Dominikanie na kresach wschodnich Rzeczypospolitej Obojga Narodów (teren dzisiejszej Białorusi)
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.651Słowa kluczowe:
dominikanie, zakon kaznodziejski, Białoruś, Wielkie Księstwo Litewskie, Rzeczypospolita Obojga Narodów, Kresy, fundacje, duszpasterstwo, edukacja, kasaty klasztorów, powstania narodoweAbstrakt
Celem artykułu jest zarysowanie historii obecności zakonu dominikańskiego na tej części Kresów Wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Wielkie Księstwo Litewskie), które obecnie leżą w granicach państwa białoruskiego, począwszy od średniowiecza do drugiej połowy XIX wieku. Na terenie tym istniało 45 placówek dominikańskich, które zostały skasowane przez władze zaboru rosyjskiego w XIX wieku. Dominikanie prowadzili nie tylko działalność duszpasterską (głównie kaznodziejstwo i parafie), ale także oświatową i kulturalną. W okresie powstań zakonnicy również czynnie brali w nich udział, za co spotkały ich represje (emigracja, zsyłki na Syberię, kasaty klasztorów i konfiskata mienia i dóbr kultury).
Bibliografia
Rękopis Pń 1: Diarium Rerum Memorabilium Conventus Formalis Pinscensis sub Titulo S. Patris Dominici de Suriano Provinciae S. Hyacinthi in Russia Sacri Ordinis Fratrum Praedicatorum In quo ab Ipsa Fundationis origine incidente in Annum Domini 1666 ad haec usque tempora Admodum Reverendorum Patrum Priorum Loci accurata Series et Successio Et quae sub unius ejusque Illorum Officio Acta gestaque sunt. Źródło to obejmuje lata 1666–1788.
Rękopis Pr 26: Inventarium Rerum Conventuum et Ecclesiarum Provinciae Russiae sub prima Visitatione Adm. Reverendi Patris Provincialis Fratris Thomae Kruszewski et earum tam Mobilium quam Immobilium 1708–1709.
Sygnatura Pl 16: Historia Domestica Provinciae Lithuaniae Fratrum Ordinis Praedicatorum. Pars altera. A.D. 1824.
Narodowe Archiwum Historyczne Białorusi w Grodnie (Нацыянальны Гістарычны Архіў Беларусі у Гродна):
Sygnatura Ф. 1, воп. 27, д. 64.
Źródła drukowane:
Breslaujos Dekanato vizitacija 1782–1783 m. Atlikta Vilniaus vyskupo Ignoto Jakūbo Masalskio parėdymu. Wyd. R. Frikovičius. W: Fontes Historiae Lituaniae. Vol. 7. Vilnius 2008.
Bullarium Poloniae. T. 1. Ed. I. Sułowska-Kuraś, S. Kuraś. Romae 1982.
Capitulum Electivum Provinciale, Provinciae Lithuanae sancti Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Vilnae 1827.
Capitulum Electivum Provinciale, Provinciae Lithuanae sancti Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Vilnae [1821].
Capitulum Electivum Provinciale, Provinciae Lithuaniae S. Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Vilnae 1824.
Cathalogus Patrum et Fratrum Ordinis Praedicatorum Provinciae Lithuanae et Albae Russiae sub titulo sancti Angeli Custodis erectae. Ex ordinatione Officii Provincialis pro Anno 1819/1820 facta. Grodnae [1820].
Cathalogus Patrum et Fratrum Provinciae Lithuanae sancti Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Vilnae 1825.
Cathalogus Patrum et Fratrum Provinciae Lithuanae sancti Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Vilnae 1826.
Cathalogus Patrum et Fratrum Provinciae Lithuanae sancti Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Vilnae 1823.
Ciecierski F., Pamiętnik xiędza Ciecierskiego przeora dominikanów wileńskich, zawierający jego i towarzyszów jego przygody, doznane na Sybirze w latach 1797–1801. Lwów 1865.
Ciecierski F., Znaczniejszych przypadków pewnego z Syberii powrotnego Polaka w 1801 roku. Oprac. A. Kuczyński, Z. J. Wójcik. Warszawa–Wrocław 1998.
Colker M. L., America rediscovered in the Thirteehth Century? „Speculum” Vol. 10: 1979, s. 712–726.
Elenchus Patrum et Fratrum Provinciae Lithuanae S. Angeli Custodis Ordinis Praedicatorum. Vilnae 1828.
Eubel K., Hierarchia catholica medii aevii sive Summorum pontificum, S. R. E. cardinalium, ecclesiarum antistitum series. [Vol. 1:] Ab anno 1198 usque ad annum 1431 perducta e documentis tabularii praesertim Vaticani. Monasterii 1913.
Inventarium documentorum et actorum Ecclesiae Mohiloviensis (1783–1926). Ed. M. Radwan. Sankt Petersburg 1998.
Inviskis Z., Lietuvos istorija iki Vytauto Didžio mirties. Vinius–Mosklas 1991.
Inwentarz materiałów do dziejów Kościoła katolickiego w Archiwum Wileńskiego Gubernatora Wojennego. Oprac. M. Radwan. Lublin 1997.
Inwentarz materiałów do dziejów Kościoła katolickiego w Archiwum Grodzieńskiego Gubernatora Cywilnego. Oprac. M. Radwan. Lublin 1998.
Inwentarz materiałów do dziejów Kościoła katolickiego w mińskich archiwach gubernatorskich. Oprac. M. Radwan. Lublin 1998.
Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III. Oprac. A. Skarżyńska. Warszawa 1985.
Kronika wielkopolska. W: Monumenta Poloniae Historica. Seria 2, t. 8. Wyd. B. Kübris. Warszawa 1970.
M. K., Z Pamiętnika szkoły OO. Dominikanów w Uszaczu. „Kwartalnik Historyczny” T. 17: 1903, z. 1, s. 29–39.
Markiewicz A., Inwentarz kościoła i klasztoru OO. Dominikanów w Rakowie z lat 1708–1709. „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” T. 51: 2006, s. 117–130.
Mickiewicz W., Żywot Adama Mickiewicza. T. 1. Poznań 1890.
Monumenta Poloniae Vaticana. T. 3. Ed. J. Ptaśnik. Cracoviae 1914.
Nowowiejski F., Phaenix Decaris et Ornamenti Provinciae Poloniae S. Ordinis Praedicatorum. Posnanie 1752.
Opis krajów (Descriptio terrarum). W: Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a świat mongolski w połowie XIII wieku. Relacje powstałe w związku z misją Jana di Piano Carpiniego do Mongołów. Pod red. J. Strzelczyka. Poznań 1993, s. 290–294.
Paszkiewicz U., Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej (spis za lata 1510–1939). Warszawa 1998.
Paszkiewicz U., Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej do 1939 roku. Suplement 1. Warszawa 2000.
Paszkiewicz U., Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej do 1939 roku. Suplement 2. Poznań 2006.
Paszkiewicz U., Rękopiśmienne inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej (spis za lata 1553–1939). Warszawa 1996.
Powstanie powiatu oszmiańskiego z notatek J. Klukowskiego. W: Historia powstania w 1831 roku na Wołyniu, Podolu, Ukrainie, Żmudzi i Litwie przez F. Wrotnowskiego. T. 2. Lipsk 1875, s. 159–173.
Radwan M., Ecclesiastica w Rosyjskim Państwowym Archiwum Historycznym w Sankt Petersburgu. Lublin 2008.
Radwan M., Repertorium archiwów archidiecezji mohylewskiej i diecezji mińskiej. Lublin 2001.
Rocznik wielkopolski. W: Monumenta Poloniae Historica. Seria 1, t. 3. Kraków 1878, s. 1–42.
Roczniki kapituły poznańskiej. W: Monumenta Poloniae Historica. Seria 2, t. 6. Wyd. B. Kübris. Warszawa 1962, s. 21–78.
Ruszel P., Tryumph Na dzień chwalebny Iacka Świetego Wielkiego Patrona y Apostoła Polskieo […] Z Przedziwnych y wielce cudownych spraw iego Przez O. Br. Pawła Rvszla […] W Wilnie Kazaniem ogłoszony A z roskazania Starszych do Druku podany. Wilno 1641.
Sieykowski M., Świątnica Pańska to iest Kościół Boży w Troycy ss. Jedynego z Klasztorem WW. OO. Dominikanów w Krakowie, znacznemi świętych pańskich relikwiami, kaplicami, ołtarzami, obrazami y różnemi Apparencyami Przyozdobiona […]. Kraków 1743.
Syrokomla W., Szkolne czasy, nowe opowiadanie Jana Dęboroga. W: Pisma epiczne i dramatyczne. T. 1. Poznań 1868, s. 199–239.
