Hasło sprawiedliwości społecznej jako wstęp do tyranii
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3697Słowa kluczowe:
Platon, utopia, rewolucja, równość, terrorAbstrakt
Hasło sprawiedliwości społecznej różnie w historii było rozumiane; bywało podstawą przemian – w szerokim sensie tego słowa – demokratycznych, ale też okazywało się propagandowym „chwytem” i wstępem do tyranii. Platon był bodaj pierwszy, który w swojej opisowej koncepcji ewolucji ustrojów zwrócił uwagę na to, że demokracja – kiedy wątek „redystrybucji dóbr” w imię egalitaryzmu i zrównania wychodzi na plan pierwszy – niejako spontanicznie zamienia się w tyranię. Próbował temu zapobiec Arystoteles w swojej koncepcji politei. Chciałbym się zastanowić (w ogromnym, rzecz jasna, skrócie), na ile te koncepcje „sprawdzały się w historii” i są obecnie aktualne. Chciałbym też – na zakończenie – zaprezentować trzy modele „sprawiedliwości społecznej”: hierarchiczny (starożytny), oparty na równym kryterium (nowożytny, liberalny) oraz egalitarystyczny (utopijny, zrównujący), będący ideologią prowadzącą do scentralizowanej, arbitralnej, a nawet tyrańskiej władzy.
Bibliografia
Bierdiajew N., Źródła i sens komunizmu rosyjskiego, tłum. H. Paprocki, Kęty 2005.
Buonarroti P., Sprzysiężenie równych, tłum. A. Jeżewski, Warszawa 1952.
Davies N., Europa, tłum. E. Tabakowska, Kraków 1998.
Deschamps D. L. M., Prawdziwy system, czyli rozwiązanie zagadki metafizyki i moralności, tłum. B. Baczko, E. Bąkowska, Warszawa 1967.
Kamiński A. A., Tkaczow a Bakunin, „Nauki Humanistyczne” (Wrocław) 2008 nr 12, s. 31–52.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, cz. 1: Powstanie, Poznań 2000.
Lenin W., Państwo a rewolucja, w: Dzieła wszystkie, t. 33, tłum. przekład zbiorowy, Warszawa 1957.
Pipes R., Rewolucja rosyjska, tłum. T. Szafar, Warszawa 2014.
Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1958.
Tkaczow P. N., List otwarty do Pana Fryderyka Engelsa, autora artykułów „Literatura emigracyjna” w nrach 117 i 118 czasopisma „Volksstaat”, rok 1874, w: Filozofia społeczna narodnictwa rosyjskiego. Wybór pism, t. 2, red. A. Walicki, Warszawa 1965
Tkaczow P. N., Program czasopisma „Nabat”, w: Filozofia społeczna narodnictwa rosyjskiego. Wybór pism, t. 2, red. A. Walicki, Warszawa 1965, ss. 86–102.
Weeks A. L., The First Russian Bolshevik: A Political Biography of Peter Tkachev, New York 1968.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.