Fenomen zerwania
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.2362Słowa kluczowe:
zerwanie, osoba, prawda, wartość, solidaryzacja, Absolut, dramat, św. Augustyn, J. Tischner, J.-L. MarionAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest zbadanie i opis sytuacji, kiedy ktoś w imię przekonań, opinii, poglądów decyduje się zakończyć relację z drugim człowiekiem. Sytuację taką nazywamy fenomenem zerwania. Zerwania mogą być różne: chłopak zrywa z dziewczyną, małżonkowie decydują się na rozwód, ktoś zrywa umowę albo przyjaźń. Z wszystkich tego typu sytuacji interesuje nas tylko zerwanie z powodu różnicy w wyznawanych poglądach. Fenomen zerwania w takiej sytuacji przybiera kształt sporu o to, co ważniejsze – prawda czy osoba. Jak to się dzieje, że w imię prawdy odrzucam osobę? Czy w imię relacji z drugim mogę zdradzić prawdę? Czy wartością ważniejszą jest prawda czy Ty? A może zerwanie jest symptomem nierozwiązanego stosunku do Absolutu? Odpowiedzi na te pytania szukamy, odwołując się do myśli Józefa Tischnera i innych współczesnych filozofów. Zarysowane zostają dwa skrajne stanowiska: prawda ponad osobą oraz osoba ponad prawdą. Wyznaczają one dwa odmienne paradygmaty myślenia: monologiczny i dialogiczny. Problem zostaje rozważony także w płaszczyźnie aksjologicznej, gdzie prawda i Ty jawią się jako wartości. W zerwaniu istotne jest utożsamienie Ja z daną prawdą – następują tu procesy solidaryzacji egotycznej i absolutyzacji Ja. W ich efekcie zerwanie można opisać za pomocą Tischnerowskiej kategorii potępienia i mechanizmu władzy. Na końcu zostaje ukazana możliwość rozwiązania sytuacji zerwania przez miłość.Bibliografia
Arystoteles, Metafizyka, tłum. K. Leśniak. Warszawa 2001.
Filek J., Etyka. Reinterpretacja, Kraków 2014.
Filek J., Życie, etyka, inni, Kraków 2010.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, Wrocław 1994.
Marion J.-L., Idol i dystans, tłum. W. Starzyński, U. Idziak-Smoczyńska, Kraków 2016.
Św. Augustyn, Dialogi filozoficzne, tłum. A. Świderkówna, Warszawa 1953.
Św. Augustyn, O nauce chrześcijańskiej, tłum. J. Sułkowski, Warszawa 1989.
Św. Augustyn, O państwie Bożym, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 1977.
Tarnowski K., Pragnienie metafizyczne, Kraków 2017.
Tischner J., Aksjologiczne podstawy doświadczenia „ja” jako całości cielesno-przestrzennej, w: Logos i Ethos. Rozprawy filozoficzne, red. K. Kłósak, Kraków 1971, s. 33–82.
Tischner J., Filozofia dramatu, Kraków 2006.
Tischner J., Myślenie według wartości, Kraków 2005.
Tischner J., Świat ludzkiej nadziei, Kraków 2005.
Tischner J., Wiara ze słuchania. Kazania starosądeckie 1980–1992, Kraków 2009.
Tischner J., Kłoczowski J. A., Wobec wartości, Poznań 2001.
Woleński J., Epistemologia, Warszawa 2007.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