Syrokomla W., Wędrówki po moich niegdyś okolicach. Wspomnienia, studja historyczne i obyczajowe. Wilno 1853.
Ułamki pamiętników Władysława Syrokomli. „Gazeta Warszawska” R. 97: 1870, nr 90, s. 3, nr 91, s. 4.
Архіў уніячкіх мітрапалітаў. Дакументы да гісторыі царквы ў Беларусі ХVІ–ХХ стст. у фондах гістарычных архіваў Літы і Расіі. Даведнік. Мінск–Полацк 2005.
Міндаў кароль Літовіі у дакумэнтах і сьведчаньнях. Укладаньне, падріхтоўка да выданьня, пераклвд Алеся Жлуткі. Менск 2005.
Следства адносна крошынскай школы і прачытаных П. Багрымам вершаў. W: Паўлюк Багрым. Пад рэд. А. Сабалеўскага. Мінск 1994, s. 20–29.
Aleksandrowicz S., Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII. „Acta Baltico-Slavia” R. 7: 1970, s. 47–197.
Alexandrowicz S., Studia z dziejów miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego. Toruń 2011.
Altaner B., Die Dominikanermissionem des 13. Jahrhunderts. Habelschwerdt (Schlesien) 1924.
Barącz S., Cudowne Obrazy Matki Najświętszej w Polsce. [Lwów] 1891.
Barącz S., Rys dziejów. Zakony Kaznodziejskie w Polsce. T. 1–2. Lwów 1861.
Baranowski A. J., Geografia baroku na kresach Rzeczypospolitej. W: Sztuka pograniczy Rzeczypospolitej w okresie nowożytnym od XVI do XVIII wieku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Warszawa, październik 1997. Warszawa 1998, s. 45–73.
Baranowski A. J., Między Rzymem a Wilnem. Magnackie fundacje sakralne w Wielkim Księstwie Litewskim w czasach kontrreformacji na tle polityki dynastycznej w Europie Środkowej. Warszawa 2006.
Baranowski A. J., Rola zakonów w kształtowaniu oblicza miast i regionów w dawnym Wielkim Księstwie Litewskim. „Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historiae Artium” Vol. 5: 1991, s. 81–94.
Beauvois D., Les écoles polonaises de l’Empire russe. Aspects du centralisme administratif de l’Université de Vilna (1803–1831). Paris 1973.
Beauvois D., Powstanie listopadowe a szkolnictwo na ziemiach litewsko-ruskich. W: Powstanie listopadowe 1830–1831. Geneza, uwarunkowania, bilans, porównania. Pod red. J. Skowronka, M. Żmigrodzkiej. Wrocław 1983, s. 45–54.
Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832. T. 2: Szkoły podstawowe i średnie. Rzym–Lublin 1991.
Beauvois D., Uniwersytet Wileński i szkolnictwo zakonne (1803–1832). W: Francja–Polska XVIII–XIX wieku. Studia z dziejów kultury i polityki poświęcone Profesorowi Andrzejowi Zahorskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin. Pod red. M. Skowronka. Warszawa 1983, s. 183–192.
Beauvois D., Wilno. Polska stolica kulturalna zaboru rosyjskiego 1803–1832. Wrocław 2010.
Białokozowicz B., Między Wschodem a Zachodem. Z dziejów formowania się białoruskiej świadomości narodowej. Białystok 1998.
Białokozowicz B., U źródeł kształtowania się nowożytnej białoruskiej świadomości narodowej. „Białoruskie Zeszyty Historyczne” R. 2: 1995, nr 2 (4), s. 39–72.
Boberski W., Architektura ziem I zaboru rosyjskiego. W: Kultura i polityka. Wpływ polityki rusyfikacyjnej na kulturę zachodnich rubieży Imperium Rosyjskiego. Pod red. D. Konstantynowa, P. Paszkiewicza. Warszawa 1994, s. 43–74.
Bock K., Matuszyk M., Sprawozdanie z konferencji naukowej „Losy klasztorów i zbiorów poklasztornych w okresie represji po upadku powstania listopadowego w 1831 r.”, Rytwiany, 12–15 VII 2012 r. „Hereditas Monasteriorum” T. 1: 2012, s. 378–380.
Borecki-Chodźko I., Diecezja mińska około 1830 roku. Cz. 2: Struktury zakonne. Wyd. M. Radwan. Lublin 1998.
Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej. T. 3: Wielkie Księstwo Litewskie i ziemie ruskie Korony. Warszawa 2008.
Borowik P., Jurydyka miasta Grodna w XV–XVIII wieku. Stanowy podział nieruchomości. Supraśl 2005.
Brodniewicz J., „Byłbym najniespokojniejszym, gdybym ufności nie pokładał w nieprzebranej Najwyższej Opatrzności” – rekonstrukcja biografii Faustyna Ciecierskiego. W: Dominikanie na ziemiach polskich w epoce nowożytnej. Pod red. A. Markiewicz, M. Miławickiego. Kraków 2009, s. 519–562.
Brodniewicz J., „Moje wyobrażenia o Bogu podwyższały ufność moją” – obraz Boga w „Pamiętnikach” Faustyna Ciecierskiego. „Slavica Iuvenum” 14: 2013, s. 30–38.
Brodniewicz J., Locus horridus – syberyjski pamiętnik Faustyna Ciecierskiego jako przykład literatury zsyłkowej. „Slavica Iuvenum” 11: 2010, s. 37–46.
Brzozecki S., Litewska prowincja dominikanów. „Rocznik Augustowsko-Suwalski” T. 4: 2004, s. 217–236.
Brzozecki S., Misje ludowe dominikanów prowincji litewskiej w latach 1751–1826. Lublin 2009.
Brzozecki S., Prowincja białoruska Zakonu Kaznodziejskiego pod wezwaniem św. Stanisława. Dominikanie na ziemiach zabranych przez Rosję po pierwszym rozbiorze (1772–1801). „Przegląd Tomistyczny” T. 13: 2007, cz. 1, s. 239–253.
Dekański D. A., Początki zakonu dominikanów prowincji polsko-czeskiej. Pokolenie św. Jacka w zakonie. Gdańsk 1999.
Djakow W. A., Udział Polaków w badaniach i zagospodarowaniu Syberii w XIX wieku. „Przegląd Historyczny” T. 65: 1974, z. 4, s. 625–648.
Dubas-Urwanowicz E., Fundacje kościołów i klasztorów grodzieńskich do XVIII wieku. W: Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i epoce nowożytnej. Pod red. nauk. E. Opalińskiego, T. Wiślicza. Warszawa 2000, s. 130–141.
Dudik A., Sytuacja Kościoła rzymskokatolickiego na Białorusi na przełomie XX i XXI wieku (zarys problematyki). „Studia Polonijne” Т. 28: 2007, s. 117–133.
Dylągowa H., Duchowieństwo katolickie wobec sprawy narodowej (1764–1864). Lublin 1981.
Elm K., Der Anteil der geistlichen Orden an der Christianisierung Litauens. W: La cristinizzazione della Lituania. Atti del Colloquio Internazionale di Storia Ecclesiastica in occasione del VI Centenario della Lituania cristiana (1387–1987). Roma, 24–26 Giugno 1987. Città del Vaticano 1989, s. 175–203.
Fibek J., Wskrzeszenia na pograniczu dwóch światów. Dzieje Kościoła rzymsko-katolickiego w dorzeczu Berezyny i Wilji w granicach Dekanatu Dokszyckiego w Diecezji Witebskiej na Białorusi 1395–2009 r. Nowe Miasto nad Pilicą 2011.
Fijałek J., Kościół rzymskokatolicki na Litwie. W: Chrystianizacja Litwy. Pod red. J. Kłoczowskiego. Kraków 1987, s. 129–318.
Flaga J., Ankieta zakonna nuncjusza G. Garampiego z lat 1773/74 jako podstawa źródłowa do badań nad studiami zakonnymi i ich organizacją. „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” R. 36: 1989, z. 4, s. 35–44.
Flaga J., Bractwa religijne w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. Lublin 2004.
Flaga J., Duszpasterstwo zakonów w Rzeczypospolitej u progu epoki Oświecenia. Służba parafiom i kapelanie dworskie. „Zeszyty Naukowe KUL” T. 25: 1982, nr 1, s. 39–57.
Flaga J., Działalność duszpasterska zakonów w drugiej połowie XVIII wieku, Lublin 1986, s. 41–138.
Flaga J., Formacja i kształcenie duchowieństwa zakonnego w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku. Lublin 1998.
