Queen Jadwiga of Anjou’s relations with the episcopate of Gniezno and Halych Archdioceses — an outline
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.30206Keywords:
Queen Jadwiga, late mediaeval episcopate od Poland, 14th century episcopal nominationsAbstract
The author presents the relations between Queen Jadwiga of Anjou (1384–1399) with the episcopate of Gniezno and Halych Archdioceses during her reign in Poland and the Great Duchy of Lithuania with Władysław Jagiełło. In speeches delivered by such intellectuals as Stanisław of Skarbimierz, she appears as a monarch respectful of bishops and concerned with the welfare of the Church. On the other hand, Jadwiga and her husband are known to have followed a consistent ecclesiastical policy, having control over episcopal nominations in the Polish-Lithuanian state, frequently against the will of local chapters and even the Holy See amidst the Western Schism crisis. The author points out that historiographers often too hastily credited Jadwiga with initiative and control over bishops’ nominations in a given area. In reality, the initiative came from both royal spouses and, whenever different candidates were proposed, it was the queen who acquiesced to her husband. The second part of the article outlines the nature of Jadwiga’s relations with key members of the episcopate, with special emphasis on the queen’s close relations with bishops of Krakow: Jan Radlica and Piotr Wysz, with whom she cooperated to further the University of Krakow’s restoration.
References
Sources
Acta Bonifacii papae IX, ed. E. Długopolski, in: Monumenta Poloniae Vaticana, Vol. 8, Kraków 1939–1946.
Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej, MS 297.
Biblioteka Jagiellońska, MS 461, 2192.
Bullarium Poloniae, Vol. 3: 1378–1417, eds. I. Sułkowska-Kurasiowa, S. Kuraś, Romae–Lublini 1988.
Codex diplomaticus ecclesiae cathedralis necnon diocesis Vilnensis, Vol. 1, ed. J. Fijałek, W. Semkowicz, Cracoviae 1932–1948.
Codex diplomaticus Universitatis Studii Generalis Cracoviensis, ed. I. Ż. Pauli, p. 1, Cracoviae 1870.
Ioannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. X:
–1405, Varsaviae 1985.
Ioannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, lib. X–XI: 1406–1412, Varsaviae 1997.
Ioannis Dlugossii Vitae Episcoporum Poloniae, in: Joannis Dlugossii Senioris Canonici Cracoviensis Opera omnia, Vol. 1, ed. I. Polkowski, Ż. Pauli, Cracoviae 1887, pp. 337–549.
Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, Vol. 3, ed. I. Zakrzewski, Poznań 1879.
Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum, Vol. 3, Poznań 1856.
Miracula Beatae Hedvigis reginae Poloniae, ed. W. Kętrzyński, in: Monumenta Poloniae Historica. Pomniki dziejowe Polski, Vol. 4, Lwów 1884, pp. 763–769.
Najdawniejsze roczniki krakowskie i kalendarz, ed. Z. Kozłowska-Budkowa, Warszawa 1978 (Monumenta Poloniae Historica. Pomniki Dziejowe Polski. Nova Series, 5).
Paulus de Zator, Sermonis “Eadem quippe mensura”, in: J. Wolny, R. Zawadzki, Królowa Jadwiga w tradycji kaznodziejskiej XV wieku, “Analecta Cracoviensia” 7 (1975), p. 82.
Prima verba. Krakowskie mowy uniwersyteckie, ed. E. Jung-Palczewska, Łódź 2000.
Przywilej fundacyjny Kolegium królowej Jadwigi przy Uniwersytecie Karola w Pradze, ed. B. Chmielowska, in: Dzieło Jadwigi i Jagiełły: w sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, ed. W. Biliński, Warszawa 1989, pp. 274–279.
Soliloquium de transitu Hedvigis Reginae Poloniae, ed. B. Chmielowska, in: Dzieło Jadwigi i Jagiełły: w sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, ed. W. Biliński, Warszawa 1989, pp. 282–285.
