16th and 17th-century Polish literature on Saint Jadwiga (Hedwig), Queen of Poland. Form and pitfalls
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.30211Keywords:
queen Jadwiga, the Jagiellonians, hagiographic literature, Renaissance writingsAbstract
The 16th and 17th centuries in the history of Europe and Poland were difficult times marked by numerous transformations. These changes were also reflected in historiography, which influenced the narrative of past events. The article analyzes the writings of various Polish historians about the 14th-century Queen Jadwiga, daughter of Louis the Great of Hungary, founder of the University of Kraków, and a saint. Despite the fading memory of this queen, she remained present in the collective memory of the professors of the University, the community associated with Wawel Cathedral (where she was buried), and its chapter. Historians documenting Polish history did not omit mentioning her. All the mentioned chroniclers and historians emphasized her important political and religious role, highlighting her virtues as an ideal ruler. Her figure became a symbol for the writers of these centuries of an ideal, far-sighted ruler, piety, and wisdom, which also influenced the shaping of historical and cultural consciousness in Poland during that period. A certain amount of confusion regarding the depiction of her figure was introduced by the Martyrologium Romanum of Cardinal Cesare Baronio, which erroneously stated that the relics of Saint Hedwig of Silesia were interred in Kraków. As a result, some works, taking this into account, caused further confusion by mixing up the two figures.
References
Źródła
Annalium ecclesiasticorum post […] Caesarem Baronium […] authore […] Abrahamo Bzovio […] Opus nunc primum in lucem editum, t. 15: Rerum in orbe christiano ab anno Domini 1378 usque ad annum Domini 1431 gestarum narrationem complectens, Coloniae Agrippinae 1622, sumptibus A. Boetzeri.
Catalogvs Dvcvm atq[ue] Regvm Polonorum Authore Theodoro Zawacki Rogala, Equite Polono, Cracoviæ 1609, Apud Viduam Iac[obi] Sibeneycher.
Christ: Varsevicii C.C. Caesarum, regum et principum, unius et eiusdem, partim generis et nominis, partim etiam imperii ac dominationis, vitarum parallelarum libri duo, Cracoviae 1603, in Officina Iacobi Sibeneycher.
Chronica, sive historiae Polonicae compendiosa, ac per certa librorum capita ad facilem memoriam recens facta descriptio authore magnifico viro Ioanne Herburto de Fulstin, Regni Polonici Senatore, Basileae 1571, ex officina Oporiniana.
Clemens Victoria Potentiss: et Sereniss: Vladislai IV. Poloniae et Sueciae Regis, Magni Ducis Lithuaniae, etc. etc. Victoris, ac Triumphatoris Moschorum fortunatiss. Ad aedem S. Annae, et aram D. Joannis Canty, in solenni gratiarum actione, pro felicissimis acerrimi belli successibus, et celeriter receptum Seueriae Ducatum, auctoritate et mandato publico, Magnifici D. Christophori Naymanowicz, Medicinae Doct: ac Profess: Ordin. et almae Vniuersitatis Cracouien: Rectoris vigilantiss. A M. Ioanne Cinerski Rachtamovio Collega Min. Ordin. Eloqu. Profess: debito cultu et submissa cum animi veneratione, celebrata, Cracoviae 1634, in officina Francisci Caesarij.
Decjusz J. L., De vetustatibus Polonorum. Liber I; De Iagellonum familia. Liber II, w: [Mathiae de Mechovia], Chronica Polonorum, Kraków 1986, s. 1–53.
Die Aufzeichnungen des Dominikaners Martin Gruneweg (1562–ca. 1618) über seine Familie in Danzig, seine Handelsreisen in Osteuropa und sein Klosterleben in Polen, Bd. 2: Edition des Manuskripts fol. 726–1453, Hrsg. A. Bues, Wiesbaden 2008 (Quellen und Studien 19, 2).
Dzieje Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego od roku 1380 do 1535. Przez Bernarda z Rachtamowic Wapowskiego, ze świeżo odkrytego spółczesnego rękopismu, z języka łacińskiego na ojczysty przetłómaczył, przypisami objaśnił, poczet rzeczy i osób dodał Mikołaj Malinowski, t. 1, Wilno 1847.
