Upoważnienia habitualne (facultates habituales) – wprowadzenie do problematyki
DOI:
https://doi.org/10.15633/acan.1825Słowa kluczowe:
upoważnienia habitualne, kan. 132, kodeks prawa kanonicznego 1983Abstrakt
Artykuł przedstawia problematykę dotyczącą upoważnień habitualnych (facultates habituales). Autor odwołuje się do koncepcji norm kompetencyjnych z teorii prawa. Następnie ukazuje ewolucję upoważnień habitualnych od przywileju (por. kan. 66 kodeksu z 1917 roku) do władzy rządzenia (por. kan. 132 kodeksu z 1983 roku). Według autora termin facultates jest niejednoznaczny. Odróżnia on facultates w sensie ścisłym (tylko te są kompetencyjne i „habitualne” w rozumieniu kan. 132) od facultates w sensie szerokim (np. uprawnienie do słuchania spowiedzi). Są dwa elementy konstrukcyjne upoważnień habitualnych – uprzedni stosunek hierarchiczny między podmiotem wyższym i niższym w strukturze oraz cel, tj. poszerzenie kompetencji podmiotu niższego. Autor komentuje te elementy, a w końcu przedstawia pewne trudności, które domagają się rozwiązania.Bibliografia
Codex Iuris Canonici, Pii X P.M. iussu digestus, Benedicti P. XV auctoritate promulgatus, AAS 9 (1917/II), s. 1–521.
Sacra Congregatio Consistorialis, Decretum Proxima sacra circa quasdam Ordinariorum facultates, 25.04.1918, AAS 10 (1918), s. 190–192.
Sacra Congregatio Consistorialis, Responsum de facultate applicandi missas in favorem seminariorum, 1.07.1918, AAS 10 (1918), s. 325.
Pius XI, Motu proprio Post datam de Ordinariorum facultatibus quinquennalibus, 20.04.1923, AAS 15 (1923), s. 193–194.
Secretaria Status, Rescriptum pontificium Cum admotae Supremis Moderatoribus Religionum clericalium iuris Pontificii atque Abbatibus Praesidibus Congregationum Monasticarum facultates quaedam ab Apostolica Sede delegantur, 6.11.1964, AAS 59 (1967), s. 374–378.
Sacra Congregatio de Religiosis, Decretum Religionum laicalium de facultatibus, quae Supremis Moderatoribus Religionum laicalium iuris Pontificii tribuuntur, 31.05.1966, AAS 59 (1967), s. 362–364.
Paulus VI, Litterae apostolicae motu proprio datae Ecclesiae Sanctae Normae ad quaedam exsequenda SS. Concilii Vaticani II Decreta statuuntur, 6.08.1966, AAS 58 (1966) s. 757–787; tłumaczenie z łaciny na polski w: Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, red. W. Kacprzyk, M. Sitarz, Lublin 2006, s. 138–155.
Coetus studiorum recognoscendis Normis Generalibus Codicis, Sessio III (diebus 19–23 februarii 1968 habita), „Communicationes” 19 (1987) nr 1, s. 19–67.
Coetus studii „De Personis physicis et moralibus” (olim: „De Quaestionibus specialibus Libri II”), Sessio VII (diebus 26–30 aprilis 1971 habita), „Communicationes” 22 (1990) nr 1, s. 12–35.
Coetus studiorum recognoscendis Normis Generalibus Codicis, Canones approbati a Coetu „De Normis Generalibus”, aprile 1973, „Communicationes” 22 (1990) nr 2, s. 259–275.
Coetus studii „De Normis generalibus deque Personis physicis et iuridicis”, Schema Canonum Libri Primi: Normae generales, Romae 1974, także w: „Communicationes” 23 (1993) nr 1, s. 72–107.
Coetus studii « De Normis generalibus deque Personis physicis et iuridicis », Sessio XIII (diebus 13–17 maii a. 1974 habita), Comm 23 (1993) nr 1, s. 22–71.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Schema canonum Libri I De Normis Generalibus (Reservatum), Città del Vaticano 1977.
Coetus studiorum „De Normis generalibus”, Series Altera – Sessio II (dd. 23–27 octobris a. 1979 habita), „Communicationes” 23 (1991) nr 2, s. 166–210.
