Henryk IV Probus. Podstawowe problemy badawcze. Próba podsumowania, cz. 1
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.05104Słowa kluczowe:
Henryk IV Probus, Henryk IV Prawy, historia Śląska w średniowieczu, rozbicie dzielnicoweAbstrakt
The figure of Henry IV Probus, despite the rich literature on the subject, still arouses interest and controversy. The subject of discussion is both the reconstruction of the facts related to this reign and the prince’s assessment. The article presents an overview of research positions on these issues. The work is also a short variant of the biography of Henryk Probus, in which the material presented in chronological terms concerns life and activities, as well as foreign and internal policy. The general image of the principality of Wrocław during the reign of Henry IV Probus was also presented, with particular emphasis on Wrocław as the capital of the principality.
Bibliografia
Annales Cisterciensium in Heinrichow, Monumenta Germaniae Historica, t. 19, Hannoverae 1866.
Annales Grissowienses Maiores, Monumenta Germaniae Historica, t. 19, Hannoverae 1866.
Canonicorum Pragensium Continuatio Cosmae, G.H. Pertz (ed.), Monumenta Germaniae Historica, t. 9, Hannoverae 1851.
Continuatio Altahensis, G.H. Pertz (ed.), Monumenta Germaniae Historica, t. 17, Hannoverae 1861.
Continuatio Claustroneoburgensis, G.H. Pertz (ed.), Monumenta Germaniae Historica, t. 9, Hannoverae 1851.
Das urkundliche Formelbuch des königl. Notars Heinricus Italicus aus der Zeit der Könige Ottokar II. und Wenzel II. von Böhmen, J. Voigt
(Hrsg.), Wien 1863.
Ellenhari chronicon, G.H. Pertz (ed.), Monumenta Germaniae Historica, t. 17, Hannoverae 1861.
Joannis Dlugossi Annales seu Cronicae Incliti Regni Poloniae, lib. VII, Varsoviae 1975.
Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, I. Zakrzewski (wyd.), t. 1, Poznań 1877.
Kronika polska (Chronica Polonorum), L. Ćwikliński (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Kronika Pulkavy, G. Dobner (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Pragae 1774.
Kronika xiążąt polskich (Chronica principum Poloniae), Z. Węclewski (wyd.), MPH, t. 3, Lwów 1878.
Kronika Zbraslavská, J. Emler, U. Praze (ed.), Fontes Rerum Bohemicarum, t. 4, Praha 1884.
Księga henrykowska, R. Grodecki (tłum.), Wrocław 1990.
Nagrobki xiążąt szląskich, A. Bielowski (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Przibiconis, dicti Pulkava Chronicon ab initio gentis ad annum 1438, G. Dobner (ed.), Mediaevalia Historica Bohemica, t. 3, Pragae
Regesta diplomatica, nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, J. Emler (ed.), t. 2, Pragae 1852.
Regesten zur schlesischen Geschichte, C. GrĂĽnhagen (Hrsg.), Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. 7, T. 2, Breslau 1875.
Regesten zur schlesischen Geschichte, C. GrĂĽnhagen (Hrsg.), Codex Diplomaticus Silesiae, Bd. 7, T. 3, Breslau 1886.
Rocznik cystersów henrykowskich 970–1410, A. Bielowski (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Rocznik grysowski większy, A. Bielowski (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 3, Lwów 1878.
Rocznik krakowski, A. Bielowski (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Rocznik Miechowski, A. Bielowski (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Rocznik Sędziwoja, A. Bielowski (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Rocznik Traski, A. Bielowski (wyd.), Monumenta Poloniae Historica, t. 2, Lwów 1872.
Schlesisches Urkundenbuch, W. Irgang (Hrsg.), Bd. 5, Köln–Weimar–Wien 1993.
Scriptores Rerum Silesiacarum oder Sammlung schlesischer Geschichtschreiber, G.A. Stenzel (Hrsg.), Bd. 2, Breslau 1839.