Flaga J., Kaznodzieje i spowiednicy zakonni w Polsce około roku 1772. W: Z badań nad dziejami zakonów i stosunków wyznaniowych na ziemiach polskich. Pod red. E. Wiśniowskiego. Lublin 1984, s. 7–43.
Flaga J., L’activité pastorale des réguliers en Pologne à la lumière de l’enquête du nonce apostolique Giuseppe Garampi (1773–1774). „Revue Historique Ecclesiastique” Vol. 77: 1982, nr 3–4, s. 454–461.
Flaga J., Organisation et fonctionnement des studia réguliers philosophico-théologiques en Pologne dans la deuxième moitié du XVIIIe siècle. W: Foi, Fidelité, Amitiéen Europe à la période moderne. Pod red. R. Sauzet. T. 1. Tours 1995, s. 171–176.
Flaga J., Uczoność zakonów w II połowie XVIII wieku. W: Christianitas et cultura Europae. Księga Jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego. Cz. 1. Pod red. H. Gapskiego. Lublin 1998, s. 265–271.
Flaga J., Udział zakonów w duszpasterstwie parafialnym około roku 1772. „Roczniki Humanistyczne” R. 27: 1979, z. 2, s. 107–147.
Flaga J., Udział zakonów w duszpasterstwie w świetle materiałów ankiety zakonnej nuncjusza Giuseppe Garampiego z lat 1773–1774, „Folia Societatis Scientiarum Lublinensis. Humanistyka” T. 27: 1985, nr 1, s. 69–77.
Flaga J., Zakony męskie w Polsce w 1772 roku. T. 2, cz. 1: Duszpasterstwo. Lublin 1991, s. 11–38.
Fornalczyk F., Hardy lirnik wioskowy. Studium o Kondratowiczu-Syrokomli. Poznań 1972, s. 31–33;
Freibergs G., The „Descripciones Terrarum”. Its date, sources, author and purpose. W: Christianity in East Central Europe. Late Middle Ages. Pod red. J. Kłoczowskiego, P. Krasa, W. Polaka. Lublin 1999, s. 180–201.
Gach P. P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773–1914. Lublin 1984.
Gach P. P., Mienie polskich zakonów i jego losy w XIX wieku. Rzym 1979.
Gach P. P., Struktury i działalność duszpasterska zakonów męskich na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska w latach 1773–1914. Lublin 1999.
Gach P. P., Zakonni kapelani wojskowi pod koniec XVIII i w XIX stuleciu. W: Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich. Pod red. J. Ziółka i in. Lublin 2004, s. 241–259.
Gałwiaczek T., Kształtowanie mentalności chrześcijanina w świetle kazań dominikańskich czasów saskich. Toruń 2009.
Gałwiaczek T., Metafizyka w pejzażu. Obraz świata w kazaniach dominikańskich z 1. Połowy XVIII wieku. W: Dominikanie na ziemiach polskich w epoce nowożytnej. Pod red. A. Markiewicz, M. Miławickiego. Kraków 2009 s. 285–326.
Gocel L., Ksiądz Ludwik Jasiński kapłan z 1831 r. i jego poglądy społeczne, „Kwartalnik Poświęcony Sprawom Duszpasterstwa Wojskowego w Polsce” T. 3: 1933, s. 70–90.
Gołos J., „Apollo Prawodawca” – opera szkolna z czasów Oświecenia. „Muzyka” R. 13: 1968, nr 2, s. 3–14.
Gonciarz J., Wikariat białoruski. „Biuletyn Informacyjny Polskiej Prowincji Dominikanów” R. 32: 1999, nr 104, s. 10–11.
Gordziejew J., Socjotopografia Grodna w XVIII wieku. Toruń 2002.
Gordziejew J., Topografia posiadłości klasztornych nowożytnego Grodna. W: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Pod red. M. Derwicha, A. Pobóg-Lenartowicz. Wrocław 2000, s. 241–253.
Górski K., Descriptiones terrarum. Nowo odkryte źródło do dziejów Prus w XIII wieku. „Zapiski Historyczne” T. 4: 1981, s. 7–16.
Górski K., Studia i materiały z dziejów duchowości. Warszawa 1980.
Górski K., The author of the Descriptiones terrarium. A new source for the history of Eastern Europe. „Slavonic and East European Review” Vol. 61: 1993, s. 254–258.
Grabczak P., Seminarium duchowne łucko-żytomierskiej diecezji 1798–1842. Biały Dunajec–Ostróg 2002.
Gudavičius E., Polityczny problem królestwa litewskiego w połowie XIII w. W: Ekspansja niemieckich zakonów rycerskich w strefie Bałtyku od XIII do połowy XVI wieku. Materiały z konferencji historyków radzieckich i polskich w Toruniu z r. 1988. Pod red. M. Biskupa. Toruń 1990, s. 127–142.
Gwiazda H., Fundacje i fundatorzy klasztorów dominikańskich w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1648–1696, „Summarium” Nr 1: 1972, s. 50–85.
Gwiazda H., Fundacje i fundatorzy klasztorów dominikańskich w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1648–1696. W: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972. T. 1. Pod red. J. Kłoczowskiego. Warszawa 1975, s. 607–645.
Gwioździk J., Dzieje księgozbiorów żeńskich klasztorów kontemplacyjnych wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej w XIX wieku. W: Kultura książki ziem wschodniego i południowego pogranicza Polski (XVI–XX wiek). Paralele i różnice. Pod red. J. Gwioździk, E. Różyckiego. Katowice 2004, s. 419–425.
Gwioździk J., Staropolskie biblioteki klasztorów żeńskich na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej. W: Кніжная култура Речі Поспалітай. Мінск 2002, s. 124–136.
Hardziejeu J., Źródła do dziejów Grodna w zbiorach krakowskich. Wstęp do badań. W: Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie. Źródła historyczne, stan badań. Białystok 2003, s. 24–37.
Iwaszkiewicz J., Z ostatnich tygodni życia Aleksandra I. „Przegląd Współczesny” (Kraków) T. 45: 1933, nr 134, s. 411–422, T. 46: 1933, nr 135–136, s. 120–134.
Jackiewicz M., „Szkoła białoruska” w polskiej literaturze romantycznej. „Acta Polono-Ruthenica” T. 1: 1996, s. 113–121.
Jackiewicz M., Ksiądz Faustyn Ciecierski i jego „Pamiętnik z Syberii”. „W Drodze” R. 13: 1985, nr 10, s. 47–50.
Janicka-Olczakowa E., Likwidacja klasztorów dominikanek II i III zakonu w XIX wieku na ziemiach polskich. „Sprawozdanie TN KUL” T. 20: 1971, s. 89–93.
Janicka-Olczakowa E., Żeński ruch dominikański w XVII–XX wieku. W: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972 T. 1. Pod red. J. Kłoczowskiego. Warszawa 1975, s. 159–178.
Janułajtis A., Ab maładym paecie z Krošyna. „Маładaja Biełaruś” (St. Petersburg) R. 2: 1913, № 3, s. 10–16.
Jaroszewicz A., Przebudowy kościołów katolickich na cerkwie prawosławne na Białorusi po powstaniu styczniowym (w świetle materiałów archiwalnych). W: Kultura i polityka. Wpływ polityki rusyfikacyjnej na kulturę zachodnich rubieży Imperium Rosyjskiego. Pod red. D. Konstantynowa, P. Paszkiewicza. Warszawa 1994, s. 141–153.
Jelski A., Krzywicki J., Połonka. W: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Pod red. B. Chlebowskiego, W. Walewskiego. T. 6. Warszawa 1887, s. 726.
Kaczmarek K., Próba identyfikacji biskupa litewskiego Wita. Przyczynek do badań nad prozopografią dominikańską XIII wieku. W: Cognitioni gestorum. Studia z dziejów średniowiecza dedykowane Profesorowi Jerzemu Strzelczykowi. Pod red. D. A. Sikorskiego, A. M. Wyrwy. Poznań–Warszawa 2006, s. 359–372.
Kajdański E., Długi cień wielkiego muru. Jak Polacy odkrywali Chiny. Warszawa 2005.
Kałamajska-Saeed M., Cudowny obraz Matki Boskiej Studenckiej z kościoła jezuitów w Grodnie. „Roczniki Humanistyczne” R. 50: 2002, z. 4, s. 517–525.
Khinevich L., Historia Kościoła katolickiego na Białorusi na łamach czasopisma „Nasza Wiera”. Warszawa 2008 (maszynopis pracy dyplomowej na stopień licencjata kościelnego napisanej u ks. dra Tadeusza Krahela, Biblioteka Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie).
Kielar P., Wit, W: Hagiografia Polska. Słownik bio-bibliograficzny. Pod red. R. Gustawa. T. 2. Poznań 1972, s. 540–555.