[Stanislai de Scarbimiria], Sermo ad Regem et proceres eius de obitu Hedvigis Reginae et vita eius, ed. R. Zawadzki, in: Dzieło Jadwigi i Jagiełły: w sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, ed. W. Biliński, Warszawa 1989, pp. 293–295.
Literature
Abraham W., Jakub Strepa, arcybiskup halicki, Kraków 1908.
Abraham W., Początki arcybiskupstwa łacińskiego we Lwowie, Lwów
Abraham W., Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi, Vol. 1, Lwów 1904.
Abraham W., Założenie biskupstwa łacińskiego w Kamieńcu Podolskim, in: Księga pamiątkowa ku uczczeniu 250-tej rocznicy założenia Uniwersytetu Lwowskiego przez króla Jana Kazimierza r. 1661, Vol. 1, Lwów 1912, pp. 3–39.
Bubczyk R., Charakterystyka współrządów Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława II Jagiełły w Polsce, “Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F: Historia” 52/53 (1997–1998), pp. 29–51.
Długosz T., Królowa Jadwiga (c.d.). Fundacje Królowej Jadwigi, “Studia Theologica Varsaviensia” 3 (1965) issue 2, pp. 503–571.
Drabina J., Papiestwo–Polska w latach 1384–1434, Kraków 2003.
Fijałek J., Ustalenie chronologii biskupów włocławskich, Kraków 1894.
Garbacik J., Królowa Jadwiga Andegaweńska. Rozważania w 600-lecie urodzin, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 55 (1976), pp. 29–43.
Gąsiorowski A., Dobrogost, in: Wielkopolski słownik biograficzny, eds. A. Gąsiorowski, J. Topolski, Warszawa–Poznań 1981, pp. 522–523.
Gębarowicz M., Psałterz floriański i jego geneza, Wrocław 1965.
Gidaszewski T., Andrzej Łaskarz z Gosławic herbu Godziemba. Pomiędzy Gosławicami, Poznaniem a Rzymem, in: Andrzej Łaskarz, dyplomata, duchowny 1362–1426, Konin 2015, pp. 17–40.
Graff T., Episkopat monarchii jagiellońskiej w dobie soborów powszechnych XV wieku, Kraków 2008.
Graff T., Osobowość Jadwigi Andegaweńskiej w świetle kontaktów Polski ze Stolicą Apostolską w okresie schizmy zachodniej w latach 1388/9–1399, in: Świat kobiet w Czechach i w Polsce w średniowieczu i w epoce nowożytnej, eds. W. Iwańczak, A. Januszek-Sieradzka, J. Smołucha, Kraków 2018, pp. 536–556.
Graff T., Praga czy Kraków? Rozterki Jadwigi Andegaweńskiej związane z kształceniem litewskich teologów, “Studia z Dziejów Średniowiecza” 25 (2022), pp. 96–127.
Graff T., Precedencja biskupów metropolii gnieźnieńskiej i lwowskiej w I połowie XV wieku, “Nasza Przeszłość” 102 (2004), pp. 105–150.
Graff T., Queen Jadwiga of Anjou’s influence on the composition of the Polish episcopate, “Rocznik Filozoficzny Ignatianum” 27 (2021) issue 2, pp. 19–56.
Graff T., Wkład biskupów krakowskich w odnowienie Uniwersytetu Krakowskiego — pierwsze próby, in: Człowiek w niewoli uczuć. Przyjaźń, miłość i nienawiść w Czechach i w Polsce w średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej, eds. A. Januszek-Sieradzka, W. Iwańczak, Warszawa 2024, pp. 305–328.
Grodziska K., Mikołaja Lasockiego pochwała królowej Jadwigi i Władysława Jagiełły na soborze bazylejskim, “Analecta Cracoviensia” 20 (1988), pp. 381–399.
Halecki O., Jadwiga Andegaweńska, Kraków 2000.
Jagosz M., Beatyfikacja i kanonizacja Świętej Jadwigi Królowej, Kraków 2003.
Jurek T., Biskupstwo poznańskie w wiekach średnich, Poznań 2018.