Wutke K., Über schlesische Formelbücher des Mittelalters, Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte, Bd. 26, Breslau 1919.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Konserwator Zabytów Prowincji Dolnośląskiej, sygn. 60. Protokoll über die Öffnung der Grabtumba Herzog Heinrich IV. in der Kreuzkirche in Breslau.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Zbiór dokumentów luźnych, sygn. 2, Pismo w sprawie sarkofagów Książąt Henryka I oraz Henryka
IV odnalezionych przez delegata Ministerstwa Kultury i Sztuki prof. Kieszkowskiego.
Balzer O., Królestwo Polskie 1295–1370, t. 1, Lwów 1919.
Bar P., Nieudana próba opanowania księstwa wrocławskiego przez Wacława II w latach 1289–1290 [w:] Pierwsze polsko-czeskie forum
młodych mediewistów. Materiały z konferencji naukowej, Gniezno, 27–29 września 2005 roku, J. Dobosz, J. Kujawiński, M. Matla-Kozłowska
(red.), Poznań 2007, s. 201–210.
Barciak A., Między Polską a Czechami. Śląsk i jego mieszkańcy w źródłach czeskich dobry średniowiecza, Wrocław 2012.
Baszkiewicz J., Powstanie zjednoczonego państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, Warszawa 1954.
Bobrzyński M., Dzieje Polski w zarysie, Warszawa 1879.
Bresch J., Buśko C., Badania na placu sądowym (wykop nr 9) [w:] Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych, C. Buśko (red.),
Wrocław 2001, s. 109–146.
Bresch J., Buśko C., Lasota C., Wschodnia pierzeja Rynku [w:] Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych, C. Buśko (red.), Wrocław 2001, s. 73–108.
Bresch J., Buśko C., Lasota C., Zachodnia pierzeja Rynku [w:] Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych, C. Buśko (red.), Wrocław 2001, s. 15–72.
Buśko C., Rozplanowanie parceli i struktura zawodowa jej mieszkańców [w:] Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy ulicy Więziennej 10–11 we Wrocławiu, C. Buśko, J. Piekalski (red.), Wrocław 1999, s. 203–215.
Buśko C., Rynek – centrum średniowiecznego Wrocławia [w:] Średniowieczny Śląsk i Czechy. Centrum średniowiecznego miasta. Wrocław
a Europa środkowa, J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Wrocław 2000, s. 235–243.
Cetwiński M., Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Biogramy i rodowody, Wrocław 1982.
Cetwiński M., Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Pochodzenie, gospodarka, polityka, Wrocław 1980.
Cetwiński M., Śląski Tygiel. Studia z dziejów polskiego średniowiecza, Częstochowa 2001.
Chorowska M., Dylematy wokół zamku książęcego na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych
z lat 2011–2012 i 2014 [w:] Katedra, ratusz, dwór. Wielkie miasta a władza świecka i kościelna w kulturze średniowiecznej Europy. Materiały
XXXIII Seminarium Mediewistycznego im. Alicji Karłowskiej-Kamzowej, 29 listopada – 1 grudnia 2012 w Poznaniu, J. Kowalski, T. Ratajczak (red.), Poznań 2014, s. 137–164.
Chorowska M., Przemiany architektoniczne zabudowy posesji i jej sąsiedztwa w XIII–XX w. [w:] Rynek wrocławski w świetle badań
archeologicznych, J. Piekalski (red.), Wrocław 2002, s. 204–212.
Chorowska M., Regularna sieć ulic. Powstanie i przemiany do początku XIV w. [w:] Ulice średniowiecznego Wrocławia, J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Wrocław 2010, s. 67–90.
Chorowska M., Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne, Wrocław 2003.
Chorowska M., Konczewski P., Lasota C., Piekalski J., Parcela Rynek 6 – ul. Kiełbaśnicza 5 we Wrocławiu. Rozwój zabudowy i infrastruktury
elitarnej działki mieszczańskiej w XIII–XIV wieku, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne” 2012, t. 54, s. 49–77.
