Kazimierza Kłósaka odczytanie i ocena stanowiska Pierre’a Teilharda de Chardin w kwestii powstania człowieka i jego natury
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.42205Słowa kluczowe:
ewolucjonizm chrześcijański, Kazimierz Kłósak, Pierre Teilhard de Chardin, problem antropogenezy, stworzenie duszy a ewolucjaAbstrakt
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób Kazimierz Kłósak odczytywał i interpretował poglądy Pierre’a Teilharda de Chardin w kwestii powstania człowieka i jego natury. Ukazuje on, że chociaż krakowski filozof popularyzował w Polsce twórczość francuskiego przyrodnika, to jednak niekiedy z nim polemizował i swoiście go interpretował. Kluczowym zagadnieniem była próba zrozumienia aktu stworzenia przez Boga duszy ludzkiej w kontekście ewolucji. Odpowiedź Teilharda brzmiała, że dusza ludzka wykształciła się na drodze ewolucji, gdyż duch egzystował w pramaterii; odpowiednie złożenie materii wygenerowało zjawiska duchowe. Chociaż Kłósak próbuje obronić Teilharda przed zarzutem o materializm, ostatecznie nie udaje mu się ocalić go dla ortodoksji. Zgodnie bowiem z klasycznym twierdzeniem, określonym przez św. Tomasza z Akwinu i popieranym przez Kłósaka, dusza ludzka została stworzona z nicości własnej i nicości podmiotu (ex nihilo sui et subiecti). W ujęciu Teilharda dusza ludzka powstała z duszy zwierzęcej, a więc powstała z nicości własnej, ale nie z nicości podmiotu. Rozwiązanie Teilharda nie jest więc „stworzeniem” w ścisłym tego słowa znaczeniu. Na kanwie głównego wątku artykuł podejmuje ważne kwestie metodologiczne dotyczące badania problemu początków człowieka i stworzenia duszy ludzkiej.
Bibliografia
Hałaczek B., Ksiądz Kłósak — polskim Teilhardem de Chardin, „Studia Philisophiae Christianae” 28 (1992) nr 2, s. 9–13.
Kazimierz Kłósak, red. A. Lemańska i in., Kraków 2020.
Kłósak K., „Fenomenologia” ks. P. Teilharda de Chardin w ramowej analizie epistemologicznej metodologicznej, „Roczniki Filozoficzne” 12 (1964), s. 93–105.
Kłósak K., Antropogeneza w empiriologicznym ujęciu ks. P. Teilharda de Chardin, „Zeszyty Naukowe KUL” 6 (1963) nr 4, s. 3–18.
Kłósak K., Ks. Piotr Teilhard de Chardin a zagadnienie monogenistycznych początków ludzkości, „Studia Theologica Varsaviensa” 1 (1963) nr 2, s. 83–113.
Kłósak K., Natura człowieka w „fenomenologicznym” ujęciu ks. Teilharda de Chardin, „Znak” 12 (1960) nr 11, s. 1464–1483.
Kłósak K., O właściwą interpretację i krytykę dzieł ks. Teilharda de Chardin, „Znak” 12 (1960) nr 6, s. 823–841.
Kłósak K., Próba wykorzystania „fenomenologicznej” antropologii P. Teilharda de Chardin do uzasadnienia tomistycznej filozofii człowieka, w: W kierunku prawdy, red. B. Bejze, Warszawa 1976, s. 485–496.
Kłósak K., Spór o Orygenesa naszych czasów, „Znak” 12 (1960) nr 2–3, s. 253–268.
Kłósak K., Teologiczne aspekty zagadnienia antropogenezy, „Tygodnik Powszechny” 10 (1954) nr 50, s. 3–8.
Périer P. M., Transformizm. Pochodzenie człowieka i dogmat katolicki, Paryż 1938.
Sertillanges A. D., L’idée de création et ses retentissement en philosophie, Paris 1945.
Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 7: Człowiek, cz. 2, I, 85–102, przeł. P. Bełch OP, London 1980.
Teilhard de Chardin P., Comment je crois, Paris 1969.
Teilhard de Chardin P., Le phénomène humain, Paris 1955.
Teilhard de Chardin P., Le transformisme. L’orgine de l’homme et le dogme catholique, Paris 1938.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
