Spór o przynależność państwową Małopolski Wschodniej (1919–1923)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09101Słowa kluczowe:
II Rzeczpospolita, Małopolska Wschodnia, polityka międzynarodowa, powojenny porządek Europy, UkrainaAbstrakt
After the end of World War I, the struggle for post-war order in Europe began. The collapse of the superpowers: Germany, Austro-Hungary and Tsarist Russia, allowed the creation of many countries in Central Europe. Every nation wanted to have its own state. This led to the emergence of political and military conflicts over disputed territories. One of such territories was Eastern Lesser Poland, which, after fighting with the Bolsheviks and Ukrainians, was occupied by the nascent Poland. The Ukrainians put forward their claims to this territory and their own state. Own interests, including the protection of the occupied Transcarpathian Ruthenia, were pursued by the newly established Czechoslovakia. The Western powers in the League of Nations supported various solutions. The dispute lasted until the beginning of 1923 and was one of the last chords in the construction of the Versailles order in Europe.
Bibliografia
Źródła niedrukowane
Archiwum Narodowe w Pradze
sygn. 902.15.1920, Memorandum o Podkarpatské Rusi.
sygn. 902.15.1921, Podkarpatská Rus, Zakarpatská Ukrajina, leden-březen.
Narodowa Biblioteka Republiki Czeskiej w Pradze, Biblioteka Sło¬wiańska
sygn. N-T-O-UM-322, Julian Buczmianiuk, Zryw, 1923.
Państwowe Archiwum Obwodu Iwanofrankiwskiego w Iwano-Fran¬kiwsku (DAIFO)
sygn. f. 68, op. 2, nr 5.
sygn. f. 68, op. 2, nr 477.
Źródła drukowane
Appel des Carpatho-Russes à la Conférence Mondiale et aux Impérialistes Polonais, „Les Russes des Carpathes. Bulletin du Comité Carpatho¬-Russe de Paris”, 3 (1919), s. 1–4.
Hora A., Uherská Rus za války a v míru, Praha 1919.
Panek-Wierzbicka C., Chmielów – nasz utracony raj, Łódź–Warszawa 2021.
Powstanie II Rzeczypospolitej. Wybór dokumentów 1866–1925, H. Janowska, T. Jędruszczak (red.), Warszawa 1981.
Opracowania
lat z tysiąclecia. Drogi do Niepodległej. Debaty Belwederskie. 5 XI 2016 – 14 VI 2018, W. Suleja (red.), Warszawa 2018.
Balcerek W., Koncepcje integracyjne w polskiej polityce zagranicznej (1918–1939), „Dzieje Najnowsze”, 2 (1970), nr 1, s. 31–56.
Cimek H., Wincenty Witos a kluczowe kwestie w Sejmie Ustawodawczym (1919–1922), „Polityka i Społeczeństwo”, 6 (2009), s. 18–26.
Czornyj M.D., Suwerenność Ukrainy w latach 1917–1921 w kontekście sytuacji międzynarodowej, „Sprawy Narodowościowe”, 44 (2014), s. 133–138.
Fertacz S., Generał Stanisław Szeptycki jako dowódca wojsk polskich w la¬tach 1919–1922 wobec północno-wschodnich i południowo-zachodnich kresów Rzeczpospolitej, „Wieki Stare i Nowe”, 2 (2010), s. 58–73.
Franz M., Ludność żydowska wobec państwa polskiego na terenie wo¬jewództwa stanisławowskiego w latach 1921–1922, „UR Journal of Humanities and Social Sciences”, 1 (2022), s. 21–50.
Franz M., Zadania i działania Policji Państwowej na Ziemi Stanisła¬wowskiej w drugiej połowie 1921 roku w świetle materiałów źródło¬wych Archiwum Państwowego w Iwano-Frankiwsku [w:] W obliczu nowej rzeczywistości. Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w latach 1918–1923, t. 2: Administracja – Kultura, P. Hawryłyszyn, M. Kardas, A.A. Ostanek (red.), Warszawa–Iwano-Frankiwsk 2018, s. 29–37.
