Grzech przeciwko VI przykazaniu Dekalogu popełniony z małoletnimi – aktualne wyzwanie kanonicznego prawa karnego Uwagi de lege ferenda w związku ze spotkaniem na szczycie w Watykanie w dniach 21–24 lutego 2019 roku*
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.3396Słowa kluczowe:
pedofilia, przestępstwa przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu, delicta graviora, Sacramentorum sanctitatis tutela z 2010 r., art. 6 SST/2010Abstrakt
Autor dokonuje analizy obowiązującego prawa kanonicznego w odniesieniu do przestępstw przeciwko VI przykazaniu Dekalogu z małoletnimi lub na szkodę małoletnich (art. 6 SST/2010). Wskazuje na problemy, które rodzą te przepisy. Następnie postuluje szereg zmian w kanonicznym prawie karnym w tym zakresie.
Bibliografia
Źródła (w porządku chronologicznym)
Kościelne
Powszechne
Codex Iuris Canonici, Pii X P.M. iussu digestus, Benedicti P. XV auctoritate promulgatus, 27.05.1917, „Acta Apostolicae Sedis” 9 (1917/II), s. 1–521.
Codex Iuris Canonici, auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983/II), s. III–XXX; 1–317. Przekład polski: Kodeks prawa kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 18.10.1990, „Acta Apostolicae Sedis” 82 (1990), s. 1045–1364. Przekład polski: Kodeks kanonów Kościołów wschodnich, tłumaczenie L. Adamowicz, M. Dyjakowska, Lublin 2002.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Giovanni Paolo II, Discorso Permettetemi ai partecipanti alla riunione interdicasteriale con i Cardinali degli Stati Uniti d’America, 23.04.2003, http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/it/speeches/2002/april/documents/hf_jp-ii_spe_20020423_usa-cardinals.html (1.10.2016).
Benedict XVI, Pastoral letter Dear Brothers and Sisters of the Church in Ireland to the Catholics of Ireland, 19.03.2010, „Acta Apostolicae Sedis” 102 (2010), s. 209–220; przekład polski: http://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/letters/2010/documents/hf_ben-xvi_let_20100319_church-ireland.html (3.04.2019).
Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de gravioribus delictis, 21.05.2010, „Acta Apostolicae Sedis” 102 (2010), s. 419–434; przekład polski w: „L’Osservatore Romano” wydanie polskie 10 (2010), s. 53–56, ponadto: http://www.vatican.va/resources/resources_norme_pl.html (27.09.2016).
Pontificium Consilium de Legum Textibus, Schema recognitionis Libri VI Codicis Iuris Canonici (Reservatum), Città del Vaticano 2011.
Congregazione della Dottrina della Fede, Lettera Circolare Tra le importanti responsabilità per aiutare le Conferenze Episcopali nel preparare Linee guida per il trattamento dei casi di abuso sessuale nei confronti di minori da parte di chierici, 3.05.2011, „Acta Apostolicae Sedis” 103 (2011), s. 406–412; przekład polski: http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20110503_abuso-minori_pl.html (30.09.2016).
Francesco PP., Lettera Se un membro soffre al Popolo di Dio, 20.08.2018, http://w2.vatican.va/content/francesco/it/letters/2018/documents/papa-francesco_20180820_lettera-popolo-didio.html (9.03.2019); przekład polski: http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/letters/2018/documents/papa-francesco_20180820_lettera-popolo-didio.html (9.03.2019).
Francesco PP., Punti di riflessione, 21.02.2019, n. 12, http://www.vatican.va/resources/resources_puntidiriflessione-protezioneminori_20190221_it.html (13.03.2019); wersja polska: https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,37386,21-punktow-papieza-franciszka.html (22.02.2019).
Francesco PP., Discorso Nel rendere grazie al termine della concelebrazione eucaristica, 24.02.2019, http://w2.vatican.va/content/francesco/it/speeches/2019/february/documents/papa-francesco_20190224_incontro-protezioneminori-chiusura.html (27.02.2019); przekład polski za: http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/speeches/2019/february/documents/papa-francesco_20190224_incontro-protezioneminori-chiusura.html (27.02.2019).