Forteca Duchowna Krolestwa Polskiego Z Zywotow świętych, tak iuż Kanonizowanych y Beatyfikowanych, iako też świątobliwie żyiących Patronow Polskich; Takze Z Obrazow Chrystusa Pana, y Matki iego Przenaświętszey, w Oyczyznie naszey cudami wielkiemi słynących Przez Piotra Hyacintha Prvszcza, Krotką, prostą, lecz prawdziwą życia ich Historyą z rożnych Authorow zebrawszy, wiernym Katholikom do naśladowania, vtrapioney Oyczyznie na obronę Wystawiona, Do Druku […] Podana, Kraków 1662, w Drvk. Dźiedźicow Stanislawa Lenczewskiego Bertvt.
Guagnini A., Kronika Sarmacji Europejskiej, Ks. 1, cz. 1, 2, 3, przeł. M. Paszkowski, Sandomierz 2018.
Historiæ Rervm Polonicarvm, Libri Qvinqve. Quibus Præter Regionis Sitvm, Qvalitatem Et Terminos; Gentis item Polonicæ originem, linguam, mores, consuetudines, cæteraque quæ eo pertinent, ea quæ a Primis Regni incunabulis, obseruato legitimo Ducum, Principum & Regum ordine, huc vsque in Regno isto gesta sunt, dilucide & fuse describuntur. Avctore Salomone Nevgebavero de Codano Borusso, Francofvrti 1611.
Icones et vitae principvm ac regvm Poloniae omnium adornatae atque collectae a Salomone Nevgebavero de Cadano, Francofvrti ad Moenvm 1620, in bibliopolio Iacobi de Zetter, typis Hartm. Paltheny.
Kronika Polska Marcina Bielskiego Nowo Przez Ioach. Bielskiego syna iego wydana, Kraków 1597, w Drukarni Jakuba Siebeneychera.
Maciej Miechowita, Kronika Polaków, przeł. ks. M. K. Cichoń, Kraków 2023.
Marcina Kromera biskupa warmienskiego O sprawach, dziejach y wszystkich inszych potocznosciach koronnych polskich ksiąg XXX, Kraków 1611, w drukarni Mikołaia Loba.
Martyrologium Romanum. Editio princeps (1584), a cura di M. Sodi, R. Fusco, R. Godding SI, Città del Vaticano 2005 (Monumenta Liturgica Concilii Tridentini, 6).
Martyrologivm Kosciola Rzymskiego to iest Poczet abo dziennik męczennikow y innych wszelakich swiętych […] na każdy dzień […] według nowego kalendarza rospisany. Teraz świeżo na polskie przełożony. Przydane są y Zywoty swiętych iako są opisane w rzymskim brewiarzu, na polski […] ięzyk przełożone, Kraków 1591, w drukarni Andrzeia Piotrkowczyka.
Miechovia sive Promptuarium antiquitatum Monasterii Miechoviensis […] Studio & opera Samuellis Nakielski […], Cracoviae 1634, in Officina Francisci Caesarii.
Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584, wyd. K. J. Turowski, Warszawa 1988.
Stanislai Sarnicii Annales, sive de origine et rebvs gestis Polonorvm et Litvanorvm, libri octo. Habes hic priorem partem horum Chronicorum, hactenus omissam & neglectam ab alijs authoribus: quae incipit ab Asarmoth conditore Sarmaticorum populorum, & continuatur ad Lechum ipsum, rerum ordine secundum temporum seriem seruato. Et tandem a Lecho ad nostra tempora, quid in istis terris actum sit fideliter exponitur. Caetera, quae in hoc libro continentur, ipsius libri argumentum eidem praefixum indicabit, [Cracoviae 1587, druk. Aleksego Rodeckiego].
Starowolski S., Setnik pisarzów polskich albo Pochwały i żywoty stu najznakomitszych pisarzów polskich, przeł. J. Starnawski, Kraków 1970.
Starowolski S., Żywoty biskupów krakowskich. Piotr Wysz, 32 biskup krakowski, przeł. M. Czerenkiewicz, „Terminus” 12 (2010) z. 2, s. 161–175.
Stryjkowski M., Kronika Polska Litewska, Zmodzka, i wszystkiej Rusi Kijowskiej, Moskiewskiej, Siewierskiej, Wołynskiej, Podolskiej, Podgorskiej, Podlaskiej, etc. I rozmaite przypadki woienne y domowe, Pruskich, Mazowieckich, Pomorskich, i inszych krain Krolestwu Polskiemu y Wielkiemu Xięstwu Litewskiemu przyległych […], Królewiec 1582, drukowano u Georga Osterbergera.