Chorowska M., Lasota C., O zabudowie murowanej w pierzejach rynku i ulic [w:] Ulice średniowiecznego Wrocławia, J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Wrocław 2010, s. 159–718.
Czerner R., Lasota C., Średniowieczne murowane obiekty handlowe na rynku wrocławskim [w:] Średniowieczny Śląsk i Czechy. Centrum średniowiecznego miasta. Wrocław a Europa Środkowa, J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Wrocław 2000, s. 331–345.
Drabina J., Historia miast śląskich w średniowieczu, Kraków 2000.
Gidaszewski T., Zagadka palatyna wrocławskiego Piotra z Krakowa (1283), „Roczniki Historyczne” 2007, t. 73, s. 119–128.
Goliński M., Miasta a polityka gospodarcza Henryka Probusa [w:] Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, K. Wachowski (red.), Wrocław
, s. 49–62.
Gottschalk J., St. Hedwig Herzogin von Schlesien, Köln–Graz 1964.
Grodecki R., Dzieje polityczne Śląska do r. 1290 [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, S. Kutrzeba (red.), Kraków 1933 (reprint: Kraków 2013).
Grünhagen C., Geschichte Schlesiens, t. 1, Gotha 1884.
Hlebionek M., Bolesław Pobożny. Wielkopolska na drodze do zjednoczonego królestwa (1224/1227 – 6, 13 lub 14 IV 1279), Kraków 2017.
Irgang W., Die Jugendjahre Herzog Heinrichs IV. von Schlesien (+1290). Quellenkritische Untersuchungen, „Zeitschrift für Ostforschung”
, Bd. 35, s. 321–345.
Irgang W., Heinrich IV. und die Kirche [w:] Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, K. Wachowski (red.), Wrocław 2005, s. 31–37.
Jaekel H., Zum urkundlichen Itinerar Herzog Heinrichs IV., „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens” 1885, Bd. 19,
s. 354–369.
Jasiński K., Przydomek księcia wrocławskiego Henryka IV, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia XXVI – Nauki Humanistyczno-
-Społeczne” 1992, z. 240, s. 67–76.
Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, t. 1: Piastowie wrocławscy i legnicko-brzescy, Wrocław 1973.
Jasiński K., Rola polityczna możnowładztwa wielkopolskiego w latach 1284–1314, „Roczniki Historyczne” 1963, t. 29, s. 261–270.
Jasiński K., Z problematyki zjednoczenia państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, „Zapiski Historyczne” 1955, t. 21, z. 1–2, s. 198–241.
Jureczko A., Henryk III Biały książę wrocławski (1247–1266), Kraków 2013.
Jurek T., Henryk Probus i Henryk głogowski. Stosunki wzajemne w latach 1273–1290, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1987, nr 4.
Jurek T., Plany koronacyjne Henryka Probusa [w:] Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, K. Wachowski (red.), Wrocław 2005, s. 13–29.
Jurek T., Rodowód Pogorzelów, Kraków 2005.
Jurek T., Testament Henryka Probusa: autentyk czy falsyfikat?, „Studia Źródłoznawcze” 1994, t. 35, s. 79–99.
Kaczmarek R., Kolegiata Krzyża Świętego we Wrocławiu [w:] Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, K. Wachowski (red.), Wrocław
, s. 85–100.
Karasiewicz W., Działalność polityczna Andrzeja Zaremby w okresie jednoczenia państwa polskiego na przełomie XIII/XIV wieku, Poznań
Karasiewicz W., Jakub II Świnka arcybiskup gnieźnieński (1283–1314), Poznań 1948.
Karasiewicz W., Paweł z Przemankowa biskup krakowski 1266–1292, „Nasza Przeszłość” 1959, t. 9, s. 157–247.
Kiełbasa A. SDS, Święta Jadwiga Śląska, Warszawa 1990.
Krakowski S., Obrona pogranicza wschodniego Małopolski za Leszka Czarnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1977, z. 15, s. 97–114.