Franciscus PP., Litterae apostolicae motu proprio Communis vita quibus nonnullae Codicis Iuris Canonici normae mutantur, 19.03.2019, „L’Osservatore Romano” 27.03.2019, s. 9.
Partykularne
Catholic Bishops’ Conference of the Philippines, Pastoral Guidelines on Sexual Abuses and Misconduct by the Clergy, 1.09.2003, http://www.cbcponline.net/v3/documents/2000s/2003-SEXUAL_ABUSES_AND_MISCONDUCT.htm (6.11.2016).
Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, 7–8 października 2014 r., „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 2015 nr 27, s. 39–49. Wytyczne te zostały znowelizowane na mocy uchwały nr 5/376/2017 Konferencji Episkopatu Polski z dnia 6 czerwca 2017 r.; tekst obowiązujący za: https://episkopat.pl/wp-content/uploads/2017/07/KEP_wytyczne_z_aneksami.NOWELIZACJA.2017-1.pdf (2.02.2019).
Konferencja Episkopatu Polski, Komunikat z 382. Zebrania Plenarnego KEP w Warszawie, 14.03.2019, https://ekai.pl/dokumenty/komunikat-z-382-zebrania-plenarnego-kep-w-warszawie-14-marca-2019/ (18.03.2019).
Prawa międzynarodowego
Konwencja Rady Europy o cyberprzestępczości, sporządzona w Budapeszcie dnia 23 listopada 2001 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 728).
Decyzja ramowa Rady Unii Europejskiej 2004/68/WsiSW z dnia 22 grudnia 2003 r. dotycząca zwalczania seksualnego wykorzystywania dzieci i pornografii dziecięcej („Dziennik Urzędowy UE” L 013 z 20.01.2004 r., http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32004F0068:PL:HTML [19.12.2016]).
Konwencja Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, sporządzona w Lanzarote dnia 25 października 2007 r. (Dz. U. z 2015 r., poz. 608).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej („Dziennik Urzędowy UE” L 335 z 17.12.2011 r.; http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=
CELEX:32011L0093&from=PL [23.12.2016]).
Państwowe, w tym Państwa Watykańskiego
Ustawodawstwo
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1600, 2077).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1987, 2399, z 2019 r. poz. 150).
Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 773).
Francesco PP., Lettera apostolica in forma di motu proprio La tutela dei minori sulla protezione dei minori e delle persone vulnerabili, 26.03.2019, „L’Osservatore Romano” z 30.03.2019, s. 6, http://w2.vatican.va/content/francesco/it/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20190326_latutela-deiminori.html (29.03.2019).
Francesco PP., Legge n. CCXCVII sulla protezione dei minori e delle persone vulnerabili, 26.03.2019, „L’Osservatore Romano” z 30.03.2019, s. 7, http://www.vatican.va/resources/resources_protezioneminori-legge297_20190326_it.html (29.03.2019).
Orzecznictwo
Prokurator Prokuratury Rejonowej Łódź-Polesie, Postanowieniu z dnia 7.09.2017 r., sygn. akt PR 1 Ds 1196.2017.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, Postanowienie z dnia 21.12.2017 r., sygn. akt VI Kp 471/17.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu, Wyrok z dnia 2.10.2018 r., sygn. akt IACa 539/18, publ. https://www.saos.org.pl/judgments/364100 (3.04.2019).
Literatura
Althaus R., Lüdicke K., Der kirchliche Strafprozess nach dem Codex Iuris Canonici und Nebengesetzen. Normen und Kommentar, Essen 2011.
Astigueta D.G., La persona e i suoi diritti nelle norme sugli abusi sessuali, „Periodica de re canonica” 93 (2004), s. 623–691.
Attività della Santa Sede 2015, Congregazione per la Dottrina della Fede, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/attivita-cfaith/rc_con_cfaith_20160201_attivita-2015_it.html (1.03.2019).
Attività della Santa Sede 2016, Congregazione per la Dottrina della Fede, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/attivita-cfaith/rc_con_cfaith_20170614_attivita-2016_it.html (1.03.2019).
Attività della Santa Sede 2017, Congregazione per la Dottrina della Fede, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/attivita-cfaith/rc_con_cfaith_20180614_attivita-2017_it.html (1.03.2019).
