Kardynał Adam Kozłowiecki SJ – pierwszy arcybiskup metropolita Lusaki
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2233Słowa kluczowe:
II wojna światowa, Dachau, Jezuici, Lusaka, Rodezja Północna, ZambiaAbstrakt
Kardynał Adam Kozłowiecki zmarł w 2007 roku i został pochowany w Lusace. Był znaczącą postacią w historii Kościoła afrykańskiego, a w szczególności zambijskiego. Dożył 96 lat, z czego ponad 60 spędził pracując na jezuickich misjach w Rodezji Północnej – późniejszej Zambii.
Pochodzenie, dzieciństwo, wczesna edukacja w domu pod okiem rodziców i w renomowanych szkołach II RP. Wstąpienie w szeregi Towarzystwa Jezusowego i pragnienie zostania jezuickim wychowawcą młodzieży. II wojną światowa i aresztowanie. Pięcioletnia niewola i gehenna w niemieckich obozach koncentracyjnych i późniejszy wyjazd do Afryki. Ciężka, efektywna i owocna praca wśród tamtejszej ludności. Wraz z nimi stopniowy rozwój misji, kształtowanie się administracji kościelnej na tych terenach, z czym równolegle szły nominacje kardynała Adama Kozłowieckiego na: administratora apostolskiego, wikariusza apostolskiego, w końcu utworzenie metropolii w Lusace, i nominacja na metropolitę i tytuł arcybiskupa. Udział w Soborze Watykańskim II, objęcie stanowiska pierwszego przewodniczącego Konferencji Episkopatu Zambii, działalność jako członek Kongregacji Ewangelizacji Narodów oraz kierownictwo nad Papieskimi Dziełami Misyjnymi w Zambii. W końcu w 1998 roku otrzymanie kapelusza kardynalskiego jako pierwszy polski jezuita.
W referacie omówione zostaną poszczególne etapy życia kardynała, a wraz z nimi nieoczekiwane zwroty, jakie zaprowadziły go aż do Afryki. Autor starał się będzie odpowiedzieć na pytanie, ile ich było, jakie miały znaczenie, które były najważniejsze w życiu kardynała i jak wpływały na życie Kościoła zambijskiego oraz misji, jakie na terenie Zambii prowadzili jezuici.Bibliografia
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie:
Korespondencja prowincjalska za rok 1947, syg. 1444.
Kozłowiecki Adam ksiądz arcybiskup SJ. Korespondencja z Rodezji do ojca Stanisława Czapiewskiego SJ, prokuratora misji rodezyjskiej w Chicago z lat 1947-1974, syg. 2690.
Spuścizna Kardynała Adama Kozłowieckiego, syg. 4986.
Przemówienie kardynała Josepha Medardo M. Mazombwe w Hucie Komorowskiej po Mszy św., Huta Komorowska, 25 IX 2011 r., bez syg.
Zaproszenie na wystawę w Sejmie RP "Z otwartymi dłońmi" poświęconą księdzu Kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ, 11 IV 2012 r., bez syg.
Zaproszenie na wystawę w do Parlamentu Europejskiego w Brukseli "Z otwartymi dłońmi" poświęconą księdzu Kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ, 19 VI 2012 r., bez syg.
Foldery informujące o wystawie Dachau poświęconej Kardynałowi Adamowi Kozłowieckiemu SJ "Z otwartymi dłońmi...w poszukiwaniu pojednania", 25 X 2011 r., bez syg.
L. Accatoli, Ecco i nuovi cardinali del Papa, „Corriere della Serra”, 19 I 1998.
T. Bzowski, K. Drzymała, Wspomnienia naszych zmarłych 1820-1982, Tom III, Lipiec, Sierpień, Wrzesień, Kraków, 1982.
S. Cieślak, Kardynał, „Tygodnik Powszechny”, Nr 9, Kraków, 1 III 1998.
S. Cieślak, Kardynał Adam Kozłowiecki, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
S. Cieślak, Wystawa ku czci Apostoła Afryki, „Posłaniec Serca Jezusowego”, luty 2014.
S. Cieślak, Ks. Kard. Adam Kozłowiecki SJ (1911-2007). Misjonarz Afryki, [w:] „Studia Sandomierskie”, t. 21 (2014)
S. Cieślak, Ks. Arcybiskup Adam Kozłowiecki SJ w obozie koncentracyjnym w Dachau w 1972 roku, [w:] “Nasza Przeszłość”, t. 127: 2017, s. 221-240.
