Hasło sprawiedliwości społecznej jako wstęp do tyranii
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.3697Słowa kluczowe:
Platon, utopia, rewolucja, równość, terrorAbstrakt
Hasło sprawiedliwości społecznej różnie w historii było rozumiane; bywało podstawą przemian – w szerokim sensie tego słowa – demokratycznych, ale też okazywało się propagandowym „chwytem” i wstępem do tyranii. Platon był bodaj pierwszy, który w swojej opisowej koncepcji ewolucji ustrojów zwrócił uwagę na to, że demokracja – kiedy wątek „redystrybucji dóbr” w imię egalitaryzmu i zrównania wychodzi na plan pierwszy – niejako spontanicznie zamienia się w tyranię. Próbował temu zapobiec Arystoteles w swojej koncepcji politei. Chciałbym się zastanowić (w ogromnym, rzecz jasna, skrócie), na ile te koncepcje „sprawdzały się w historii” i są obecnie aktualne. Chciałbym też – na zakończenie – zaprezentować trzy modele „sprawiedliwości społecznej”: hierarchiczny (starożytny), oparty na równym kryterium (nowożytny, liberalny) oraz egalitarystyczny (utopijny, zrównujący), będący ideologią prowadzącą do scentralizowanej, arbitralnej, a nawet tyrańskiej władzy.
Bibliografia
Bierdiajew N., Źródła i sens komunizmu rosyjskiego, tłum. H. Paprocki, Kęty 2005.
Buonarroti P., Sprzysiężenie równych, tłum. A. Jeżewski, Warszawa 1952.
Davies N., Europa, tłum. E. Tabakowska, Kraków 1998.
Deschamps D. L. M., Prawdziwy system, czyli rozwiązanie zagadki metafizyki i moralności, tłum. B. Baczko, E. Bąkowska, Warszawa 1967.
Kamiński A. A., Tkaczow a Bakunin, „Nauki Humanistyczne” (Wrocław) 2008 nr 12, s. 31–52.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, cz. 1: Powstanie, Poznań 2000.
Lenin W., Państwo a rewolucja, w: Dzieła wszystkie, t. 33, tłum. przekład zbiorowy, Warszawa 1957.
Pipes R., Rewolucja rosyjska, tłum. T. Szafar, Warszawa 2014.
Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1958.
Tkaczow P. N., List otwarty do Pana Fryderyka Engelsa, autora artykułów „Literatura emigracyjna” w nrach 117 i 118 czasopisma „Volksstaat”, rok 1874, w: Filozofia społeczna narodnictwa rosyjskiego. Wybór pism, t. 2, red. A. Walicki, Warszawa 1965
Tkaczow P. N., Program czasopisma „Nabat”, w: Filozofia społeczna narodnictwa rosyjskiego. Wybór pism, t. 2, red. A. Walicki, Warszawa 1965, ss. 86–102.
Weeks A. L., The First Russian Bolshevik: A Political Biography of Peter Tkachev, New York 1968.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