Aznar Gil F. R., Los „graviora delicta” reservados a la Congregación para la Doctrina de la Fe. Texto modificado (2010), „Revista Española de Derecho Canónico” 68 (2011), s. 283–313.
Aznar Gil F. R., El delito contra el sexto mandamiento del decálogo cometido por un clérigo con un menor de edad, „Revista Español de Derecho Canónico” 70 (2013), s. 481–511.
Bączkowicz F., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, red. J. Baron, W. Stawinoga, t. 3, Opole 1958.
Bartchak M. L., Child Pornography and the Grave Delict of an Offense Against the Sixth Commandment of the Decalogue Committed by a Cleric with a Minor, „Periodica de re canonica” 99 (2011), s. 285–380.
Beal J. P., The 1962 Instruction „Crimen sollicitationis”: Caught Red-Handed or Handed a Red Herring, „Studia Canonica” 41 (2007), s. 199–236.
Bernal J., Cuestiones canónicas sobre los delitos más graves contra el sexto mandamiento del Decálogo, „Ius Canonicum” 54 (2014), s. 145–183.
Borek D., Delicta graviora contra mores w Normach De delictis reservatis z 2010 roku, „Prawo Kanoniczne” 57 (2014) nr 2, s. 53–69.
Borek D., „Sextum Decalogi praeceptum” w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym, Tarnów 2015.
Borek D., Przestępstwa zastrzeżone dla Kongregacji Nauki Wiary (normy materialne i proceduralne), Tarnów 2019.
Cafardi N. P., Before Dallas – The Original Response of the American Bishops to the Clergy’s Sexual Abuse of Minors: An Historical Synopsis and Canonical Analysis, Romae 2006.
Calabrese A., Diritto Penale Canonico, Città del Vaticano 2006.
Codice di Diritto Canonico commentato, a cura di Redazione di „Quaderni di diritto ecclesiale”, Milano 2009.
Cito D., Las nuevas normas sobre los „delicta graviora”, „Ius Canonicum” 50 (2010), s. 643–658.
Cito D., Norme „de gravioribus delictis”, w: Norme procedurali canoniche commentate, a cura di M. del Pozzo, J. Llobell, J. Miñambres, Roma 2013, s. 627–655.
D’Auria A., L’imputabilità nel diritto penale canonico, Roma 1997.
De Paolis V., Il processo penale amministrativo, w: Il processo penale canonico, a cura di Z. Suchecki, Città del Vaticano 2003, s. 215–234.
Dezutto C., Le principali obiezioni alla prassi della Congregazione per la Dottrina della Fede nel trattamento dei delicta graviora ad essa riservati, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede: norme, prassi, obiezioni, a cura di C. Papale, Città del Vaticano 2015, s. 75–119.
Dhas V. G., Modifiche introdotte nelle norme riguardanti i „graviora delicta”, „Apollinaris” 84 (2011), s. 337–381.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Ogólnopolska diagnoza skali i uwarunkowań krzywdzenia dzieci. Raport z badań, Warszawa 2018, https://fdds.pl/wp-content/uploads/2018/12/Og%C3%B3lnopolska-diagnoza-skali-i-uwarunkowa%C5%84-krzywdzenia-dzieci_Wyniki-badania_2018.pdf (27.03.2019).
Gómez Martín E., El delito contra el sexto mendamiento del Decálogo cometido por un religioso con un menor, „Revista Español de Derecho Canónico” 69 (2012), s. 163–224.
Grabowski J. S., Clerical Sexual Misconduct and Early Traditions Regarding the Sixth Commandment, „The Jurist” 55 (1995), s. 527–591.
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. Witolda Zdaniewicza, Wykorzystanie seksualne osób małoletnich przez niektórych inkardynowanych do diecezji polskich duchownych oraz niektórych profesów wieczystych męskich zgromadzeń zakonnych i stowarzyszeń życia apostolskiego w Polsce. Wyniki kwerendy, Warszawa 2019, https://www.wiara.pl/files/19/03/14/574564_kYmo_opracowanie_final_zalaczniki.pdf (18.03.2019), s. 1–17.
Jenkins R. E., On the Suitability of Establishing Clerical Sexual Abuse of Minors (c. 1395 § 2) as an Irregularity ex delicto to the Reception and Exercise of Orders, „Periodica de re canonica” 94 (2005), s. 275–340.