J. Draus, Działalność Fundacji im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego „Serce bez granic”, w: L. Grzebień, Genealogia rodu Kozłowieckich i herbu Ostoja oraz Rodu Dolańskich, Fedorowiczów i Janochów, Majdan Królewski 2014.
L. Grzebień, Pionierski trud misjonarzy słowiańskich 1881-1969. Wśród ludu Zambii T.1, Wydawnictwo WAM, Kraków 1977.
A. Halemba, Człowiek – legenda czyli o kardynale Adamie Kozłowieckim, „Misyjne Drogi”, nr 3, maj-czerwiec, rok 16/1998.
M. Inglot, Kard. Adam Kozłowiecki SJ, „Życie Duchowe”, Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego, Wydawnictwo WAM w Zima 73/2013, s. 63-71.
I. Kadłubowska, Od hrabiego do misjonarza. Adam Kozłowiecki T.J. życie i dzieło, Warszawa 2002.
J. Kołacz, Słownik języka i kultury jezuitów polskich, Wydawnictwo WAM, Kraków 2006.
A. T. Kowalewska, Muszę nauczyć się być kardynałem, „Dziennik Polski”, nr 46, 24 II 1998.
A. Kozłowiecki, Ucisk i strapienie, Pamiętnik więźnia 1939-1945, WAM, Kraków, 1967,– Wydanie 2, WAM, Kraków, 1995, – Wydanie 3, WAM, Kraków, 2008. Wydanie niemieckie: A. Kozłowiecki, Not und Bedrägnis, Als Jesuit in Auschwitz und Dachau. Lagertagebuch, Mit einem Geleitwort von Reinhard Kardinal Marx. Herausgegeben und mit einer Einführung versehen von Manfred Deselaers und Bernard Sill. Űberstzung aus dem Polnischen: Herbert Ulrich, Verlag Friedrich Pustet, Regensburg, 2016, ss. 687.
A. Kozłowiecki, Moja Afryka, moje Chingombe. Dzieje misjonarza opisane w listach do Przyjaciół. Wyboru listów dokonał i opracował L. Grzebień, Wydawnictwo WAM, Kraków 1998.
A. Kozłowiecki, Spotkanie z Czarnym Lądem. Mówi Kardynał Adam Kozłowiecki, rozm. przepr. G. Łukaszewicz, „Niedziela” – Tygodnik Katolicki, nr 8, Rok XLI, Częstochowa, 22 II 1998.
A. Kozłowiecki, Listy z misyjnego frontu, wyboru dokonał i do druku przygotował Ludwik Grzebień SI, [w:] „Wśród Ludu Zambii”, t. 2, Kraków, WydawnictwoWAM, 1977, ss. 210
K. Maciąg, W Afryce z ks. kard. Kozłowieckim, „Nasz Dziennik”, 8-9 VIII 1998.
D. J. Wakin, Pope appoints 22 new cardinals, „Pittsburgh Post Gazette”, 19 I 1998.
List abp. A. Kozłowieckiego do o. F. Bargieła, Mpunde, 29 III 1993, [w:] „Nasze Sprawy. Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie”, nr 5/6, 1993, s. 30-31.
List arcybiksupa Adama Kozłowieckiego do „jednego z Naszych”, [w:] „Nasze Sprawy. Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego”, nr 5, 1997, s. 23-24.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995, opr. L. Grzebień przy współpracy zespołu jezuitów, Wydział Filozoficzny TJ, Kraków 1996.
Chyrowiacy. Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie, 1886-1939. Opracowali: L. Grzebień, J. Kochanowicz, J. Niemiec, Wydawnictwo WAM, Kraków 2000.
Podstawowa bibliografia do dziejów Towarzystwa Jezusowego w Polsce, T. 2, opr. L. Grzebień, Wydawnictwo WAM, Wyższa Szkoła Filozoficzno – Pedagogiczna „Ignatianum”, Kraków 2009.
Giovanni Paolo II ha tenuto Concistoro per la creazione di venti Cardinali, „L’Osservatore Romano”, nr 44 (41.781), 22 II 1998.
Nowi kardynałowie, „Dziennik Polski”, nr 15, 19 I 1998.
Misjonarz kardynałem, „Dziennik Polski”, nr 16, 20 I 1998.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Stanisław Augustynek
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