Lalik T., Legnicka rezydencja Henryka Brodatego, Warszawa 1967.
Lasota C., Rozwój zabudowy murowanej w średniowieczu [w:] Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych, J. Piekalski (red.),
Wrocław 2002, s. 69–77.
Lasota C., Rozpędowski J., Wczesnogotycki dwór książęcy w Jelczu koło Oławy, „Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury Sztuki
i Techniki Politechniki Wrocławskiej” 1881, nr 15, s. 65–71.
Ligęza E., Udział możnowładców wrocławskich w zamachu stanu na Henryka IV Prawego w 1277 r., „Śląski Kwartalnik Historyczny
Sobótka” 1976, nr 4, s. 549–554.
Löschke T., Zur Frage über den Regierungsantritt Heinrich IV. von Breslau, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum
Schlesiens” 1874, Bd. 12, Z. 1, s. 64–76.
Luchs H., Schlesische Fustenbilder des Mittelalter, Breslau 1872.
Maciejowski M., Orientacje polityczne biskupów metropolii gnieźnieńskiej 1283–1320, Kraków 2007.
Maetschke E., Wann wurde Heinrich IV. von Breslau geboren?, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens” 1932,
Bd. 66, s. 58–67.
Maleczyńska E., Próby odbudowy państwowości polskiej w oparciu o Śląsk [w:] Szkice z dziejów Śląska, t. 1, E. Maleczyńska (red.),
Warszawa 1955, s. 94–129.
Maleczyński K., Polska, Austria, Czechy i Brandenburgia w latach 1278-1290, Warszawa 1962.
Małachowicz E., Książęce rezydencje, fundacje i mauzolea w lewobrzeżnym Wrocławiu, Wrocław 1994.
Małachowicz E., Ostrów Tumski i wyspy we Wrocławiu, Warszawa 1988.
Małachowicz E., Wrocławski zamek książęcy i kolegiata św. Krzyża na Ostrowie, Wrocław 1993.
Milkowitsch W., Heinrich IV. und Boleslaw II. 1277, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens” 1885, Bd. 19, s. 370–385.
Milkowitsch W., Heinrichs IV. Aufenthalt bei König Ottokar von Böhmen in der Zeit nach 1266, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und
Alterthum Schlesiens” 1884, Bd. 18, s. 243–252.
Milkowitsch W., Zur Chronologie des Hedwigsfestes, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens” 1884, Bd. 18,
s. 296–300.
Mitkowski J., Henryk IV Probus [w:] Polski słownik biograficzny, t. 9, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961, s. 405–408.
Mularczyk J., Dwa bunty rycerstwa śląskiego przeciw książętom wrocławskim w drugiej połowie XIII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny
Sobótka” 1978, nr 1, s. 1–18.
Mularczyk J., O urzędach i urzędnikach śląskich XIII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1983, nr 2, s. 153–172.
Mularczyk J., Z problematyki walk o władzę na Śląsku w latach czterdziestych XIII wieku, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1979,
nr 1, s. 1–16.
Nowacki B., Przemysł II (1257–1296), Kraków 2017.
Osiński J., Bolesław Rogatka (1220/1225–1278) książę legnicki, dziedzic monarchii Henryków śląskich, Kraków 2016.
Pakulski J., Rola polityczna Beniamina Zaremby w drugiej połowie XIII w., „Zeszyty Naukowe M. Kopernika w Toruniu. Historia” 1969,
t. 5, s. 21–32.
Pakulski J., Ród Zarembów w Wielkopolsce w XIII i początkach XIV w., „Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego” 1975,
t. 11, s. 103–107.
Palacky F., Geschichte Böhmen, Bd. II, Abt.1: Böhmen als erbliches Königreich unter den Přemysliden. Vom Jahre 1198 bis 1306, Prag 1839.
Pauk M.R., Der eine hiez her Lechschit, her Wüeschof der ander hiez. Kim byli stronnicy Henryka IV Probusa w Małopolsce?, „Roczniki
Historyczne” 2003, t. 69, s. 91–98.