Kijak S., Piotr Wysz, biskup krakowski, Kraków1933.
Kłapkowski W., Działalność kościelna biskupa Wojciecha Jastrzębca, Warszawa 1932.
Knoll P. W., Jadwiga and Education, “The Polish Review” 44 (1999) no. 4, pp. 419–432.
Korytkowski J., Arcybiskupi gnieźnieńscy, prymasowie i metropolici polscy, Vol. 1, Poznań 1888.
Kowalczyk M., Krakowskie mowy uniwersyteckie z pierwszej połowy XV wieku, Wrocław 1970.
Kowalczyk M., Odnowienie uniwersytetu krakowskiego w świetle mów Bartłomieja z Jasła, “Małopolskie Studia Historyczne” 6 (1963) no. 3–4, pp. 23–42.
Kozłowska-Budkowa Z., [Recenzja] Mieczysław Gębarowicz, Psałterz floriański i jego geneza. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965, p. 232 and 32 illustrated charts, “Małopolskie Studia Historyczne” 9 (1966), pp. 114–119.
Kozłowska-Budkowa Z., Odnowienie jagiellońskie Uniwersytetu Krakowskiego (1390–1414), in: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, Vol. 1, ed. K. Lepszy, Kraków 1964, pp. 37–44.
Kozłowska-Budkowa Z., Uniwersytet Jagielloński w dobie Grunwaldu, “Prace Historyczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2 (1961), pp. 55–71.
Krawiec A., Uwagi o intelektualnym i religijnym horyzoncie Jadwigi Andegaweńskiej, in: Studia z historii średniowiecznej Europy Środkowo-Wschodniej, Vol. 2, ed. J. Tyszkiewicz, Warszawa 2007, pp. 167–181.
Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły. Studium dziejów kultury politycznej w XV wieku, Vol. 2: Urzędnicy, Poznań 1979.
Krzyżaniakowa J., Mateusz z Krakowa. Działalność w Pradze w latach 1355—1394, “Roczniki Historyczne” 29 (1963), pp. 9–57.
Lichończak-Nurek G., Wojciech herbu Jastrzębiec. Arcybiskup i mąż stanu (ok. 1362–1436), Kraków 1996.
Liedtke A., Jan Kropidło, in: Polski słownik biograficzny, Vol. 10, Wrocław 1962–1964, pp. 436–438.
Markowski M., Święta Jadwiga Królowa a Uniwersytet Krakowski, “Studia Warmińskie” 35 (1998), pp. 47–60.
Maciejewska W., Jadwiga, królowa polska, Kraków 1934.
Markowski M., Dzieje Wydziału Teologii Uniwersytetu Krakowskiego w latach 1397–1525, Kraków 1996.
Markowski M., Jagiellońska fundacja Wydziału Teologicznego w Krakowie, “Analecta Cracoviensia” 21–22 (1989–1990), pp. 421–446.
Michałowska T., Leksykon. Literatura polskiego średniowiecza, Warszawa 2011.
Nikodem J., Jadwiga król Polski, Wrocław 2009.
Ożóg K., Duchowni i uczeni w otoczeniu św. Jadwigi, in: Święta Jadwiga Królowa. Dziedzictwo i zadania na trzecie tysiąclecie, eds. H. Kowalska, H. Byrska, A. Bednarz, Kraków 2002, pp. 165–179.
Ożóg K., Jadwiga Andegaweńska a episkopat polski u schyłku XIV wieku, in: Św. Jadwiga Królowa. Abyśmy byli godni tego dziedzictwa, eds. H. Byrska, A. Bednarz, Kraków 2006, pp. 48–64.
Ożóg K., Kościół krakowski wobec wielkiej schizmy zachodniej i ruchu soborowego u schyłku XIV i w pierwszej połowie XV wieku, in: Kościół krakowski w życiu państwa i narodu polskiego, ed. A. Pankowicz, Kraków 2002, pp. 21–60.
