Fenomen zerwania

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest zbadanie i opis sytuacji, kiedy ktoś w imię przekonań, opinii, poglądów decyduje się zakończyć relację z drugim człowiekiem. Sytuację taką nazywamy fenomenem zerwania. Zerwania mogą być różne: chłopak zrywa z dziewczyną, małżonkowie decydują się na rozwód, ktoś zrywa umowę albo przyjaźń. Z wszystkich tego typu sytuacji interesuje nas tylko zerwanie z powodu różnicy w wyznawanych poglądach. Fenomen zerwania w takiej sytuacji przybiera kształt sporu o to, co ważniejsze – prawda czy osoba. Jak to się dzieje, że w imię prawdy odrzucam osobę? Czy w imię relacji z drugim mogę zdradzić prawdę? Czy wartością ważniejszą jest prawda czy Ty? A może zerwanie jest symptomem nierozwiązanego stosunku do Absolutu? Odpowiedzi na te pytania szukamy, odwołując się do myśli Józefa Tischnera i innych współczesnych filozofów. Zarysowane zostają dwa skrajne stanowiska: prawda ponad osobą oraz osoba ponad prawdą. Wyznaczają one dwa odmienne paradygmaty myślenia: monologiczny i dialogiczny. Problem zostaje rozważony także w płaszczyźnie aksjologicznej, gdzie prawda i Ty jawią się jako wartości. W zerwaniu istotne jest utożsamienie Ja z daną prawdą – następują tu procesy solidaryzacji egotycznej i absolutyzacji Ja. W ich efekcie zerwanie można opisać za pomocą Tischnerowskiej kategorii potępienia i mechanizmu władzy. Na końcu zostaje ukazana możliwość rozwiązania sytuacji zerwania przez miłość.