Problematyka egzystencjalna w ujęciu wybranych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.31102Słowa kluczowe:
Bocheński, cierpienie, Czeżowski, egzystencjalizm, Kotarbiński, samobójstwo, sens życia, szkoła lwowsko-warszawska, Tatarkiewicz, WitwickiAbstrakt
Przedstawiciele szkoły lwowsko-warszawskiej znani są z osiągnieć na gruncie logiki, metodologii nauk czy teorii poznania. Godny odnotowania jest fakt, że uczniowie i następcy Kazimierza Twardowskiego zajmowali się również problematyką specyficzną dla innych działów filozofii. Niektórzy podejmowali w swoich pracach refleksję nad egzystencjalnymi problemami człowieka (m.in. zagadnienie sensu życia, problem cierpienia, stosunek do przemijania i śmierci). Przedmiotem artykułu jest problematyka egzystencjalna w ujęciu wybranych reprezentantów szkoły lwowsko-warszawskiej, takich jak Władysław Tatarkiewicz, Tadeusz Kotarbiński, Władysław Witwicki, Tadeusz Czeżowski czy Józef Maria Bocheński. W tekście postaram się wskazać kluczowe cechy filozofii egzystencjalnej w szkole lwowsko-warszawskiej oraz umiejscowić poglądy przedstawicieli szkoły na tle innych tradycji filozoficznych.
Bibliografia
Améry J., O starzeniu się. Bunt i rezygnacja. Podnieść na siebie rękę. Dyskurs o dobrowolnej śmierci, przeł. B. Baran, Warszawa 2007.
Ajdukiewicz K., Logistyczny antyirracjonalizm w Polsce, „Przegląd Filozoficzny” 37 (1934) z. 4, s. 399–408.
Ajdukiewicz K., Język i poznanie, t. 1: Wybór pism z lat 1920–1939, Warszawa 1985.
Betti A., Van der Schaar M. A., The road from Vienna to Lvov. Twardowski’s theory of judgement between 1894 and 1897, „Grazer Philosophische Studien” 67 (2004), s. 1–20, https://doi.org/10.1163/18756735-90000821.
Bocheński J. M., Podręcznik mądrości tego świata, Kraków 1992.
Bocheński J. M., „Sens życia” i inne eseje, Warszawa 1993.
Bocheński J. M., Współczesne metody myślenia, Poznań 1993.
Brożek A., Twardowski i analiza filozoficzna, w: Rozum i wola. Kazimierz Twardowski i jego wpływ na kształt kultury polskiej XX wieku, red. J. Jadacki, Lublin 2021, s. 271–297.
Brożek A., Jadacki J., Minimalizm etyczny Tadeusza Kotarbińskiego, „Etyka” 39 (2006), s. 48–71, https://doi.org/10.14394/etyka.428.
Brożek A., Będkowski M., Chybińska A., Ivanyk S., Traczykowski D., Antyirracjonalizm. Metody filozoficzne w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, Warszawa 2020.
Cavallin J., Content and object: Husserl, Twardowski and psychologism, Dordrecht 1997, https://doi.org/10.1007/978-94-017-1160-9.
Csato E., Sartre’owskie piekło samotności, „Nowiny Literackie” 1 (1947) nr 33, s. 5.
Czeżowski T., Filozofia na rozdrożu. Analizy metodologiczne, Warszawa 1965.
Czeżowski T., Odczyty filozoficzne, Toruń 1969.
Czeżowski T., Pisma z etyki i teorii wartości, Wrocław 1989.
Dąmbska I., „Próba kontaktu” z myślą filozoficzną Henryka Elzenberga (1887–1967), „Znak” 159 (1967), s. 1121–1127.
Dąmbska I., Problem śmierci w kulturze chrześcijańskiej, „Znak” 374 (1986), s. 50–71.
Dziedzic A., Józef Maria Bocheński o sensie życia, „Filo-Sofija” 13 (2013) nr 21, s. 85–98.
Elzenberg H., Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu, Kraków 1994.
Gadacz T., Historia filozofii XX wieku, t. 1, Kraków 2009.
Gadacz T., Historia filozofii XX wieku, t. 2, Kraków 2009.
Grzybowski J., Platońska lekcja śmierci — troska o umieranie, „Kwartalnik Filozoficzny” 11 (2012) z. 2, s. 85–106.
Habura A., Filozofia starożytnej Grecji w twórczości Władysława Tatarkiewicza do roku 1947 — zarys, „Ruch Filozoficzny” 77 (2021) nr 3, s. 81–100, https://doi.org/10.12775/RF.2021.027.