Kłoczowski J., Atlas historii społeczno-religijnej Europy Środkowo-Wschodniej. W: Belarus, Lithuania, Poland, Ukraine. The foundations of historical and cultural traditions in East Central Europe. International Conference Rome, 28 April – 6 May 1990. Pod red. J. Kłoczowskiego i in. Lublin–Rome 1994, s. 216–219.
Kolendo-Korczak K., Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Różańcowej w Pieskach. W: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa nowogródzkiego. T. 2. Pod red. M. Kałamajskiej-Saeed. Kraków 2006, s. 157–159.
Kosman M., Dokumenty wielkiego księcia Witolda. „Studia Źródłoznawcze” T. 16: 1971, s. 139–169.
Kosman M., Zmierzch Perkuna. Warszawa 1981.
Kosmanowa B., Nieśwież w twórczości Władysława Syrokomli i Józefa Kraszewskiego. W: Беларусіка- Albaruthenica. Т. 15: На шляхах да ўзаемаразумення: Навуковы зборнік. Рэд. А. Мальдзіс і інш. Мінск 2000, s. 236–240.
Kozłowskij P. G., Struktura własności ziemskiej i faktycznego posiadania ziemi w zachodniej i środkowej Białorusi w drugiej połowie XVIII w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” R. 33: 1972, s. 61–88.
Krahel T., Archiwa kościelne w archiwach i bibliotekach Wilna. „Białostocczyzna” R. 14: 1999, nr 3, s. 21–25.
Krahel T., Die anfängliche Organisation der Kirche in Litauen. W: La cristianizzazione della Lituania. Atti del Coloquio Internazionale di Storia Ecclesiastica in occasione del VI centenario della Lituania cristiana (1387–1987). Roma, 24–26 Giugno 1987. Città del Vaticano 1989, s. 159–160.
Krajewska H., Faustyn Ciecierski. W: Polscy badacze Syberii. Pod red. J. Arvaniti. Warszawa 2008, s. 12–13.
Krasauskas R., Vitas. W: Lietuviu Encicklopedija. T. 34. Pod red. V. Bržiška. Boston 1966, s. 371–373.
Kronika Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie, Sekcja św. Jana Chrzciciela za rok akademicki 2007/2008. „Warszawskie Studia Teologiczne” Т. 21: 2008, s. 303.
Krupski J., Kongregacja dominikanów obserwantów św. Ludwika Bertranda w Polsce w XVII i XVIII wieku. „Summarium” R. 5: 1976, s. 151–154.
Kuczyński A., Wkład polskich podróżników do historii etnografii. „Pamiętnik” Faustyna Ciecierskiego jako źródło etnograficzne XVIII wieku. „Etnografia Polska” T. 15: 1971, s. 201–223.
Kumor B., Staniewski Józef Ignacy, w zakonie Józef Maksymilian. W: Polski słownik biograficzny. T. 41. Pod red. H. Markiewicza. Warszawa–Kraków 2002, s. 576–579.
Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w niewoli narodowej 1772/95–1918. Kraków 1980.
Kurczewski J., Biskupstwo Wileńskie od jego założenia aż do dni obecnych. Wilno 1912.
Kuzicki J., Zakonnicy z klasztorów położonych na Ziemiach Zabranych jako uczestnicy Wielkiej Emigracji (1831–1863). „Limes. Studia i Materiały z Dziejów Europy Środkowo-Wschodniej” Nr 6: 2013, s. 81–101.
Łątka J. S., „Boże, coś Polskę…”. Jego cesarsko-królewska mość Aleksander I. Kraków 1997.
Łatyszonek O., Białoruskie Oświecenie. „Białoruskie Zeszyty Historyczne” R. 1: 1994, nr 2, s. 35–45.
Łatyszonek O., From White Russia to Belarus. „Annus Albaruthenicus” Vol. 5: 2004, s. 13–47.
Łatyszonek O., Od Rusinów białych do Białorusinów. U źródeł białoruskiej idei narodowej. Białystok 2006, s. 25–35.
Lietuvos istorija. Pod red. A. Šapoka. Kaunas 1936.
Litak S., Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku. Lublin 2006.
Litak S., Edukacja początkowa w polskich szkołach w XIII–XVIII wieku. Lublin 2010.
Litak S., Kościół łaciński w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne. Lublin 1996.
Litak S., Parafie w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku. Struktura, funkcje społeczno-religijne i edukacyjne. Lublin 2004.
Marecki J., Sanktuaria zakonne na ziemiach polskich na przełomie XVII i XVIII wieku. W: Kultura intelektualna w zakonach polskich w zakonach polskich w XVII i XVIII wieku. Materiały z sesji naukowej Katedry Historii Zakonów zorganizowanej 27 października 2005 roku. Pod red. M. Łobozka. Kraków 2006, s. 25–56.
Maroszek J., Źródła rękopiśmienne do dziejów północno-wschodniej Polski w zbiorach moskiewskich. „Białostocczyzna” R. 15: 2000, nr 3–4, s. 3–8.
Maslauskaitė S., Quod vel lapidis virtitem, vel floris pulchritudinem designat. Ikonografia św. Jacka w sztuce religijnej na Litwie. W: Święty Jacek Odrowąż – Apostoł północnej Europy. Papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu „Angelicum” Aula Jana Pawła II, Rzym, 16 października 2007 r. Pod red. A. Noconia, A. Wuwera. Roma–Katowice 2012, s. 50–61.
Mažeika R. J., Rowell S. C., Zelatores Maximi. Pope John XXII, archbishop Frederick of Riga and the Baltic Mission 1305–1340. „Archivum Historiae Pontificiae” Vol. 31: 1993, s. 33–68.
Mieleszko W. I., Formy i struktura feudalnej własności ziemskiej we wschodniej Białorusi w drugiej połowie XVII i XVIII w. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” R. 33: 1972, s. 33–58.
Miławicki M., Biskup litewski Wit – życie i dzieje kultu „błogosławionego”. W: Pośrednicy łask. Pod red. J. Mareckiego, L. Rotter. Kraków 2006, s. 147–167.
Miławicki M., Inwentarze i spisy bibliotek klasztorów dominikańskich skasowanych w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w XIX w. Stan źródeł i miejsca ich przechowywania. „Hereditas Monasteriorum” Vol. 1: 2012, s. 141–172.
Miławicki M., Kontrybucje klasztorne w dominikańskiej Prowincji Ruskiej św. Jacka w latach 1612–1648. W: Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej. Pod red. M. Derwicha. Wrocław 2013, s. 229–255.
Miławicki M., Miejsce religijności ludowej w działalności duszpasterskiej dominikanów w Polsce północno-wschodniej w okresie staropolskim. W: Parafia rzymskokatolicka w Choroszczy. 550 lat. Księga Jubileuszowa. Pod red. T. Kasabuły, A. Szota. Białystok 2009, s. 101–221.
Miławicki M., Misyjne tradycje polskich dominikanów. Zaangażowanie synów św. Jacka w działalność misyjną Kościoła i Zakonu Kaznodziejskiego. W: Święty Jacek i jego dziedzictwo. Pod red. E. Matei, A. Pobóg-Lenartowicz, M. Rowińskiej-Szczepaniak. Opole 2008, s. 483–509.
Miławicki M., Pobożność ludowa w pracy duszpasterskiej dominikanów na ziemiach polskich. „Teofil” R. 13: 2005, nr 2, s. 55–110.
Miławicki M., Położenie klasztorów dominikańskich w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w latach 1795–1914. W: Święty Jacek Odrowąż i dominikanie na Śląsku. Pod red. A. Barciaka. Katowice 2008, s. 331–363.
Miławicki M., Szkiłłądź (Szkiłądź) w zakonie Jakub (1810–1894). W: Polski słownik biograficzny. T. 48. Pod red. A. Romanowskiego. Kraków 2012, s. 317–318.
Miławicki M., Udział dominikanów w Powstaniu Listopadowym na ziemiach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego. Zarys problemu [w druku].
Mortier R. P., Histoire des maitres généraaux de l’Orde des Frères Prècheurs. T. 1: 1170–1263. Paris 1903.
Muzeum w Grodnie. Zarys dziejów powstawania i rozwoju 1920–1922. Grodno 1923.
Narbutt T., Obrys żywota błogosławionego Wita, biskupa lubczańskiego, na Rusi Litewskiej. W: Teodora Narbutta pomniejsze pisma historyczne szczególnie do historyi Litwy odnoszące się. Wilno 1856, s. 31–43.