Coetus studiorum „De Normis generalibus”, Series Altera – Sessio III (dd. 26 nov. – 1 dec. 1979 habita), „Communicationes” 23 (1991) nr 2, s. 211–243.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Schema Codicis Iuris Canonici iuxta animadversiones S.R.E. Cardinalium, Episcoporum Conferentiarum, Dicasteriorum Curiae Romanae, Universitatum Facultatumque ecclesiasticarum necnon Superiorum Institutorum vitae consecratae recognitum (Patribus Commissionis reservatum), Città del Vaticano 1980.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Relatio complectens synthesim animadversionum ab Em.mis et Exc.mis Patribus Commissionis ad novissimum schema Codicis Iuris Canonici exhibitarum, cum responsionibus a Secretaria et Consutoribus datis (Patribus Commissionis stricte reservata), Città del Vaticano 1981.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Recognoscendo, Codex Iuris Canonici. Schema novissimum iuxta placita Patrum Commissionis emendatum atque Summo Pontifici praesentatum, E Civitate Vaticana 25 martii 1982.
Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75 (1983/II) III–XXX, s. 1–317.
Congregatio pro Episcopis, Index Facultatum Legatis Pontificiis tributarum, Città del Vaticano 1986, tłum. z łaciny na włoski on-line: http://www.documentacatholicaomnia.eu/03d/sine-data,_Absens,_Index_Facultatum_Legatis_Pontificiis_Tributarum,_IT.pdf (26.03.2016).
Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 18.10.1990, AAS 82 (1990), s. 1045–1364.
Ioannes Paulus II, Litterae apostolicae motu proprio datae Sacramentorum sanctitatis tutela quibus Normae de gravioribus delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis promulgantur, 30.04.2001, AAS 93 (2001), s. 737–739.
Congregazione per il Clero, Lettera circolare In data 30 gennaio, Prot. N. 2009 0556, sulle alcune potestà ricevute dal Sommo Pontefice, 18.04.2009, [w:] Enchiridion Vaticanum, vol. 26: Documenti ufficiali della Santa Sede (2009–2010), a cura di L. Grasselli, Bologna 2012, s. 286–297, nb. 407–450.
Segreteria di Stato, Rescritto „ex audientia SS.mi” Il Santo Padre di approvazione dell’art. 126 bis del „Regolamento Generale della Curia Romana”, 7.02.2011, AAS 103 (2011) s. 127–128.
Congregazione per il Clero, Lettera circolare Facendo seguito sulle linee procedurali per la trattazione dei casi oggetto delle Facoltà speciali, unitamente all’elenco dei documenti necessari al completamento dell’istruttoria nella fase locale, 17.03.2010, [w:] Enchiridion Vaticanum, vol. 26: Documenti ufficiali della Santa Sede (2009–2010), a cura di L. Grasselli, Bologna 2012, s. 1173–1181, nb. 1717–1734; tłumaczenie polskie w: „Prawo Kanoniczne” 54 (2011) nr 3–4, s. 68–76.
Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de gravioribus delictis, 21.05.2010, AAS 102 (2010), s. 419–434.
Ioannes Paulus II, Constitutio apostolica Universi dominici gregis de Sede Apostolica vacante deque Romani Pontificis electione, 22.02.1996, AAS 88 (1996), s. 305–343; zmiany: Benedictus XVI, Literae apostolicae motu proprio datae Constitutione apostolica de aliquibus mutationibus in normis de electione Romani Pontificis, 11.06.2007, AAS 99 (2007), s. 776–777; Benedictus XVI, Literae apostolicae motu proprio datae Normas nonnullas de nonnullis mutationibus in normis ad electionem Romani Pontificis attinentibus, 22.02.2013, AAS 105 (2013), s. 253–257.
Francesco, Rescritto „ex audientia” L’entrata in vigore sul compimento e l’osservanza della nuova legge del processo matrimoniale, 7.12.2015, „Bollettino – Sala Stampe della Santa Sede” nr 0981 z 11.12.2015; „L’Osservatore Romano” z 12.12.2015, s. 8.