Ożóg K., Kurozwęccy a spór o biskupstwo krakowskie w roku 1392, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 123 (1997), pp. 57–74.
Ożóg K., Maffiolus Lampugnani nominat na biskupstwo krakowskie, biskup płocki: meandry kariery kurialisty rzymskiego w okresie schizmy zachodniej, “Roczniki Humanistyczne” 48 (2000) issue 2 (special issue), pp. 345–367.
Ożóg K., Spór o biskupstwo krakowskie w roku 1392 na tle stosunków Polski z papiestwem u schyłku XIV wieku, “Kwartalnik Historyczny” 104 (1997), pp. 3–20.
Ożóg K., Święta Jadwiga wobec problemów chrystianizacyjnych w Europie u schyłku XIV wieku, in: Święta Jadwiga Królowa patronką Europy, Kraków 1998, pp. 61–82.
Ożóg K., Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384–1434), Kraków 2004.
Ożóg K., W drodze do wieczności — ostatnie miesiące życia i śmierć królowej Jadwigi Andegaweńskiej, in: Historia i dziedzictwo: księga jubileuszowa z okazji 45 rocznicy święceń kapłańskich i 70 rocznicy urodzin ks. prof. dra hab. Jacka Urbana, eds. R. Tyrała, M. Wolski, J. Kałużny, M. Smyth, Kraków 2023, pp. 115–128.
Piekosiński F., Czy król Jagiełło był za życia królowej Jadwigi królem polskim, czy tylko mężem królowej?, “Rozprawy z Posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie” Vol. 35 (1898), pp. 280–289.
Pietrzyk Z., Tatarzyński R., Idea Uniwersytetu: Królowa Jadwiga i Stanisław ze Skarbimierza, in: Św. Jadwiga Królowa. Abyśmy byli godni tego dziedzictwa, eds. H. Byrska, A. Bednarz, Kraków 2006, pp. 29–47.
Prokop K. R., Biskupi pomocniczy w diecezjach polskich w dobie przedtrydenckiej, Kraków 2002.
Przybyszewski B., Błogosławiona Jadwiga Królowa, Kraków 1988, 1996 (sec. ed.).
Rutkowska G., Urzędnicy królowej Jadwigi Andegaweńskiej. Spis, in: Nihil superfluum esse. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, eds. J. Strzelczyk, J. Dobosz, Poznań 2000, pp. 367–391.
Seńko W., Piotr Wysz z Radolina i jego dzieło “Speculuum aureum”, Warszawa 1996.
Sperka J., Wojciech Jastrzębiec — faworyt króla Władysława Jagiełły, in: Wojciech Jastrzębiec — w służbie monarchii i Kościoła, eds. B. Czwojdrak, F. Kiryk, J. Sperka, Katowice 2018, pp. 19–37.
Stabińska J. OSB ap, Królowa Jadwiga, Kraków 1969.
Stopka K., Jagiellońska fundacja Uniwersytetu Krakowskiego, “Rocznik Krakowski” 69 (2003), pp. 35–46.
Strzelecka A., Jan z Radliczyc, in: Polski słownik biograficzny, Vol. 10, Wrocław 1962–1964, pp. 469–471.
Strzelecka A., Maciej, in: Polski słownik biograficzny, Vol. 19, Wrocław 1974, pp. 9–10.
Strzelecka A., O królowej Jadwidze. Studia i przyczynki, Lwów 1933.
Strzelecka A., Z biografii królowej Jadwigi, “Analecta Cracoviensia” 7 (1975), pp. 91–106.
Szymborski W., Pamięć o św. Jadwidze w Uniwersytecie Jagiellońskim, “Nasza Przeszłość” 127 (2017), pp. 161–184.
Tęgowski J., Postawa polityczna arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzanty w czasie bezkrólewia po śmierci Ludwika Węgierskiego, in: Genealogia. Rola związków rodzinnych i rodowych w życiu publicznym w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, eds. A. Radzimiński, J. Wroniszewski, Toruń 1996, pp. 131–145.