Nesterow R., Smolany Sanguszków w świetle inwentarzy i nieznanych materiałów archiwalnych. W: Wokół Sanguszków. Dzieje – sztuka – kultura. Materiały I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej 29–30 czerwiec 2006. Ratusz, Muzeum Okręgowe w Tarnowie. Pod red. J. Skarbskiego, B. Bułdys. Tarnów 2007, s. 109–117.
Ochmański J., Nieznany autor „Opisu krajów” z drugiej połowy 13 wieku i jego wiadomości o Bałtach. „Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia Historica” T. 1: 1985, s. 107–114.
Pacevičius A., Vienuolynų bibliotekos lietuvoje 1795–1864 metais. Dingęs knygos pasaulis. Vilnius 2005.
Pacevičius A., W poszukiwaniu tożsamości. Kultura książki w Wielkim Księstwie Litewskim w dobie oświecenia. W: Kultura i języki Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pod red. M. T. Lizisowej. Kraków 2005, s. 47–57.
Pacevičius A., Zaginiony świat książki: biblioteki klasztorne na Litwie pod władzą carów. W: Wspólnota pamięci. Studia z dziejów kultury ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Pod red. J. Gwioździk, J. Maleckiego. Katowice 2006, s. 243–254.
Paszkiewicz P., W służbie Imperium Rosyjskiego 1721–1917. Warszawa 1999, s. 55–139.
Pektus V., Dominikonai lietuvos kultūroje. Vilnius 2004.
Pidłypczak-Majerowicz M., Badania proweniencyjne w zbiorach starych druków bibliotek naukowych w Polsce i na Białorusi. W: Kultura książki ziem wschodniego i południowego pogranicza Polski (XVI–XX wiek). Paralele i różnice. Pod red. J. Gwioździk, E. Różyckiego. Katowice 2004, s. 457–462.
Pidłypczak-Majerowicz M., Biblioteki i bibliotekarstwo zakonne na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej w XVII–XVIII wieku. Wrocław 1996.
Pidłypczak-Majerowicz M., Inwentarze bibliotek zakonnych w białoruskich zbiorach archiwalnych i bibliotecznych w Mińsku. „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” T. 1: 2006, s. 9–16.
Pidłypczak-Majerowicz M., Katalogi bibliotek zakonnych na Białorusi we współczesnych zbiorach rękopiśmiennych. W: Wspólnota pamięci. Studia z dziejów kultury ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Pod red. J. Gwioździk, J. Maleckiego. Katowice 2006, s. 215–227.
Pidłypczak-Majerowicz M., Stan badań nad bibliotekarstwem zakonnym na ziemiach litewsko-koronnych Rzeczypospolitej XVII–XVIII w. Komunikat. „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria A” Nr 44/45: 1989/1990, s. 89–91.
Pidłypczak-Majerowicz M., Źródła do dziejów bibliotek zakonnych w zbiorach archiwalnych i bibliotecznych w Wilnie i Lwowie, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria A” Nr 51: 1996, s. 19–21.
Piechota M., Lyszczyna J., Słownik Mickiewiczowski. Katowice 2000.
Pietrzkiewicz I., Rękopiśmienna spuścizna Faustyna Ciecierskiego jako źródło do dziejów kultury intelektualnej dominikanów prowincji litewskiej początku XIX wieku. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” Nr 11: 2013, s. 103–123.
Pietrzkiewicz I., Zakonnicy i książki. O bibliotekach klasztorów męskich Mińska. W: Здабытки. Дакументальныя Помнікі на Беларусі. Вып. 7: Maтэрыялы Трэтих Міжнародных Кнігазнаўчых Чытанняў. „Кніга Беларусі: Повязь часоў. (Miнск, 16–17 верасня 2003). Miнск 2005, s. 6–24.
Puciłowski J., Krzyżem czy mieczem... „W Drodze” R. 11: 1983, nr 8, s. 75–78.
Rabikauskas P., Krikščioniškoji Lituva. Istorija, hagiografija, šaltiniotyra. Šudare L. Jovaiša. Vilnius 2002.
Radwan M., Antyzakonna polityka caratu w XIX wieku. „Studia Catholica Podoliae” R. 1: 2002, nr 1, s. 157–207.
Radwan M., Zakony męskie na ziemiach zabranych w XIX wieku. Lublin 2004.
Rymkiewicz J. M. i in., Mickiewicz. Encyklopedia. Warszawa 2001.
Sapiehowie epoki Kodnia i Krasiczyna. Pod red. K. Stępnika. Lublin 2007.
Sapiehowie. Materiały historyczno-genealogiczne i majątkowe. T. 2. Petersburg 1891.
Siemiańczuk H., Źródła do dziejów wyznań chrześcijańskich do końca XVIII w. w zasobie Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi w Grodnie. „Białostocczyzna” R. 15: 2000, nr 3/4, s. 32–38.
Siemiańczuk H., Źródła do historii klasztoru dominikanów w Koniuchach w powiecie wołkowyskim. W: Dominikanie na ziemiach polskich w epoce nowożytnej. Pod red. A. Markiewicz, M. Miławickiego. Kraków 2009, s. 457–468.
Skarbek J., Ziółek J., Duchowieństwo w Powstaniu Listopadowym (1830–1831). „Novum” T. 11/12: 1973, s. 33–123.
Skulski R., Studia szkolne Adama Mickiewicza. „Życie i Myśl” R. 3: 1952, nr 7/9, s. 287–316;
Spież J. A., Święty Jacek. W: Światło ze Śląska. 750. Rocznica śmierci św. Jacka. Pod red. B. Pietyry, K. Kukówki. Katowice 2007, s. 47–80.
Stankiewič A., Biełaruski chryścijanski ruch. Vilnia 1939.
Stankiewič A., Mahnušeŭski – Paŭluk Bachrym – Bobroŭski (Da wytokaŭ biełaruskaha adradžeńnia). Wilnia 1937.
Stojek-Sawicka K., Duchowieństwo katolickie w życiu Radziwiłłów nieświeskich w XVIII wieku. Toruń 2011.
Stojek-Sawicka K., Duszpasterstwo i opieka religijna na dworze Radziwiłłów nieświeskich w XVIII wieku. „Nasza Przeszłość” T. 105: 2006, s. 163–187.
Stojek-Sawicka K., Fundacje dominikańskie Radziwiłłów nieświeskich w XVIII wieku. W: Dominikanie na ziemiach polskich w epoce nowożytnej. Pod red. A. Markiewicz, M. Miławickiego. Kraków 2009, s. 257–269.
Stojek-Sawicka K., Sakralne fundacje Radziwiłłów w XVIII wieku. W: Czasy nowożytne. Studia poświęcone pamięci prof. Władysława Eugeniusza Czaplińskiego w 100 rocznicę urodzin. Pod red. K. Matwijowskiego. Wrocław 2005, s.163–179.
Stojek-Sawicka K., Znaczenie ekonomiczne i organizacyjne klasztorów katolickich w życiu i działalności rodu Radziwiłłów nieświeskich w XVIII wieku. „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” R. 66: 2006, s. 89–110.
Stopka K., Misja wewnętrzna na Litwie w czasach Mendoga a zagadnienie autorstwa „Descriptiones Terrarum”. „Nasza Przeszłość” T. 68: 1987, s. 247–262.
Straszewicz J., Les Polonais et les Polonaises de la Revolution du 29 Novembre 1830. Paris 1832.
Świętochowski R., Początki dominikańskiej prowincji ruskiej. „Prawo Kanoniczne” R. 23: 1980, nr 1/2, s. 51–85.
Świętochowski R., Słownik biograficzny dominikanów w Polsce. A-Z /niekompletny/. Kraków 1979 (maszynopis w Bibliotece Dominikanów w Krakowie).
Świętochowski R., Szkolnictwo teologiczne dominikanów. W: Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T. 2: Od Odrodzenia do Oświecenia. Cz. 2: Teologia neoscholastyczna i jej rozwój w akademiach i szkołach zakonnych. Pod red. M. Rechowicza. Lublin 1975, s. 211–285.
Świętochowski R., Wkład kulturalny Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce. Kraków 1966 (maszynopis w Bibliotece Dominikanów w Krakowie).
Świrko S., Z Mickiewiczem pod rękę, czyli życie i twórczość Jana Czeczota. Warszawa 1989.
Szwed A., Problem biskupa litewskiego Wita. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” R. 46: 2002, nr 3, s. 327–343.
Tarasiuk D., Białoruski ruch narodowy do 1864 roku. „Res Historica” T. 9: 1999, s. 119–133.
Tomljenovic I., Les Dominiains et les peuples de l’Europe centrale et orientale. W: Les Dominikains en Europe XIXe–XXe siécles. Ed. G. Bedouelle. Paris 1996, s. 79–86.