II. Literatura
Canosa J., Nota: Segretario di Stato: Rescritto „ex audientia Sanctissimi” di conferma di alcune „facoltà straordinarie” al Decano della Rota Romano, 30 settembre 1995, „Ius Ecclesiae” 9 (1997) nr 1, s. 377–381.
De Poalis V., D’Auria A., Le norme generali. Commento al Codice di Diritto Canonico. Libro Primo, Città del Vaticano 2008.
García Martín J., Facultades concedidas a los legados pontificios per la „Congregación para la evangelización de los pueblos”, „Commentarium pro Religiosis et Missionariis” 82 (2001) nr 3–4, s. 317–343.
García Martín J., Le facoltà abituali secondo la disciplina canonica, „Apollinaris” 74 (2001), s. 659–687.
García Martín J., Le norme generali del Codex Iuris Canonici, Venezia 2015.
González Ayesta J., La specificità delle “facoltà abituali” all’interno della delega (can. 132 CIC ’83), „Ius Ecclesiae” 12 (2000) nr 1, s. 187–208.
Huels J. M., Permissions, authorizations and faculties in canon law, „Studia Canonica” 36 (2002) nr 1, s. 25–58.
Huels J. M., Privilege, faculty, indult, derogation. Diverse uses and disputed questions, „The Jurist” 63 (2003) nr 2, s. 213–252.
Kodeks prawa kanonicznego [z 1917 r., kan. 1–86], tłum. z łaciny S. Biskupski, „Prawo Kanoniczne” 1 (1958) nr 1–2, s. 3–28.
Kroczek P., The art of legislation: the principles of lawgiving in the Church, Kraków 2011.
Kroczek P., Teologiczne podstawy reguł sensu czynności konwencjonalnych i norm kompetencyjnych w prawie kanonicznym i ich konsekwencje dla decyzji prawodawczych, „Annales Canonici” 9 (2013), s. 55–73.
Labandeira E., Trattato di diritto amministrativo canonico, Milano 1994.
Llobell J., Novità procedurali riguardanti la Rota Romana: le facoltà speciali, „Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica” 2013 nr 32, www.statoechiese.it, s. 1–34.
Martinelli M., L’origine e lo sviluppo delle „Facoltà speciali” di Propaganda Fide. Aspetti storici, „Ius Missionale” 2 (2008), s. 11–37.
Michiels G., Normae Generales Iuris Canonici. Commentarius Libri I Codicis Iuris Canonici, t. 2, Lublin 1929.
Michiels G., Principia generalia de personis in ecclesia: commentarium libri II Codicis juris canonici canones praeliminares 87–106, Parisiis–Tornaci–Romae 1955.
Miñambres J., Il governo della Chiesa durante la vacanza della sede romana e l’elezione del Romano Pontefice, „Ius Ecclesiae” 8 (1996) 713–729, cyt. według wersji on-line: http://bibliotecanonica.net/docsaj/btcaja.pdf (18.02.2016).
Peters E. N., Incrementa in Progressu 1983 Codicis Iuris Canonici, Montréal 2005.
Pinto P. V., Diritto amministrativo canonico. La Chiesa: mistero e istituzione, Bologna 2006.
Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Authentice Interpretando, Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus. Fontium annotatione et indice analytico-alphabetico auctus, Città del Vaticano 1989.
Skonieczny P., Kościelny akt administracyjny według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. Wprowadzenie dla prawników świeckich, „Casus” 66 (2012) z. 4, s. 17–24; on-line: http://www.kolegium.krakow.pl/__files/Casus_nr _66.pdf (17.03.2016).
Skonieczny P., Umowa powierzenia parafii instytutowi zakonnemu: uwagi ogólne, „Poznańskie Studia Teologiczne” 28 (2014), s. 269–304; on-line: http://www.poznanskiestudia.amu.edu.pl/pliki/941288_ppst28all.pdf (17.03.2016).
Sobański R., Teoria prawa kościelnego, Warszawa 1992.
Sobański R., Nauki podstawowe prawa kanonicznego, t. 1: Teoria prawa kanonicznego, Warszawa 2001.
Wronkowska S., Sytuacje wyznaczane przez normy prawne, [w:] A. Redelbach, S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1992, s. 143–163.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