Trajdos T. M., Biskupi dominikanie w średniowiecznym Kijowie, in: Klasztor w Kościele średniowiecznym i nowożytnym, eds. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Warszawa–Wrocław–Opole 2010,
pp. 65–108.
Trajdos T. M., Kościół katolicki na Podolu (1340–1434), in: Kamieniec Podolski. Studia z dziejów miasta i regionu, Vol. 1, ed. F. Kiryk, Kraków 2000, pp. 129–157.
Trajdos T. M., Kościół katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy za panowania Władysława Jagiełły (1386–1434), Vol. 1, Wrocław
Trajdos T. M., Polityka króla Władysława II Jagiełły wobec Kościoła katolickiego na ziemiach ruskich Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 141 (2014) issue 2, pp. 315–337.
Trojanowski S., Dobrogost, in: Polski słownik biograficzny, Vol. 5, Kraków 1939–1946, pp. 245–246.
Wiesiołowski J., Episkopat polski XV w. jako grupa społeczna, in: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, Vol. 4, Warszawa 1990, pp. 236–295.
Wilamowski M., Strepa (Strzemię) Jakub, in: Polski słownik biograficzny, Vol. 44, Warszawa–Kraków 2006–2007, pp. 318–324.
Wyrozumska B., Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, Kraków 1995, p. 112.
Wyrozumska B., Odnowienie Akademii Krakowskiej, in: Święta Jadwiga Królowa. Dziedzictwo i zadania na trzecie tysiąclecie, eds. H. Kowalska, H. Byrska, A. Bednarz, Kraków 2002, pp. 154–164.
Wyrozumska B., Święta Jadwiga Królowa a Uniwersytet Krakowski, in: Święta Jadwiga Królowa. Dziedzictwo i zadania na trzecie tysiąclecie, Kraków 2002, pp. 145–153.
Wolny J., Zawadzki R. M., Królowa Jadwiga w tradycji kaznodziejskiej XV wieku, Analecta Cracoviensia” 7 (1975), pp. 15–90.
Wróbel D., Na pierwszym planie. Możni i szlachta polska wobec bezkrólewia po śmierci Ludwika Andegaweńskiego, Lublin 2020.
Wyrozumski J., Królowa Jadwiga: między epoką piastowską i jagiellońską, Kraków 1997.
Zawadzki R. M., Fundacje i darowizny kościelne królowej Jadwigi, “Analecta Cracoviensia” 27 (1995), pp. 679–700.
Zawadzki R. M., Początki kultu Królowej Jadwigi, in: Jubileusz sześćsetlecia Wydziału Teologicznego w Krakowie 20 X 1996–20 X 1997, Kraków 1998, pp. 283–298.
Zawodzińska C., Kolegium królowej Jadwigi przy Uniwersytecie Karola w Pradze i jego pierwszy statut, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 9 (1962), pp. 19–32.
Zdanek M., Uniwersytet Krakowski wobec własnej przeszłości w XV–XVI wieku, Kraków 2017.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author declares that he or she has full copyright to the work, and such copyright it is not limited to the extent applicable to this declaration, that the article is an original work and that it does not infringe any third-party rights.
The author agrees to a free-of-charge, non-exclusive and non-restricted use of the work by Pontifical University of John Paul II in Krakow i.e.:
- to record and duplicate: make copies of the work by means of printing, reprography, magnetic or digital storage;
- to circulate the original or the copies of the work (disseminate, lend or lease the original or copies thereof, publicly display, screen or make the work publicly available so that everyone is able to access it at the time and in place they wish to do so);
- to include the work in a compilation;
- the Pontifical University of John Paul II in Krakow may grant sublicenses Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland
The Pontifical University of John Paul II in Krakow makes the work available on the Platform Periodicals belonging to the University, according to the licence Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland. Accordingly, the author authorises all interested parties to use the work on the following conditions:
- the author and the title of the work will be listed,
- the place of publication (name of the periodical and an Internet link to the originally published work),
- the work will be distributed in a non-commercial way,
- no derivative works will be created.