Opracowania
Barycz H., Dzieje nauki polskiej w epoce odrodzenia, Warszawa 1957.
Borkowska U. OSU, Hagiografia polska (wiek XVI–XVIII), w: Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. 2: Od odrodzenia do oświecenia, cz. 1: Teologia humanistyczna, pod red. M. Rechowicza, Lublin 1975, s. 471–503.
Congregatio de Causis Sanctorum, Cracovien. Canonizationis B. Hedvigis Reginae Poloniae (1374–1399). Positio super virtutibus, Romae–Cracoviae 1995.
Długosz T. ks., Królowa Jadwiga, „Studia Theologica Varsaviensia” 3 (1965) nr 1, s. 181–306.
Gottschalk J., St. Hedwig, Herzogin von Schlesien, Köln–Graz 1964 (Forschungen und Quellen zur Kirchen- und Kulturgeschichte Ostdeutschlands, 2).
Gregory B. S., Niezamierzona reformacja. Od rewolucji religijnej do świeckiego społeczeństwa, przeł. A. Dzierzgowska, Warszawa 2020.
Grisar H., Luter, t. 2 przeł. A. Lang, Warszawa 2023.
Jurkowlaniec G., Kult obrazów a kult świętych w nowożytnym Krakowie, „Barok” 11 (2004) nr 2, s. 69–82.
Łempicki S., Wiek złoty i czasy romantyzmu w Polsce, wyd. J. Starnawski, Warszawa 1992.
Nasiłowska A., Historia literatury polskiej, [Warszawa] 2022.
Nowakowski M. E., Ambasador na rozdrożu. Świat wartości w poradnikach dyplomatycznych Pierwszej Rzeczypospolitej oraz ich europejski kontekst, Lublin 2023 (Studia i Materiały z Dziejów Literatury Wczesnonowożytnej, 10).
Pelc J., Literatura renesansu w Polsce, Warszawa 1994.
Przybyszewski B. ks., Błogosławiona Jadwiga Królowa: zdobna w cnoty, Kraków 1996.
Skoczek A., Historiografia, w: Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. 2: Renesans, red. A. Skoczek, Bochnia [2002], s. 231–246.
Starnawski J., Odrodzenie. Czasy – ludzie – książki, Łódź 1991.
Starnawski J., Zarys dziejów literatury staropolskiej, Lublin 1993 (Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego, 61).
Wilgosiewicz-Skutecka R., Komu było dedykowane dzieło Gwagnina „Sarmatiae Europeae descripto”? – rozwiązanie zagadki znanego polonicum XVI w., „Biblioteka” 2007 nr 11 (20), s. 11–27.
Witkowska A. OSU, Nastalska J., Staropolskie piśmiennictwo hagiograficzne, t. 1: Słownik hagiografów polskich, Lublin 2007.
Wolski M., Bartłomiej Paprocki (ok. 1539–1614) herbu Jastrzębiec i jego krąg rodzinny, Kraków 2023 (Historia, Hereditas, Ecclesia, 22).
Zawadzki R. M., Królowa Jadwiga w tradycji hagiograficznej, „Universitas: twórczość, wiedza, wykształcenie” 1997 nr 17, s. 29–38.
Zdanek M., Uniwersytet Krakowski wobec własnej przeszłości w XV–XVI wieku, Kraków 2017 (Historia et Monumenta Universitatis Jagellonicae, 6).
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The author declares that he or she has full copyright to the work, and such copyright it is not limited to the extent applicable to this declaration, that the article is an original work and that it does not infringe any third-party rights.
The author agrees to a free-of-charge, non-exclusive and non-restricted use of the work by Pontifical University of John Paul II in Krakow i.e.:
- to record and duplicate: make copies of the work by means of printing, reprography, magnetic or digital storage;
- to circulate the original or the copies of the work (disseminate, lend or lease the original or copies thereof, publicly display, screen or make the work publicly available so that everyone is able to access it at the time and in place they wish to do so);
- to include the work in a compilation;
- the Pontifical University of John Paul II in Krakow may grant sublicenses Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland
The Pontifical University of John Paul II in Krakow makes the work available on the Platform Periodicals belonging to the University, according to the licence Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland. Accordingly, the author authorises all interested parties to use the work on the following conditions:
- the author and the title of the work will be listed,
- the place of publication (name of the periodical and an Internet link to the originally published work),
- the work will be distributed in a non-commercial way,
- no derivative works will be created.