Topolska M. B., Przemiany zachodnioeuropejskiego pogranicza kulturowego pomiędzy Bugiem a Dźwiną i Dnieprem (polsko-litewsko-ukraińskie losy od XV do początku XX wieku). Zielona Góra 2009.
Topolska M. B., Społeczeństwo i kultura w Wielkim Księstwie Litewskim od XV do XVIII wieku. Zielona Góra 2002.
Trajdos T., Kościół Katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy za panowania Władysława II Jagiełły 1386–1434. T. 1. Wrocław 1983.
Vitkus A., Lietuvos istorijos ivykiu chronologia. Kaunas 1996.
Wasilewski J., Arcybiskupi i administratorowie archidiecezji mohylowskiej. Pińsk 1930.
Wenc Ł., Fundacje i fundatorzy klasztorów dominikańskich i bernardyńskich w Polsce w latach 1580–1648. W: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972. T. 1. Pod red. J. Kłoczowskiego. Warszawa 1975, s. 587–645.
Wenta J., Do Goga z Magog. Głos w sprawie autorstwa „Descriptiones terrarum”. W: Drogą historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Pod red. P. Dymmela, K. Skupieńskiego, B. Trelińskiej. Lublin 2001, s. 31–40.
Wilczewski W. F., Opisy parafii diecezji wileńskiej z roku 1784 – oryginały w zbiorach wileńskich. „Białostocczyzna” R. 12: 1997, nr 1, s. 79–109.
Winnicki Z. J., Współczesna doktryna i historiografia białoruska (po roku 1989) wobec Polski i polskości. Wrocław 2003, s. 204.
Wisner H., Wyznanie w życiu politycznym i społecznym szlachty litewskiej. Czasy Zygmunta III. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” T. 50: 2006, s. 131–140.
Wiśniewska A., Henryk-Heidenryk pierwszy biskup chełmiński. Pelplin 1992.
Wiszniewski M., Historya literatury Polskiej. T. 2. Kraków 1840.
Witkowska A., The cult of the Virgin Mary in Polish religiousness from the 15-th to the 17-th Century. W: The common Christian roots of the European nations. An international colloqium in the Vatican. T. 2. Florence 1982, s. 467–478.
Witkowski M., Świat teatralny młodego Mickiewicza. Warszawa 1971.
Wolański F., Kaznodziejstwo bernardyńskie w staropolskim systemie komunikacji społecznej schyłku epoki saskiej. Studium kształtowania się wyobrażeń i postaw. Toruń 2012.
Wolański F., Kaznodziejstwo bernardyńskie Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVIII wieku (ze szczególnym uwzględnieniem epoki saskiej). „Studia Slavica et Balcanica Petropolitana” T. 5: 2011, № 2, s. 71–78.
[Giżycki J. M.] Wołyniak, Wiadomości o dominikanach Prowincji Litewskiej. Cz. 1. Kraków 1917.
[Giżycki J. M.] Wołyniak, Wykaz klasztorów dominikańskich Prowincji Ruskiej. Cz. 2. Kraków 1923.
[Giżycki J. M. ] Wołyniak, Spis szkół średnich na Litwie i Rusi, zniszczonych przez rząd rosyjski. W: Polska w kulturze powszechnej. Pod red. F. Konecznego. T. 1. Kraków 1918, s. 416–419.
[Giżycki J. M.] Wołyniak, Spis szkół w grodzieńskiej guberni na początku XIX wieku. Poznań 1885.
[Giżycki J. M.] Wołyniak, Z przeszłości powiatu wołkowyskiego, Kraków 1905.
Woroniecki J., Święty Jacek Odrowąż i wprowadzenie Zakonu Kaznodziejskiego do Polski. Katowice 1947.
Wróblewski A., Nauczanie w średnich szkołach dominikańskich na Litwie na przełomie XVIII i XIX wieku. „Przegląd Tomistyczny” T. 3: 1987, s. 343–370.
Wróblewski A., Personel nauczycielski szkół dominikańskich prowincji litewskiej na przełomie XVIII i XIX wieku. „Przegląd Tomistyczny” T. 1: 1984, s. 335–366.
Wyrozumski J., Na drodze do unii Polski z Litwą. W: Kultura Litwy i Polski w dziejach. Tożsamość i współistnienie. Kraków 2000, s. 7–18.
[Sułkowski W.] X.Y.Z., Kartka z dziejów Kościoła Katolickiego w Rosyi. T. 1: Biskupstwo mińskie. Kraków 1889.
Zakony męskie w Polsce w 1772 roku. Pod red. L. Bieńkowskiego, J. Kłoczowskiego, Z. Sułowskiego. Lublin 1972.
Zasztowt L., Kresy 1831–1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa 1997.
Żaunierkiewicz R., Zespoły akt instytucji Kościoła Rzymskokatolickiego w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi (XVII–XX w.). „Białostocczyzna” R. 14: 1999, nr 3, s. 9–20.
Zianiuk R., Źródła do badań nad gospodarką klasztorną oraz majątkiem poklasztornym w latach 1772–1914 znajdujące się w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku. W: Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej. Pod red. M. Derwicha. Wrocław 2013, s. 169–192.
Ziółek E. M., Duszpasterstwo w wojsku Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego i w Powstaniu Listopadowym. W: Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich. Pod red. J. Ziółka [i in.]. Lublin 2004, s. 173–197.
Żukiewicz K., 22 grudnia 1216–1916. W 700-letnią rocznicę zatwierdzenia „kaznodziejskiego zakonu”. Kraków [1916].
Антановіч З. В., Архіў полацкага дамініканскага кляштара ў сярэдзіне ХІХ ст. „Архіварыўс” Т. 5: 2007, s. 8–14.
Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік, Мінск 1993.
Бажэнаў Ю., Гісторыя грэка-каталіцкай Царквы на старонках „Энцыклапедыі гісторыі Беларусі”. „Наша Вера” R. 11: 2006, № 1, s. 30–59.
Бажэнаў Ю., Гісторыя рыма-каталіцкага Касцёла на старонках „Энцыклапедыі гісторыі Беларусі”. „Наша Вера” R. 9: 2004, № 3, s. 74–75.
Банцэвіч Н., Этнаканфесійны склад настаўнікаў Гродзескай Губерні ў першай трэці XIX стагоддзя і яго ўплыў на выхаванне вучняў. W: Droga ku wzajemności. Materiały X Międzynarodowej Konferencji Naukowej (Grodno–Mir, 24–25 października 2002 r.). Cz. 2. Pod red. I. Kreń. Grodno 2004, s. 81–89.
Белозорович В. А., Концепция католической Церкви в работах профессора Я.Н. Мараша. W: Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа. Ч. 1. Рэд. С. В. Марозава, Э. С. Ярмусік, С. У. Сілава. Гродна 2008, s. 32–36.
Борисенко Н. С., Могилёвщина – мой любимый Приднепровский край (сборник экскурсий). Могилёв 2007, s. 413–421.
Васькоў У., Католікі на абшарах Панізоўя і Севершчыны. Гісторыя Гомельскага дэканата. Мінск 2011.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. Рэд. Г. П. Пашкоў. Т. 1–3. Мінск 2005.
Габрусь Т., Святыні ордэна прапаведнікаў. „Наша Вера” R. 8: 2003, № 3, s. 45–65, R. 9: 2004, № 1, s. 56–60.
Габрусь Т. В., Мураваныя харалы. Сакральная архітэктура беларускага барока. Мінск 2001.
Гайба М., Была такая школа. „Новае Жыццё” (Навагруд. р-н), 1997 z 19 XI.
Ганчарук І. Г., Каталіцкая Царква і культура на беларускіх землях. Навуковая канцэпцыя экспазіцыйнай тэмы Гродзенскага Дзяржаўнага Музея Гісторыі Рэлігіі. W: Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа. Ч. 2. Рэд. Э. С. Ярмусік, С. В. Марозава, С. У. Сілава. Гродна 2009, s. 230–238.
Ганчарук І. Г., Каталіцкія манаскія ордэны на Беларусі ў 1770–1820-я гады. „Гістарычны Алманах” T. 9: 2003, s. 183–196 (tekst opublikowany także w: „Наша Вера” R. 9: 2004, № 4, s. 66–71).
Ганчарук І. Г., Навучальныя ўстановцы рымска-каталіцкай царквы ў Беларусі: канец XIV–XX ст. W: Беларусіка=Albaruthenica, том 6: Беларусь паміж Усходам і Захадам. Прабемы міжнацыянальнага, міжрэлігійнага і міжкультурнага ўзаемадзеяння, дыялогу і сінтэзу. Ч. 1. Мінск 1997, s. 180–188.