Jadacki J., Filozofia polska XIX i XX wieku, t. 2: Wiek XX, Warszawa 2015.
Kijaczko S., Wobec bycia. Filozoficzny problem samobójstwa, Opole 2005.
Kleszcz R., Dwie metafilozofie: Elzenberg a Szkoła Lwowsko-Warszawska, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria” 26 (2017) nr 4, s. 289–320.
Konstańczak S., Egzystencjalne znaczenie cierpienia w aksjologii Władysława Tatarkiewicza, „Filo-Sofija” 11 (2011) nr 13/14, s. 629–642.
Konstańczak S., Henryka Elzenberga krytyka koncepcji etyki niezależnej Tadeusza Kotarbińskiego, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria” 26 (2017) nr 4, s. 339–354.
Kotarbiński T., Mistrzostwo i humanizm. Rozmowa z profesorem Tadeuszem Kotarbińskim, „Studia Filozoficzne” (1973) nr 3, s. 3–13.
Kotarbiński T., Medytacje o życiu godziwym, Warszawa 1986.
Kuliniak R., Pandura M., Ratajczak Ł., Filozofia po ciemnej stronie mocy. Krucjaty marksistów i komunistów polskich przeciwko Lwowskiej Szkole Filozoficznej Kazimierza Twardowskiego. Część pierwsza: lata 1945–1951. Kęty 2018.
Łukasiewicz D., Analiza i egzystencja w ujęciu Tadeusza Czeżowskiego i Mariana Przełęckiego, „Analiza i Egzystencja” 15 (2011), s. 11–25.
Marx J., Idea samobójstwa w filozofii, Warszawa 2003.
Milbrandt M., Filozofia egzystencjalna Gabriela Marcela, „Przegląd Filozoficzny” 43 (1947) z. 1–4, s. 137–147.
Płoszczyniec A., Czy sens życia jest tym samym co cel życia? Rozważania aksjologiczne, „Analiza i Egzystencja” 37 (2017), s. 43–60, https://doi.org/10.18276/aie.2017.37-03.
Sahaj T., Tadeusz Kotarbiński — pionier bioetyki i suicydologii, rzecznik eutanazji i samobójstwa, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria” 15 (2006) 1 (57), s. 149–167
Seneka, Dialogi, przeł. L. Joachimowicz, Warszawa 2001.
Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 1998.
Šimo H., O etyce niezależnej Tadeusza Kotarbińskiego, „Analiza i Egzystencja” 46 (2019), s. 75–93, https://doi.org/10.18276/aie.2019.46-05.
Stanisławek J., Podręcznik mądrości tego świata Józefa Marii Bocheńskiego, „Edukacja Filozoficzna” 71 (2021), s. 237–263, https://doi.org/10.14394/edufil.2021.0010.
Tarchała A., Koncepcja dobra w ujęciu Władysława Tatarkiewicza, Kraków 2024, https://doi.org/10.15633/9788383700496.
Tatarkiewicz W., „Droga do filozofii” i inne rozprawy filozoficzne, t. 1, Warszawa 1971.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 3: Filozofia XIX wieku i współczesna, Warszawa 2009.
Tatarkiewicz W., O filozofii i sztuce, Warszawa 1986.
Tatarkiewicz W., O szczęściu, Warszawa 1990.
Tatarkiewicz W., Parerga, Warszawa 1978.
Twardowski K., O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym, „Ruch Filozoficzny” 5 (1919) nr 2, s. 25–27.
Twardowski K., Przemówienie inauguracyjne z okazji otwarcia Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie, „Przegląd Filozoficzny Warszawski” 7 (1904), s. 241–243.
Twardowski K., Rozprawy i artykuły filozoficzne, Lwów 1927.
Warnock M., Egzystencjalizm, przeł. M. Michowicz, Warszawa 2005.
Wilowski W., Metafizyka cierpienia. Od Arystotelesa, poprzez myśl indyjską, do myśli chrześcijańskiej, Poznań 2010.
Wittgenstein L., Tractatus logico-philosophicus, przeł. B. Wolniewicz, Warszawa 2012, https://doi.org/10.4324/9781315884950.
Witwicki W., Pogadanki obyczajowe, Warszawa 1962.
Witwicki W., Rozmowa z pesymistą, Lwów 1938.
Woleński J., Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska, Warszawa 1985.
Woleński J., Lvov–Warsaw School, https://plato.stanford.edu/entries/lvov-warsaw/ (07.11.2023).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Kamil Trombik
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
