Impedimentum clandestinitatis. Kształtowanie się kanonicznej formy zawarcia małżeństwa
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.2228Parole chiave:
zgoda małżeńska, małżeństwo potajemne, przeszkoda tajności, forma kanoniczna, Sobór TrydenckiAbstract
Impedimentum clandestinitatis, czy też obowiązek wprowadzenia formy kanonicznej małżeństwa jako obowiązującej do ważności związku małżeńskiego jest jednym z kamieni milowych w rozwoju małżeńskiej dyscypliny kościelnej. Odpowiadając na potrzeby Kościoła i społeczeństwa świeckiego, Sobór Trydencki po pierwsze uznał, że Kościół jest kompetentny we wprowadzaniu przeszkód małżeńskich, może wymagać określonej formy publicznej zawierania małżeństw, a jednocześnie broni zasady consensus facit nuptias i tego, że to małżonkowie są szafarzami sakramentu małżeństwa. Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia drogi do uformowania się obowiązku zachowania formy kanonicznej przy zawieraniu małżeństw od pierwszych wieków chrześcijaństwa aż do soboru trydenckiego.Riferimenti bibliografici
Acta et Documenta Concilio Oecumenico Vaticano II apparando, Series I, Appendix voluminis II, Pars II, Typis Polyglottis Vaticanis 1961.
Acta et Documenta Concilio Oecumenico Vaticano II apparando, Series I, Volumen II, Pars II, Typis Polyglottis Vaticanis 1960.
Alvarez de las Asturias N., Sobór Trydencki i nierozerwalność małżeństwa: hermeneutyczne refleksje na temat jego doktryny, „Annales Canonici” 11 (2015), s. 31–62.
Bellomo M., Ricerche sui rapporti patrimoniali tra coniugi. Contributo alla storia della famiglia medievale, Milano 1961.
Bernhard J., Le Décret „Tametsi” du Concile de Trente: triomphe de consensualisme matrimonial ou institution de la forme solennelle du mariage?, „Revue de droit canonique” 30 (1980), s. 209–234.
Cano M., De locis theologicis, Salamanca 1563, https://books.google.pl/books?id=U-F4pEoTtaAC&hl=&source=gbs_api&redir_esc=y (5.03.2017).
Concilium Florentinum, Rubr. De sponsalibus et matrimoniis, w: Sacrorum conciliorum nova ed amplissima collectio, cujus J. D. Mansi, vol. 35, Parisiis 1902, kol. 247–253.
Concilium Toletanum, w: Sacrorum conciliorum nova ed amplissima collectio, cujus J. D. Mansi, vol. 3, Florentiae 1759, kol. 997–1014.
Concilium Tridentinum, Diariorum, actorum, epistularum, tractatuum nova collectio, tom IX, pars VI, Friburgii Brisgoviae 1965.
Corpus iuris civilis, editio stereotypa, vol. 3: Novellae, recognovit R. Schoell, Berolini 1895.
Cristiani L., La Chiesa all’epoca del Concilio di Trento (1545–1563), w: Storia della Chiesa, a cura di A. Fliche, V. Martin, J.-B. Duroselle, E. Jarry, t. 17, Roma–Torino 1981.
De Paolis V., Forma canonica, w: Nuovo dizionario di diritto canonico, a cura di C. Corral Salvador, V. De Paolis, G. Ghirlanda, Cinisello Balsamo 1993, s. 516–523.
Dębiński A., Wkład Henryka Insadowskiego do nauki prawa rzymskiego, w: Wokół problematyki małżeństwa w prawie rzymskim. Henrico Insadowski (1888–1946) in memoriam, red. A. Dębiński, M. Wójcik, Lublin 2007, s. 7–19.
Evaristus Epistola ad Episcopos Africa, w: Corpus Iuris Canonici, pars prior: Decretum Magistri Gratiani, editio Lipsiensi secunda post Ae. L. Richteri curas ad librorum manuscriptorum et editionis romanae fidem recognovit et adnotatione critica instruxit Ae. Friedberg, Graz 1959, kol. 1104.
Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska Amoris laetitia, Città del Vaticano 2016.
Gajda P. M., Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, Tarnów 2000.
Góralski W., Małżeństwo kanoniczne, Warszawa 2011.
Gromnicki T., Forma zawierania zaręczyn i małżeństw według dekretu „Ne temere” z dnia 2 sierpnia 1907 roku z uwzględnieniem prawa austryackiego, niemieckiego i rosyjskiego, Kraków 1910.
Gropper J., Enchiridion christianae institutionis Concilio provinciali Coloniensi editum, opus omnibus verae pietatis cultoribus longe utilissimum, Parisiis 1558.
Hendriks J., Diritto matrimoniale. Commento ai canoni 1055-1165 del Codice di diritto canonico, Milano 1999.
Hincmari, Epistola XXII: Ad Rodulfum Bituricensem et Frotarium Burdigalensem, w: Hincmari, Opera omnia, tomus posterior, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1852, kol. 132–153 (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 126).
Hołubowicz R., Kanoniczna forma zawarcia małżeństwa w świetle Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich, „Ius Matrimoniale” 18 (2013), s. 123–149.
Incipiunt capitula Concilii Laudiceni, w: Appendix ad saeculum IX. Isidori Mercatoris decretalium collectio, tomus unicus, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1853, kol. 285–292 (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 130).
Janczewski Z., Materia i forma sakramentu małżeństwa, „Ius Matrimoniale” 18 (2013), s. 7–23.
Jedin H., Storia del Concilio di Trento, t. 3, Brescia 1982.
Jedin H., Storia del Concilio di Trento, t. 4/2, Brescia 1981.
Jemolo A. C., Il matrimonio nel diritto canonico. Dal Concilio di Trento al Codice del 1917, Bologna 1993.
Jóźwiak S., Uwagi św. Augustyna o małżeństwie i rodzinie rzymskiej, w: Wokół problematyki małżeństwa w prawie rzymskim. Henrico Insadowski (1888–1946) in memoriam, red. A. Dębiński, M. Wójcik, Lublin 2007, s. 136–154.
Kałużny T., Nierozerwalność małżeństwa w optyce luterańskiej, „Sympozjum” 19 (2010) nr 1, s. 61–74.
Kowal J., L’indissolubilità del matrimonio rato e consumato. Status quaestionis, „Periodica” 90 (2001), s. 273–304.
Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 1993.
Le Plat J., Monumentorum ad historiam Concilii Tridentini potissimum illustrandam spectantium amplissima collectio, t. 3, Lovanii 1783, https://catalog.hathitrust.org/Record/009321306 (5.03.2017).
Litewski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1999.
Lombardi D., Norme, giurisdizioni, conflitti nello stato firentino del Cinquecento, w: Istituzioni e società in Toscana nell’età moderna. Atti delle giornate di studio dedicate a Giuseppe Pannsini, Firenze 4–5 dicembre 1992, t. 2, Roma 1994, s. 787–805.
Longhitano A., La fuga consensuale: sopravvivenza del matrimonio clandestino?, „Synaxis” 13 (1995) no. 1, s. 15–57.
Majer P., Znaczenie kanonicznej formy zawarcia małżeństwa, „Annales Canonici” 11 (2015), s. 135–155.
Nicholaus I, Resp. Ad consulta vestra ad Bulgaros, 13 Nov. 866, w: H. Denzinger, Enchiridion symbolorum, definitionum et declarationum de rebus fidei et morum, a cura di P. Hünermann, Bologna 2000, nr 643–648.
Nadolski B., Liturgika, t. 3: Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa, Poznań 1992.
Nuzzo L., Il matrimonio clandestino nella dottrina canonistica del basso medioevo, „Studia et documenta historiae et juris” 64 (1998), s. 351–396.
Ortiz M. Á., La forma canonica quale garanzia della veritá del matrimonio, „Ius Ecclesiae” 15 (2003), s. 371–406.
Ortiz M. Á., Il principio formale e la forma del matrimonio, „Ius Canonicum” 88 (1999) (numer specjalny), s. 725–738.