Piekalski J., Forma i konstrukcja budynków [w:] Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy ulicy Więziennej 10–11 we Wrocławiu, C. Buśko, J. Piekalski (red.), Wrocław 1999, s. 37–41.
Piekalski J., Obraz ulicy w przestrzeni publicznej średniowiecznego Wrocławia. Próba podsumowania [w:] Ulice średniowiecznego Wrocławia, J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Wrocław 2010, s. 407–412.
Piekalski J., Struktura osadnicza i drogi Wrocławia przed wytyczeniem regularnej sieci ulic [w:] Ulice średniowiecznego Wrocławia, J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Wrocław 2010, s. 47–55.
Piekalski J., Wrocław – miasto Henryka IV [w:] Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, K. Wachowski (red.), Wrocław 2005, s. 39–48.
Polaczkówna H., Ród Wezenborgów w Polsce i jego pierwotne gniazdo, Kraków 1925.
Samsonowicz H., Śląsk w Europie w czasach Henryka Probusa [w:] Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, K. Wachowski (red.), Wrocław
, s. 7–11.
Schulte W., Kleine Schriften: Die Translation der hl. Hedwig, Breslau 1918.
Semkowicz A., Krytyczny rozbiór Dziejów polskich Jana Długosza (do roku 1384), Kraków 1887.
Semkowicz A., Walka o monarchię 1288–1294, „Kwartalnik Historyczny” 1891, t. 5, s. 727–788.
Silnicki T., Dzieje i ustrój kościoła katolickiego na Śląsku do końca w. XIV, Warszawa 1953.
Silnicki T., Kardynał legat Gwido, jego synod wrocławski w r. 1267 i statuty tego synodu [w:] Księga pamiątkowa ku czci Władysława
Abrahama, t. 2, Lwów 1931, s. 25–39.
Sobaniec S., Zabiegi Henryka IV wrocławskiego o Kraków i jego usiłowania odnowienia Królestwa [w:] Księga ku czci Oskara Haleckiego
wydana w XXV-lecie jego pracy naukowej, Warszawa 1935, s. 229–248.
Sperka J., Konstancja [w:] Książęta i księżne Górnego Śląska, A. Barciak (red.), Katowice 1995, s. 78–79.
Sroka S.A., Konstancja [w:] Piastowie. Leksykon biograficzny, K. Ożóg, S. Szczur (red.), Kraków 1999, s. 728–729.
Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2004.
Tęgowski J., Konstancja. Poczet żon królewskich, „Magazyn Razem” 1987, nr 1, s. 31–32.
Ulanowski B., Szkice krytyczne z dziejów Śląska, Kraków 1886.
Ulanowski B., Über die Datierung der auf Heinrich IV. von Breslau bezüglichen Urkunden im Formelbuche des Heinricus Italicus, „Zeitschrift
des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens” 1882, Bd. 16, s. 220–252.
Ulanowski B., Über die Erwerbung von Glatz durch Heinrich IV., „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens” 1882,
Bd. 16, s. 81–97.
Ulanowski B., Über die Zeit der Vermählung Heinrichs IV. mit Mechtilde von Brandenburg, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und
Alterthum Schlesiens” 1882, Bd. 16, s. 98–110.
Warcholik S., Duchowieństwo śląskie XIII w. w walce o jedność państwową z Polską, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk” 1929, t. 1, s. 162–184.
Włodarski B., Polska i Czechy w drugiej połowie XIII w. i początkach XIV wieku, Lwów 1931.
Wojciechowski Z., Udział Śląska w dawnym zjednoczeniu ziem polskich, Katowice 1935, wyd. 1, przedruk w: idem, Hołd pruski i inne studia historyczne, Poznań 1946.
Zielonka Z., Henryk Prawy, Katowice 1982.
Zientara B., Bolesław Wysoki. Tułacz, repatriant, malkontent, Kraków 2013.
Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1975.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Jolanta Szczepańska
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
