Czy królowa może osiągnąć chrześcijańską doskonałość? Duchowe porady Henryka Bitterfelda z Brzegu dla królowej Jadwigi z Listu dedykacyjnego traktatu „O życiu kontemplacyjnym i czynnym”
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.30209Słowa kluczowe:
dominikanie, eklezjologia, Henryk Bitterfeld z Brzegu, historia Kościoła, Jadwiga AndegaweńskaAbstrakt
Henryk Bitterfeld z Brzegu dedykował swój traktat „O życiu kontemplacyjnym i czynnym” królowej Jadwidze, odpowiadając na jej pragnienie dążenia do chrześcijańskiej doskonałości. Celem niniejszego artykułu było ustalenie jak sam Bitterfeld ową doskonałość pojmował i czy widział szansę, by stała się ona udziałem polskiej królowej. Odpowiedź na te pytania wpisuje się w kontekst toczących się w XIV wieku dyskusji wokół roli świeckich w Kościele. Wobec kryzysu papiestwa, a szerzej kościelnej hierarchii świeccy zaczęli domagać się podmiotowego traktowania i szukali własnej drogi do pełni chrześcijańskiego życia. W świetle przeprowadzonych analiz Bitterfeld jawi się jako teolog wierny tradycyjnemu pojmowaniu chrześcijańskiej doskonałości, zakorzenionym w teologii św. Tomasza z Akwinu. W jego pismach można jednak dostrzec wpływ środowiska praskiego i nurtów reformatorskich, gdy zachęca on świeckich, w tym polską królową, do wcielanie w życie, w granicach nakreślonych przez ich miejsce w Kościele i obowiązki ich stanu, modelu praktykowanego przez mendykantów, którego sercem jest „vita mixta”, łącząca życie czynne i kontemplacyjne.
Bibliografia
Rękopisy
Eichstatatt, Universitatsbibliothek, rkps 709,709, fols 267r-299r.
Edycje krytyczne
Henricus Bittrfeld de Brega OP, Tractatus de vita contemplativa et activa, ed. B. Mazur, L. Seńko, R. Tatarzyński, Warszawa 2003.
Jindřich z Bitterfeldu, Eucharistické texty, ed. P. Černuška, Brno 2006.
Literatura
Brown C. D., Pastor and laity in the theology of Jean Gerson, New York
Carey H. M., Devout literate laypeople and the pursuit of the mixed life in later medieal England, „Journal of Religious History” 14 (1987) issue 4, s. 362–381.
Clavis scriptorum et operum Medii Aevi Poloniae, t. 1, oprac. J. Kaliszuk, A. Pieniądz, P. Węcowski, K. Skwierczyński, Kraków 2019.
Engen J. van, Anticlericalism among the Lollards, w: Anticlericalism in late medieval and early modern Europe, eds. P. A. Dykema, H. A. Oberman, Leiden–New York 1994, s. 53–63 (Studies in Medieval and Reformation Thought, 51).
Engen J. van, Multiple options. The world of the fifteenth-century Church, „Church History” 77 (2008) no. 2, s. 270–271, https://doi.org/10.1017/S0009640708000541.
Engen J. van, Sisters and brothers of the common life: the Devotio Moderna and the world of the later Middle Ages, Philadelphia 2008.
Gerwing M., Malogranatum oder der dreifache Weg zur Vollkommenheit: Ein Beitrag zur Spiritualität des Spätmittelalters, München 1986.
Herold V., The spiritual background of the Czech reformation: precursors of Jan Hus, in: Companion to Jan Hus, eds. O. Pavlicek, F. Smahel, Leiden 2015, s. 69–95.
Marciniak K., Henryk Bitterfeld z Brzegu. Stan badań nad życiem i spuścizna pisarska, w: Henricus Bittrfeld de Brega OP, Tractatus de vita contemplativa et activa, eds. B. Mazur, L. Seńko, R. Tatarzyński, Warszawa 2003, s. IX–XXVIII.
Marin O., L’archevêque, le maître et le dévot: genèses du mouvement réformateur pragois (années 1360–1419), Paris 2005.
Marin O., The early Bohemian reform, w: A companion to the Hussites, eds. M. Van Dussen, P. Soukup, Leiden 2020, s. 25–62.
Nemec L., The Czech reform movement: „Devotio Moderna” in the fourteenth and fifteenth centuries, „Proceedings of the American Philosophical Society” 124 (1980) no. 5, s. 386–397.
Polc J. V., Duchovní proudy v Čechách ve XIV. století, w: Jan Hus na přelomutisíciletí, edd. M. Drda, F. J. Holeček, Z. Vybíral, Tábor 2001, s. 59–70 (Husitský Tábor, Supplementum I).
Vauchez A., Laity in the Middle Ages: the religious beliefs and devotional practices, Notre Dame 1993.
Vauchez A., Lay people’s sanctity in Western Europe: evolution of a pattern (twelfth and thirteenth centuries), w: Images of sainthood in medieval Europe, ed. R. Blumenfeld-Kosinski, T. Szell, Ithaca 1991, s. 21–32.
Weltsch R. E., Archbishop John of Jenstein (1348–1400): papalism, humanism and reform in pre-hussite Prague, Paris 1968.
Zajchowska-Bołtromiuk A., Henry Bitterfeld, Thomas Aquinas and identifying sources in late medieval texts. A case study of „De formatione et reformatione Ordinis Fratrum Praedicatorum”, „Studia Źródłoznawcze” 58 (2020), s. 55–64.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