Ostrowski G., Co św. Ambroży pisze w „Listach” na temat małżeństwa?, „Warszawskie Studia Teologiczne” 28 (2015) nr 4, s. 77–93.
Osuchowski W., Zarys rzymskiego prawa prywatnego, Warszawa 1960.
Ożóg M., Ceremonie zawarcia małżeństwa w relacji św. Jana Chryzostoma, „Vox Patrum” 29 (2009), s. 159–173.
Pelczar J., Prawo małżeńskie katolickie z uwzględnieniem prawa cywilnego obowiązującego w Austryi, w Prusach i w Królestwie polskiem, Kraków 1882.
Podzielny J., Cele związku małżeńskiego według Marcina Lutra, „Roczniki Teologii Ekumenicznej” 57 (2010) nr 2, s. 145–155.
Prader J., Il matrimonio in Oriente e Occidente, Roma 1992.
Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny, red. W. Wołodkiewicz, Warszawa 1986.
Rufinus, Summa decretorum, Hrsg. H. Singer, Paderborn 1902.
S. P. N. Ignatii, Epistola ad Polycarpum, w: S. P. N. Ignatii, Epistolae, tomus unicus, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1857, kol. 717–728 (Patrologiae Cursus Completus. Series Graeca, 5).
Saje A., La forma straordinaria e il ministro della celebrazione del matrimonio secondo il Codice latino e orientale, Roma 2003.
Sancti Ambrosii, Epistola XIX: Ad Virgilio, w: Sancti Ambrosii, Opera omnia, tomi secundi et ultimi, pars prior, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1845, kol. 982–994 (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 16).
Schöch N., La solennizzazione giuridica della „forma canonica” nel decreto Tametsi del Concilio di Trento, „Antonianum” 72 (1997), s. 637–672.
Sitek B., Nierozerwalność małżeństwa w nauczaniu Ojców Kościoła, „Prawo Kanoniczne” 33 (1990) nr 3–4, s. 147–160.
Sobór Florencki, Sesja 8, Bulla unii z Ormianami, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, ormiański, polski, red. A. Baron, H. Pietras, t. 3 (1414–1445), Kraków 2007, s. 493–543.
Sobór Laterański IV, Konstytucje, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, red. A. Baron, H. Pietras, t. 2 (869–312), Kraków 2007, s. 221–325.
Sobór Trydencki, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński, polski, red. A. Baron, H. Pietras, t. 4/1–2 (1511–1870), Kraków 2007, s. 182–867.
Superbi S., „In dotem pro dote et dotis nomine”. Il sistema dotale tra norma e prassi nella Ferrara del XIV secolo, Dottorato di ricerca, Ferrara 2010, http://eprints.unife.it/719/1/Tesi.pdf (16.02.2017).
Summa Magistri Rolandi, Hrsg. F. Thener Aalen 1962.
Tertulliani, Ad uxorem, w: Tertulliani, Opera omnia, tomus primus, accurante J.-P. Migne, Parisiis 1844, kol. 1273–1304 (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 1).
Tunia A., Kształtowanie się kanonicznej formy zawarcia małżeństwa, „Roczniki Nauk Prawnych” 18 (2008) nr 1, s. 129–159.
Wojtkowski J., Kalendarium Stanisława Hozjusza, „Studia Warmińskie” 16 (1979), s. 5–102.
Zabłocki J., Zgoda małżeńska w prawie rzymskim, w: Honeste vivere… Księga pamiątkowa ku czci Profesora Władysława Bojarskiego, red. A. Sokala, E. Gajda, Toruń 2001, s. 303–312.
Zarri G., Il matrimonio trentino, w: Il Concilio di Trento e il moderno, a cura di P. Prodi, W. Reinhard, Bologna 1996, s. 437–483.
Dowloads
Pubblicato
Fascicolo
Sezione
Licenza
Copyright (c) 2017 Andrzej Sosnowski
Questo volume è pubblicato con la licenza Creative Commons Attribuzione 4.0 Internazionale.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