Ганчарук І. Г., Становішча і арганізацыйная структура рымска-каталіцкага касцёла на беларускіх землях у складзе Расейскай імперыі (1772–1830 г.). „Гістарычны Алманах” T. 6: 2002, s. 96–116.
Гарбачова В. В., Удзельнікі Паўстання 1830–1831 гг. на Беларусі. Біябібліяграфічны слоўнік. Мінск 2006.
Географы і падарожнікі Беларусі. Мінск 1999.
Гістарычная ўрачыстасць. „Наша Вера” R. 10: 2005, № 3, s. 66–67.
Гісторыя беларускай літаратуры XI–XIX стагоддзяў у двух тамах. t. 2: Новая літаратура: другая палова XVIII–XIX стагоддзе. Мінск 2007.
Гісторыя беларускай літаратуры XI–XIX стагоддзяў, т. 2: Новая літаратура: другая палова XVIII-XIX стагоддзе. Рэд. У. І. Мархель, В. А. Чамярыцкі. Мінск 20102.
Голубеў В. Ф., Сялянскае землеўладанне і землекарыстанне на Беларусі XVI–XVIII стст. Мінск 1992.
Денисов В., Библиотеки минских каталических монастырей ХVIII–XIX веков. W: Kultura książki ziem wschodniego i południowego pogranicza Polski (XVI–XX wiek). Paralele i różnice. Pod red. J. Gwioździk, E. Różyckiego. Katowice 2004, s. 419–425.
Дзянісаў У., Кляштар дамініканцаў. W: Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Мінска. Кн. 1. Мінск 2001, s. 322–323.
Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь. Мінск 2009.
Дьяков В. А., Карательная политика царизма по отношению к католическому духовенству (1832–1855). W: Katolicyzm w Rosji i Prawosławie w Polsce (XI–XX w.). Католицизм в Ролсси и Православие Польше (ХI–ХХ вв), s. 192–209.
Жлутка A., Каранацыя Міндоўга і заснавнне першага біскупства ў дакументах ХІІІ ст. „Наша Вера” R. 8: 2003, № 2, s. 36–45.
Зянюк Р. У., Адукацыйная дзейнасць ордэна дамініканцаў у заходніх губернях Расійскай імперыі к. XVIII–XIX ст. W: Історія релігій в Україні. Науковий щорічник. Кн. 1. Львів 2008, s. 338–345.
Зянюк Р. У., Дзейнасць каталіцкага духавенства ў галіне адукацыі ў Гродне ў канцы XVIII–XIX ст. W: Гарадзенскі палімпсест. Мінск 2012, s. 195–207.
Зянюк Р. У., Навучальныя ўстановы пры Забельскім дамініканскім кляштары (1716–1857 гг.). W: Віцебскія старажытнасці. Матэрыялы навуковай канферэнцыі, прысвечанай 90-годдзю са дня нараджэння Л. В. Аляксеева. Віцебск, 28–29 кастрычніка 2010 г. Мінск 2012, s. 351–356.
История белорусской дооктябрьской литературы. Ред. В. В. Борисенко. Минск 1997.
История Минска. Ред. И. С. Кравченко, Минск 1957.
Ільяшевіч М., Расейская палітыка на землях былага Беларуска-Літоўскага гаспадарства за панованыня Кацярыны ІІ і Паўлы І (1772–1801). Вільня 1933, s. 9–18.
Канфесіі на Беларусі (к. ХVІІІ–ХХ ст.). Рэд. У. І. Навіцкі. Мінск 1998.
Каратынскі В., Некалькі падрабязнасцяў пра сям’ю, месца нараджэння і маладосць Адама Міцкевіча. W: Адам Міцкевіч і Беларусь. Adam Mickiewicz a Białoruś. Пад pэд. А. Мальдзіса, Н. Томаша. Мiнск 1997, s. 75–82.
Кароткі У., Каталіцызм і праваслаўе ў духоўнай культуры Беларусі першай паловы XVII стагоддзя. „Acta Albaruthenica” Т. 4: 2003, s. 213–218.
Каталіцкія святыні. Мінcка-Магілёўская архідыяцэзія, ч. 1: Будслаўскі, вілейскі і мінскі деканаты. Мінск 2003.
Каталог выданняў XV–XVI стагоддзяў. З фондаў Гродзенскага дзяржаўнага гісторыка-археалагічнага музея. Слонім 2003.
Ковкель Л., Из истории библиотек гродненских монастырей. W: Наш Радавод. Кн. 4. Ч. 1: Матэрыялы Міжнароднай Науковай Канферэнцыі „Царква і культура народаў Вялікага Княства Літоўскага і Беларусі XIII – пач. XX стст.” (Гродна, 28 верасня – 1 кастрычніка) 1992 г. Гродна 1992, s. 164–167.
Копысский З., Социально-политическое развитие городов Белоруссии в XVI – первой половине XVII в. Mинск 1975.
Копысский З., Экономическое развитие городов Белоруссии в XVI – первой половине XVII в. Mинск 1966.
Кулагін А. М., Герасімовіч У. А., Беларусь у малюнках Напалеона Орды. Другая палова XIX стагоддзя. Мінск 2001.
Кулагін А. М., Каталіцкія храмы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. Мінск 20082.
Зінькевіч Л., Пакуль маўчаць званы. Дамініканскі касцёл у Княжыцах. „Магілёўская Праўда” 1991 z dn. 6 XI.
Лаўрык Ю. М., Бібліятэка менскага канвенту дамініканаў у XVIII ст. W: Мінск і Мінчане: дзесяць стагоддзяў гісторыі (да 510-годдзя атрымання Менскам магдэбургскага права). Матерыялы Міжнароднай навукова-практычнай конферэнцыі. Мінск, 4–5 верасня 2009 г. Мінск 2010, s. 41–48.
Левко О. Н., Витебск XIV–XVIII вв. Минск 1984.
Ліхач Т., Арганы і званы каталіцкіх касцёлаў Беларусі. „Мастацтва” 1995, № 4, s. 67–72.
Ліхач Т., Каталіцкія інструментальныя капэлы Беларусі. „Мастацтва” 1996, № 10, s. 34–36.
Ліхач Т., Ордэн дамініканцаў і развіццё музыцнай кульмуры Беларусі. „Наша Вера” R. 6: 2000, № 1, s. 52–55; № 2, s. 34–41.
Ліхач Т., Тэорыя харальных спеваў на Беларсі. Минск 1999.
Ліхач Т., Харалыя рупісы нясвіжскіх дамініканцаў. W: Нясвіж–Nieśwież. Historia–kultura–sztuka. Materiały konferencji naukowej w Nieświeżu (1994, 1997). Warszawa–Mińsk 1998, s. 94–98.
Лыч Л., Навiцкi У., Гiсторыя культуры Беларусi. Мiнск 19972.
Малдзіс А. І., На скрыжаванні славянскых традыцый. Літаратура Беларусі пераходнага перыяду (другая палавіна XVII–XVIII ст.). Мінск 1980.
Малдзіс А. І., Традыцыі польскага Aсветніцтва ў беларускай літературы ХІХ стагоддзя. Мінск 1972.
Маліноўская Т., З гісторыі пабудовы і дзейнасці гродзенскага кляштара дамініканаў. „Гарадзенскія Запісы” Вып. 1: 1993, s. 11–14.
Мальдзіс А., Таямніцы старажытных сховішчаў. Мінск 1974.
Мараш Я. Н., Ватикан и каталическая церковь в Белоруссии (1569–1795). Минск 1971.
Мараш Я. Н., Положение крестьян в монастырских владениях католической церкви западных районов Белоруссии второй половины XVIII в. W: Материалы по истории сельского хозяйства и крестьянства СССР. Сбрпрник XVIII. Минск 1974, s. 152–179.
Мілавіцкі М., Дык хто ж такі Магнушэўскі? „Наша Ніва” 2005, № 39, s. 14.
Орловский Е. Ф., Исторический очерк Гродненской гимназіи. Гродна 1901.
Пазьняк З., Рэха даўняга часу. Рэд. Я. С. Гучок. Мінск 1985, s. 53–68.
Памяць: Магілёўс. р-н: гіст.-дак. хронікі гарадоў і раёнаў Беларусі. Укл. У. Ф. Агурцоў, М. П. Хобатаў. Мінск 1996.
Парфёненка В. В., Пачаткі свецкай адукацыі ў Гродне (першая XIX палова ст.). W: Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа. Ч. 1. Рeд. С. В. Марозава, Э. С. Ярмусік, С. У. Сілава. Гродна 2008, s. 207–212.
Полоцк. Исторический очерк. Рэд. Иван Сергеевич Кравченко, Н. В. Каменская. Минск 1962.
