Obowiązek powiadomienia o przestępstwie w prawie i praktyce Kościoła

Abstrakt

Artykuł koncentruje się na obowiązku powiadomienia o przestępstwie w prawie i praktyce Kościoła. W sposób szczególny chodzi o udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, czy w aktualnym prawie Kościoła nadal istnieje obowiązek powiadamiania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, o nadużyciach dyscyplinarnych, liturgicznych oraz moralnych (nie tylko w zakresie przestępstwa pedofilii).

W tym celu poruszane są następujące zagadnienia: doniesienie według kodeksu z 1983 roku; doniesienie według najnowszych przepisów kanonicznych; państwowy obowiązek denuncjacji.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że Kościół także dzisiaj stara się dostosować swoje przepisy do wyzwań, przed jakimi stawia go współczesny człowiek i świat. W sposób szczególny jest to widoczne w materii przestępstw popełnianych przeciwko osobom małoletnim i tym, które są z nimi zrównane. W tym kontekście należy bardzo pozytywnie ocenić wprowadzenie państwowego i kanonicznego obowiązku denuncjacji. Trzeba jednak zauważyć, że pewnym mankamentem kanonicznego obowiązku denuncjacji jest brak jakiejkolwiek (określonej lub nieokreślonej) sankcji (karnej i/lub administracyjnej) na wypadek ewentualnego niewywiązania się z takiego obowiązku. Nie oznacza to, że Kościół nie posiada narzędzi prawnych pozwalających na pociągnięcie do odpowiedzialności za niewywiązanie się z kanonicznego obowiązku denucjacji, zwłaszcza wtedy, gdy jest to związane z powstaniem jakiejś szkody. Wystarczy w tym miejscu przywołać treść kan. 128, 1389 czy listu apostolskiego papieża Franciszka Come una madre amorelove z 2016 roku.

Należy stwierdzić, że sama denuncjacja, a szczególnie jej obowiązek, powinna być spostrzegana jako przejaw świadomej współodpowiedzialności za dobro wspólne i cel ostateczny, jakim jest salus animarum każdego człowieka, nie wyłączając sprawcy naruszeń. Wprowadzenie kanonicznego obowiązku denucjacji jest jedynie wypełnieniem i doprecyzowaniem owego modus procedendi, jaki został podany przez Pana Jezusa (Mt 18, 15–17).