Kimes P., Considerazioni generali sulla riforma legislativa del motu proprio Sacramentorum Sanctitatis Tutela, w: I delicti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014, s. 11–28.
Komenda Główna Policji, Statystyka, http://statystyka.policja.pl/ (24.02.2019).
Llobell J., I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, w: Le sanzioni nella Chiesa. XXIII Incontro di Studio Abbazia di Maguzzano-
-Lonato (Brescia), 1–5 luglio 1996, Milano 1997, s. 237–278.
Lüdicke N., Le violenze di preti su minori nel diritto canonico, „Il Regno – Documenti” 55 (2010), s. 470–483.
Majer P., Prawnokanoniczna ochrona dziecka przed nadużyciami seksualnymi, w: Prawa dziecka: perspektywa Kościoła, red. P. Kroczek, Kraków 2015, s. 99–134.
Milani D., Delicta reservata seu delicta graviora: la disciplina dei crimini rimessi alla competenza della Congregazione per la Dottrina della Fede, „Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica” (2013) nr 32, s. 1–25; www.statoechiese.it.
Navarro L., La dimissione dallo stato clericale in via amministrativa, „Ius Ecclesiae” 24 (2012), s. 609–622.
Papale C., Il processo penale canonico. Commento al Codice di Diritto Canonico Libro VII, Parte IV, Città del Vaticano 2007.
Papale C., I delitti contro la morale, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014, s. 29–46.
Il processo penale canonico, a cura di Z. Suchecki, Città del Vaticano 2003.
Provost J. H., Offenses Against the Sixth Commandment: Toward a Canonical Interpretation of Canon 1395, „The Jurist” 55 (1995), s. 632–663.
Przeciszewski M., Zasada „zero tolerancji” wciąż aktualna, https://ekai.pl/zasada-zero-tolerancji-wciaz-aktualna/ (18.03.2019).
Ramos F., Skonieczny P., Diritto processuale canonico, Romae 2014.
Rees W., Sexueller Missbrauch von Minderjährigen durch Kleriker. Anmerkungen aus kirchenrechtlicher Sicht, „Archiv für katholischen Kirchenrecht” 172 (2003), s. 392–426.
Scicluna Ch., Delicta Graviora. Ius Processuale, w: I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede, a cura di A. D’Auria, C. Papale, Città del Vaticano 2014, s. 109–128.
Schmitz H., Sexueller Mißbrauch durch Kleriker nach kanonischem Strafrecht, „Archiv für katholisches Kirchenrecht” 172 (2003), s. 380–391.
Skonieczny P., La compartecipazione nel delitto canonico: alla ricerca del concetto teorico, Romae 2015.
Skonieczny P., Dyspensa od celibatu kościelnego. Próba syntezy teoretycznej, Kraków 2018.
Skonieczny P., Przestępstwa „contra mores” a misja Kościoła w sytuacji zgorszenia, „Sympozjum” 20 (2016) nr 2, s. 73–96.
Skonieczny P., Przestępstwa przeciwko Najświętszej Eucharystii. Komentarz do art. 2 Norm Kongregacji Nauki Wiary „de gravioribus delictis” z 2001 r., „Prawo Kanoniczne” 54 (2011) nr 3–4, s. 247–285.
Skonieczny P., Przestępstwo cięższe pornografii dziecięcej. Komentarz do art. 6 § 1 n. 2 „Sacramentorum sanctitatis tutela” z 2010 r., „Prawo Kanoniczne” 60 (2017) nr 2, s. 109–138, DOI: 10.21697/pk.2017.60.2.06.
Skonieczny P., Przestępstwo cięższe przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z małoletnim – uwagi „de lege lata” i „de lege ferenda”, „Prawo Kanoniczne” 60 (2017) nr 1, s. 135–175, DOI: 10.21697/pk.2017.60.1.08.
Suchecki Z., La tutela penale dei minori presso la Congregazione per la Dottrina della Fede riguaedo ai delicta graviora, „Apollinaris” 79 (2006), s. 719–732.
Syryjczyk J., Kanoniczne prawo karne: część szczególna, Warszawa 2003.
Syryjczyk J., Sankcje w Kościele: część ogólna, komentarz, Warszawa 2008.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Piotr Skonieczny
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