Gaczkowski M., O politykę realną. Ukraińscy konserwatyści Galicji Wschodniej wobec II Rzeczypospolitej (1923–1930), „Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia”, 1 (2013), s. 39–54.
Gauden G., Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918, Kraków 2019.
Gralczyk I., Umowa Warszawska 1920, jako przykład współpracy polsko¬-ukraińskiej na arenie międzynarodowej, „Literature and Culture of Polissya”, 94 (2019), S. „History Research”, nr 11, s. 120–126.
Hibel K., Od „Małopolski Wschodniej” do „Ukrainy Zachodniej”. Geneza, rozwój oraz zakres funkcjonowania w języku polskim nazw geogra¬ficznych odnoszących się do „Galicji Wschodniej” w latach 1918–1939, „Slavia Orientalis”, 56 (2012), nr 4, s. 475–510.
Hlebowicz A., Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 roku, „Biuletyn IPN. Pismo o Najnowszej Historii Polski”, 3 (2021), s. 95–108.
Hlebowicz A., Podróż na Wschód, Warszawa 2021.
Hładyszuk S., Agitacja bolszewicka i ruch komunistyczny na Wołyniu w okresie formowania polskiej administracji (1919–1921), „Komunizm: System – Ludzie – Dokumentacja”, 4 (2015), s. 3–18.
Hryciuk G., Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschod¬niej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2008.
Hryciuk G., W II RP. Kontekst [w:] Polska–Ukraina. Ciężar przeszłości. Dwa narody w XX wieku na łamach „Karty”, H. Antos, A. Richter (red.), Warszawa 2019, s. 90–91.
Jarnecki M., Kołakowski P., „Ukraiński Piemont”. Ruś Zakarpacka w okresie autonomii 1938–1939, Warszawa 2017.
Kargol T., Odbudowa Galicji ze zniszczeń wojennych w latach 1914–1918, Kraków 2012.
Kiś N., Kościół grekokatolicki i ruch nacjonalistyczny w pierwszej połowie XX wieku [w:] Nie zabijaj. Nacjonalizm i ludobójstwo na Kresach wobec Kościoła, etyki chrześcijańskiej i zasad humanizmu, W. Osad¬czy, A. Kulczycki (wstęp i red.), Warszawa–Lublin 2019, s. 93–100.
Kozubel M.B., Przegląd ukraińskiej historiografii dotyczącej obrony Lwowa i wojny polsko-ukraińskiej w latach 1918–1919, „Pamięć i Spra¬wiedliwość”, 1 (2018), s. 211–223.
Łach W., Konflikt polsko-litewski o Sejneńszczyznę w latach 1919–1920 [w:] Kresy, granice i pogranicza w historii wojskowości, A. Olejko, J. Ślipiec, P. Korzeniowski, K. Mroczkowski (red.), Oświęcim 2014, s. 271–281.
Suławka A.R., Walki polsko-ukraińskie na Wołyniu: listopad 1918 – ma¬rzec 1919 roku, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 16 (2015), nr 2, s. 63–90.
Szumiło M., O niepodległą Ukrainę. Symon Petlura (1879–1926), „Biu¬letyn IPN. Pismo o Najnowszej Historii Polski”, 5 (2019), s. 120–128.
Szumiło M., Sojusz Piłsudski-Petlura – niewykorzystana szansa, „Kurier Galicyjski”, 7–8 (2020), s. 30–31.
Śleszyński W., Życie na Kresach. Województwa wschodnie II Rzeczypospolitej (1919–1939), Białystok 2020.
Tym J.S., Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920), Szczecin 2020.
Vjatroyč V., Ukrajinské 20. století. Utajované dějiny, Praha 2022.
Wiszka E., Emigracja ukraińska w Polsce 1920–1939, Toruń 2005.
Wołos M., Proces Samuela Schwartzbarda w październiku 1927 r. (w świetle prasy francuskiej), „Dzieje Najnowsze”, 4 (2006), s. 71–80.
Zaytsev O., Ukrayintsi v seymi ta senati Pol’shchi (1922–1939), Lviv 2022.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