Помнікі старaжытнабеларускай культуры: новыя адкрыцці. Рeд. С. В. Арцэлеў. Мінск 1984.
Пяткевіч А. М., Музычна-тэатральная культура Беларусі (X–XVIII стст.). Дапаможнік па курсе „Гісторыя беларускага тэатра і кіно” для студэнтаў спецыяльнасці 1–03 01 08. Гродна 2010.
Пятровіч Н., Княжыцкі храм. „Дыялог” 2001, № 5, s. 20–21.
Пятровіч Н., Крыніцы па каталіцызму і уніятва Беларусі ў Дзяржаўным Гістарычным Архіве Літвы. W: Выяўленне, сумеснае выкарыстанне і вятранне архіўных, бібліятэчных і музейных каштоўнасцей, якія захоўваюцца ў замежных краінах. Мінск 1999, s. 132–145.
Пятшкевіч І., „А з Белай Русі даносяць…”. Беларусь у рукапіснай спадчыне віленскага дамініканца Фаўстына Цяцерскага. „Arche. Пачатак” 2014, № 1/2, s. 106–129.
Рэлігія і царква на Беларусі. Энцыклопедычны даведнік. Мінск 2001.
Самусік А. Ф., Дзейнасць манаскіх ордэнаў у галіне адукацыі на Беларусі ў першай трэці ХІХ ст. „Гісторыя. Праблемы Выкладання” Т. 1: 1998, s. 37–47.
Самусік А. Ф., Манаскія гімназіяльныя вучылішчы Гродзенскай губерні ў першай трэці ХІХ ст. „Веснік Гродзенскага Дзяржаўнага Унiверсiтэта Імя Янкі Купалы. Серыя 1. Гісторыя, філасофія, паліталогія, сацыялогія” 2008, № 3, s. 44–47.
Самусік А. Ф., Становішча адукацыйнай справы на беларускіх землях у канцы XVIII – пачатку XIX ст. „Весці Беларускага Дзяржаўнага Педагагічнага Універсітэта. Серыя 2. Гісторыя. Філософія. Сацыологія. Эканоміка. Культуралогія” R. 15: 2007, № 3, s. 3–7.
Самусік А. Ф., Асветніцкая дзейнасць дамініканскага ордэну на беларускіх землях у XVIII – першай трэці ХІХ ст. W: Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа. Ч. 2. Рэд. Э. С. Ярмусік, С. В. Марозава, С. У. Сілава. Гродна 2009, s. 197–202.
Сацукевіч І., Адлюстраванне канфесійнага жыцця ў назвах вуліц Мінска ХІХ – пачатку ХХ ст. W: Канфесіі на Беларусі: гісторыя, сучаснасць. Брэст 2005, s. 83–84.
Сацукевіч І., Гісторыя і сучаснасць урбананімікі Гродна і Мінска (параўнаўчы аналіз). W: Гарады Беларусі ў кантэксце палітыкі, эканомікі, культуры. Рэд. І. П. Крэнь, І. В. Соркіна. Гродна 2007, s. 366–371.
Сацукевіч І., Праблемы развіцця урбананіміі Гродна у ХХ–ХХІ стст. W: Працэсы ўрбанізацыі ў Беларусі ХІХ-пачатак ХХІ ст. Рэд. Я. А. Роўба, І. П. Крэнь, І. В. Соркiна. Гродна 2010, s. 347–354.
Саявец А. А., Каталіцкія храмы на Браслаўшчыне. W: Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа. Ч. 2. Рэд. Э. С. Ярмусік, С. В. Марозава, С. У. Сілава. Гродна 2009, s. 310–314.
Сіцько З., Хрышчэнне Міндоўга (паводле Галіцка-Валынскага летапісу). Гістарычныя паралелі. W: Беларусіка=Albaruthenica. Кн. 18: Хрысціянства і беларуская культура. Матэрыялы ІІІ Міжнар. кангрэса беларусістаў „Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый” (Мінск, 21–25 мая, 4–7 снеж. 2000 г.). Рэдкал. Л. Уладыкоўская-Канаплянік. Мінск 2001, s. 54–61.
Сліж Н. У., „Збор знакамітых цудаў і ласкаў Найсвяцейшай Панны Марыі Студэнцкай” як крыніца па гісторыі Гародні. „Архіварыус” T. 7: 2009, s. 132–182.
Слюнькова И. Н., Монастыри восточной и западной традиций. Наследие архитектуры Беларуси. Москва 2002.
Соркіна I., Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ – першай палове ХІХ ст. Вільня 2010.
Соркіна І., Навучальныя ўстановы каталіцкіх ордэнаў і базыльян у мястэчках Беларусі (канец XVIII – першая трэць ХІХ ст. W: Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа. Ч. 2. Рэд. Э. С. Ярмусік, С. В. Марозава, С. У. Сілава. Гродна 2009, s. 202–211.
Урбановіч У., Адам Міцкевіч і Навагрудчына. W: дам Міцкевіч і Беларусь. Adam Mickiewicz a Białoruś. Пад pэд. А. Мальдзіса, Н. Томаша. Менск 1997, s. 64–73.
Фальклор у запісах Яна Чачота і братоў Тышкевічаў. Навук. ред. А. С. Ліс. Мінск 20052.
Швед В., Расійскае біблейскае таварыства на Гродзеншчыне. Да гісторыі канфесійнай палітыкі царызму. W: Культура Гродзенскага рэгіёну: праблемы развіцця ва ўмовах поліэтнічнага сумежжа. Зборнік навуковых прац. Рэд. А. М. Пяткевіч. Гродна 2003, s. 80–84.
Шоцік В., Гісторыя і лëс бібліятэкі кляштара дамініканцаў у Гародні. „Гістарычны Алманах” T. 6: 2002, s. 228–235.
Шыбека З. В., Шыбека С. Ф., Мінск. Старонкі жыцця дарэв. Горада. Мінск 1994.
Энцыклапедыа гысторыі Беларусі. Т. 1–6. Мінск 1993–1999.
Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. Т. 1–5. Мінск 1984–1987.
Ян Чачот – Ігнат Дамейка сябры і паплечнікі Адама Міцкевіча. Матэрыялы Трэціх і Чацвëртых Карэліцкіх чітанняў (1996, 1997). Ред. Н. Давыдзенка, А. Малдзіс (Беларусіка-Albaruthenica. Кн. 10). Мінск 1998, s. 6–60.
Ярашэвіч А., „Маці Божая Снежная” ў Беларусі. Мінск 2003.
Ярашэвіч А., Абраз Маці Божай Santa Maria Maggiore на Беларусі. „Наша Вера” R. 6: 2000, № 4, s. 40–45.
Ярашэвіч А., Абразы Маці Божай Ружанцовай. „Наша Вера” R. 8: 2002, № 3, s. 2–7.
Ярашэвіч А., Страчаныя помнікі архітэктуры i мастацтва эпохі барока На полаччыне. W: Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа. Ч. 2 Рэд. Э. С. Ярмусік, С. В. Марозава, С. У. Сілава. Гродна 2009, s. 328–334.
Ярашэвіч А., Цуды абраза Маці Божай Кангрэгацкай. „Наша Вера” R. 10: 2005, № 3, s. 69–71.
Астаповіч А., Дамініканы. Перспектыва аднаўлення [dostępny w Internecie] www.pomniki.budzma.org/news/ 3373 [dostęp 23 VIII 2014].
Дамініканскі касцёл: праект рэстаўрацыі, „Наша Ніва” z 22 IV 2011 [dostępny w Internecie] www.nn.by/?c=ar&i=53625 lub http://arche.by/by/page/ science/5440 [dostęp 23 VIII 2014].
Дзядзінкіна С., Чый летапіс цікавейшы? „Народная газета” 2008 z dn. 9 XII [dostępny w Internecie] www.ng.by/ru/ issues?art_id=27853 [dostęp 28 VII 2014].
Зайка А., Дамініканскі кляштар у Гошчаве. „Гістарычная Брама. Гісторыка-краязнаўчы часопіс” R. 3: 1999, № 1 [dostępny w Internecie] www.brama.brestregion.com/nomer11/artic09.shtml [dostęp 20 VIII 2014].
Мікалаевіч Д.У., Касцёлы г. Мінска ў XVI – пачатку XX стст. (паводле дакументаў НГАБ) [dostępny w Internecie] www.niab.belhost.by/stat/dzianisau_kascioly [dostęp 15 V 2014].
Ордэн братоў Прапаведнікаў (дамініканцы) [dostępny w Internecie] www.catholic.by/2/belarus/monks/100006–2008–06–25–14–23–35.html [dostęp 25 VII 2014].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Marek Miławicki
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
