hervada J., Historia prawa naturalnego, Kraków 2013.
Jan Paweł II, Chrześcijanin jako polityk i ustawodawca. Przemówienie podczas Jubileuszu Parlamentarzystów i Polityków, 4.11.2000, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 22 (2001) nr 1, s. 23–25.
Jan Paweł II, Dialog między kulturami drogą do cywilizacji miłości i pokoju. Orędzie na XXXIV Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2001 r., 8.12.2000, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 22 (2001) nr 2, s. 24–29.
Jan Paweł II, Encyklika „Pacem in terris” — nieustanne zobowiązanie. Orędzie na XXXVI Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2003 roku, 8.12.2002, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 24 (2003) nr 2, s. 4–8.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, 4.03.1979.
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, 6.08.1993.
Jan Paweł II, Globalizacja i etyka. Do uczestników VII Sesji Plenarnej Papieskiej Akademii Nauk Społecznych, 27.04.2001, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 22 (2001) nr 6, s. 42–43.
Jan Paweł II, Kościół domaga się prawa do życia dla każdej istoty ludzkiej. Przemówienie do uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Akademii „Pro Vita”, 27.02.2002, „L’Osservatore Romano”, wyd. pol. 23 (2002) nr 6, s. 21–23.
Jan Paweł II, „Nie” śmierci, egoizmowi i wojnie! „Tak” życiu i pokojowi!”. Przemówienie do korpusu dyplomatycznego akredytowanego przy Stolicy Apostolskiej, 13.01.2003, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 24 (2003) nr 3, s. 21–24.
Jan Paweł II, Oddajcie wasze talenty na służbę Bogu, bliźniemu i wspólnemu dobru. Przesłanie do uczestników konferencji na temat: „Przedsiębiorca. Odpowiedzialność społeczna i globalizacja”, 3.04.2004, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 25 (2004) nr 5, s. 10.
Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2000 roku, 8.12.1999, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 21 (2000) nr 1, s. 4–9.
Jan Paweł II, Orędzie wygłoszone do Organizacji Narodów Zjednoczonych, Nowy Jork 2.10.1979, w: Dokumenty nauki społecznej Kościoła, red. M Radwan SCJ, t. 2, Rzym–Lublin 1996, s. 117–133.
Jan Paweł II, Poszanowanie praw człowieka warunkiem prawdziwego pokoju. Orędzie na XXXII Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 1999 r., 8.12.1998, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 20 (1999) nr 1, s. 4–8.
Jan Paweł II, Potrzebna jest globalizacja solidarności. Przemówienie z okazji Jubileuszu Ludzi Pracy, 1.05.2000, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 21 (2000) nr 6, s. 38–39.
Jan Paweł II, Pracujcie na rzecz sprawiedliwości, równości i dobra wspólnego. Przemówienie do członków Międzynarodowej Unii Prawników Katolickich, 24.11.2000, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 22 (2001) nr 3, s. 14–16.
Jan Paweł II, Prawdziwi chrześcijanie i znakomici dziennikarze. Przemówienie wygłoszone podczas Jubileuszu Dziennikarzy, 4.06.2000, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 21 (2000) nr 7–8, s. 29–30.
Jan Paweł II, Przebacz, a zaznasz pokoju. Orędzie na XXX Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 1997 r., 8.12.1996, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 18 (1997) nr 1, s. 4–8.
Jan Paweł II, Rodzina źródłem pokoju dla ludzkości. Orędzie na XXVII Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 1994 r., 8.12.1993, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 15 (1994) nr 1, s. 4–7.
Jan Paweł II, Rozwój, globalizacja, dobro człowieka. Audiencja dla przedstawicieli związków zawodowych i przedsiębiorców, 2.05.2000, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 21 (2000) nr 6, s. 39–40.
Jan Paweł II, Sprawiedliwość każdego człowieka źródłem pokoju dla wszystkich. Orędzie na XXXI Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 1998 r., 8.12.1997, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 19 (1998) nr 1, s. 4–8.
Jan Paweł II, Wobec wyzwań globalizacji. Przemówienie do członków Akademii Papieskich, nr 4, 8.11.2001, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 23 (2002) nr 3, s. 44–45.
Jan Paweł II, Zawsze aktualne zadanie: wychowywać do pokoju. Orędzie na XXXVII Światowy Dzień Pokoju 1 stycznia 2004 r., 8.12.2003, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 25 (2004) nr 2, s. 4–7.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Kempny M., Czy globalizacja kulturowa współdecyduje o dynamice społeczeństw postkomunistycznych?, „Kultura i Społeczeństwo” (2000) nr 1, s. 5–26.
Kondziela J., Pokój — rozwój — solidarność, „Ethos” 3 (1990) nr 11–12, s. 318–325.
Kowalczyk S., Prawda jako wartość w nauczaniu Jana Pawła II, „Ateneum Kapłańskie” 129 (1997) z. 1, s. 55–65.
Kuć M., Prawo stanowione w świetle nauczania papieża Jana Pawła II, w: Osoba i dzieło Ojca Świętego Jana Pawła II, Tomaszów Lubelski–Lublin 2009.
Mazur P. S., Rozumienie rzeczywistości a kryzys kultury, „Człowiek w Kulturze” 14 (2002), s. 183–197.
Niewada B., Żelazny R., Multimedia a sposoby funkcjonowania człowieka w gospodarce i społeczeństwie, w: Człowiek a proces globalizacji, red. E. Okoń-Horodyńska, Katowice 1999, s. 39–54.
Łużyński W., Globalna kwestia społeczna. Wybrane zagadnienia z perspektywy nauczania społecznego Kościoła, Toruń 2013.
Olejnik S., Wartości etyczne jako podstawa życia społecznego, „Ateneum Kapłańskie” 129 (1997) z. 1, s. 42–54.
Orzeszyna J., Kościół wobec globalizacji, Kraków 2003.
Rzeszotarska G., Człowiek i jego preferencje jako czynnik unifikacji popytu w gospodarce światowej, w: Człowiek a proces globalizacji, red. E. Okoń-Horodyńska, Katowice 1999, s. 7–18.
Słownik encyklopedyczny. Edukacja obywatelska, red. W. Głuch, Warszawa 2001.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska Gaudium et spes, 7.12.1965.
Stolarczyk I., Dylematy globalizacji. Kryteria wartościowania zmian społecznych w kontekście nauczania społecznego Kościoła, Tarnów 2003.
Sztompka P., Socjologia, Kraków 2003.
Szyszkowska M., Europejska filozofia prawa, Warszawa 1993.
Ślipko T., Zarys etyki ogólnej, Kraków 2004.
Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1983.
Zabielski J., Utylitaryzm, http://www.wikijp2.pl/index.php?title=Utylitaryzm (10.01.2022).
Zaorska A., Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej, Warszawa 2000.
Zdybicka Z. J., Globalizm i religia, „Człowiek w Kulturze” 14 (2002), s. 31–41.
Zuziak W., Społeczne perspektywy etyki, Kraków 2006.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Agnieszka Hotloś
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
