Dwa wymiary nicości. Gershom Scholem i paradoksy mistyki żydowskiej

Autor

  • Piotr Sawczyński Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.2364

Słowa kluczowe:

judaizm, kabała, Gershom Scholem, nicość, Izaak Luria, Franz Kafka

Abstrakt

Artykuł jest próbą analizy kabalistycznej filozofii Gershoma Scholema w kontekście pojęcia nicości, które odgrywa w żydowskiej kabale kluczową rolę. Stawiam tezę, że myśl Scholema można określić mianem „dwóch wymiarów nicości”, odpowiadających pojęciom stworzenia i objawienia. Koncepcję nicości stworzenia omawiam na podstawie kabały Luriańskiej, będącej dla Scholema jednym z głównych źródeł inspiracji, zaś nicość objawienia odczytuję przez pryzmat twórczości Franza Kafki, której Scholem również poświęcił wiele uwagi. Pozwala to na oryginalną interpretację myśli Scholema, w której nicość nie konotuje nihilizmu, lecz zdradza znaczący potencjał produktywności.

Biogram autora

  • Piotr Sawczyński - Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
    Piotr Sawczyński – filozof i filolog, doktorant w Katedrze Filozofii Polityki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz junior research fellow na uniwersytetach w Chicago i Nottingham. Autor książki Polityczność podmiotu (Kraków 2016). Publikował m.in. w „Znaku”, „Praktyce Teoretycznej”, „Pressjach” i „Politei”. Przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą żydowskim korzeniom podmiotowości politycznej.

Bibliografia

Arystoteles, Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa 2009.

Benjamin W., Konstelacje. Wybór tekstów, tłum. A. Lipszyc, A. Wołkowicz, Kraków 2012.

Bielik-Robson A., God of Luria, Hegel, Schelling. The Divine Contraction and the Modern

Metaphysics of Finitude, w: Mystical Theology and Continental Philosophy: Interchange

in the Wake of God, eds. D. Lewin, S. D. Podmore, D. Williams, London–New York,

, s. 36–56.

Bielik-Robson A., Mysteries of the Promise. Negative Theology in Benjamin and Scholem,

w: Negative Theology as Jewish Modernity, ed. M. Fagenblat, Indianapolis 2017,

s. 246–264.

Buber M., Mojżesz, tłum. R. Wojnakowski, Warszawa 1998.

Drob S., Symbols of the Kabbalah. Philosophical and Psychological Perspectives, Northvale–

Jerusalem 2000.

Fink L., Physician of the Soul, Healer of the Cosmos. Isaac Luria and His Kabbalistic

Fellowship, Stanford 2003.

Franck A., La Kabbale ou la philosophie religieuse des Hébreux, Paris 1843.

Gershom Scholem. Zwischen den Disziplinen, Hrsg. P. Schäfer, G. Smith, Frankfurt am

Main 1995.

Habermas J., Dialectical Idealism in Transition to Materialism. Schelling’s Idea of

a Contraction of God and Its Consequences for the Philosophy of History, transl.

N. Midgley, J. Norman, w: The New Schelling, eds. J. Norman, A. Welchman, New

York 2004, s. 43–89.

Handelman S. A., The Slayers of Moses. The Emergence of Rabbinic Interpretation in Modern

Literary Theory, Albany 1982.

Idel M., Kabała. Nowe perspektywy, tłum. M. Krawczyk, Kraków 2006.

Lipszyc A., Ślad judaizmu w filozofii XX wieku, Warszawa 2009.

Magid S., From Metaphysics to Midrash: Myth, History and the Interpretation of Scripture

in Lurianic Kabbala, Bloomington 2008.

Moses S., Gershom Scholem’s Reading of Kafka: Literary Criticism and Kabbalah, „New

German Critique” 77 (1999), s. 149–167.

Mystical Theology and Continental Philosophy: Interchange in the Wake of God, eds.

D. Lewin, S. D. Podmore, D. Williams, London–New York 2017.

Negative Theology as Jewish Modernity, ed. M. Fagenblat, Indianapolis 2017.

The New Schelling, eds. J. Norman, A. Welchman, New York 2004.

Platon, Timajos, w: Platon, Dialogi, t. 2, tłum. W. Witwicki, Kęty 2005, s. 657–743.

Schelling F. W. J. von, Światowieki. Ułamek z roku 1815, tłum. W. Rymkiewicz, Warszawa 2007.

Scholem G., Dziesięć ahistorycznych tez o kabale, tłum. A. Lipszyc, w: G. Scholem,

Żydzi i Niemcy. Eseje, listy, rozmowa, tłum. M. Zawanowska, A. Lipszyc, Sejny 2006,

s. 373–381.

Scholem G., Kabała i jej symbolika, tłum. R. Wojnakowski, Warszawa 2014.

Scholem G., Major Trends in Jewish Mysticism, New York 1995.

Scholem G., Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, tłum. I. Kania, Warszawa 2007.

Scholem G., Name Gottes und die Sprachtheorie der Kabbala, w: G. Scholem, Judaica 3,

Frankfurt am Main 1973, s. 7–70.

Scholem G., On Jews and Judaism in Crisis. Selected Essays, ed. W. Dannhauser, New

York 1976.

Scholem G., O podstawowych pojęciach judaizmu, tłum. J. Zychowicz, Warszawa 2015.

Scholem G., The Messianic Idea in Judaism, London 1971.

Wohlfarth I., Haarscharf auf der Grenze zwischen Religion und Nihilismus. Zum Motiv

des Zimzum bez Gershom Scholem, w: Gershom Scholem. Zwischen den Disziplinen,

Hrsg. P. Schäfer, G. Smith, Frankfurt am Main 1995, s. 176–256.

Pobrania

Opublikowane

2018-03-31

Numer

Tom 23 Nr 2 (2017)

Dział

Artykuły

Licencja

Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:

  1. Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
  2. Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie  (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
  3. Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.