Gogacz – Judycki. Dwie koncepcje indywidualności osoby ludzkiej
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.796Słowa kluczowe:
pluralizm, dualizm, osoba, indywidualność, tomizm, fenomenologiaAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie dwóch koncepcji indywidualności osoby ludzkiej, powstałych we współczesnej filozofii polskiej: Mieczysława Gogacza i Stanisława Judyckiego. Jest to próba spojrzenia na zagadnienie z dwóch różnych perspektyw filozoficznych: metafizyki tomistycznej i epistemologii fenomenologicznej. Ujęcie metafizyczne jest poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie o indywidualność osoby w jej strukturze ontycznej, ujęcie fenomenologiczne natomiast koncentruje się na analizie doświadczenia bezpośredniego. Jako rację indywidualności Gogacz wskazuje intelekt możnościowy (bierny) zapodmiotowany w formie substancjalnej (duszy). Judycki utrzymuje, że racją tą jest zamysł Boga, zgodnie z którym stwarza On duszę każdego człowieka jako radykalnie różną od wszystkich innych dusz ludzkich – unikalną. Przedstawione teorie wyrastają z odmiennego sposobu rozumienia osoby. Teoria Gogacza ma charakter substancjalistyczny, nawiązuje do koncepcji osoby Arystotelesa, Boecjusza i św. Tomasza z Akwinu. Koncepcja Judyckiego jest ujęciem relacjonistycznym, zmodyfikowanym elementami filozofii substancjalistycznej. Odwołuje się do relacjonistycznych teorii Platona, św. Augustyna i Kartezjusza oraz substancjalistycznych – Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu. Tomistyczne i fenomenologiczne ujęcia indywidualności wprowadzają do filozoficznej nauki o człowieku niesprowadzalne do siebie, lecz istotne treści.Bibliografia
Arystoteles, Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa 2009.
Augustyn, O Trójcy Świętej, tłum. M. Stokowska, Kraków 1996.
Boecjusz, O pocieszeniu, jakie daje filozofia, tłum. G. Kurylewicz i M. Antczak, Kęty 2006.
Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, Kraków 1948.
Gogacz M., Elementarz metafizyki, Warszawa 1998.
Gogacz M., Istnieć i poznawać, Warszawa 1976.
Gogacz M., Osoba jako byt jednostkowy, „Studia Philosophiae Christianae” 20 (1984) nr 2, s. 197–220.
Gogacz M., Prawdziwy świat człowieka, „Studia Pchilosophiae Christianae” 19 (1983) nr 1, s. 43–51.
Gogacz M., Wokół problemu osoby, Warszawa 1974.
Gogacz M., Wprowadzenie do etyki chronienia osób, Warszawa 1998.
Husserl E., Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, tłum. D. Gierulanka, Warszawa 1975.
Ingarden R., Spór o istnienie świata, t. 1–2, Warszawa 1960–1961.
Judycki S., Bóg i inne osoby. Próba z zakresu teologii filozoficznej, Poznań 2010.
Judycki S., Świadomość i pamięć. Uzasadnienie dualizmu antropologicznego, Lublin 2004.
Kijewska A., Filozof i jego muzy. Antropologia Boecjusza – jej źródła i recepcja, Kęty 2011.
Krąpiec M. A., Zagadnienie jednostkowienia bytów materialnych, „Roczniki Filozoficzne” 1958 t. 6 z. 1, s. 97–148.
Stępień A. B., Wprowadzenie do metafizyki, Kraków 1964.
Swieżawski S., Centralne zagadnienie tomistycznej nauki o duszy (Commensuratio animae ad hoc corpus), „Przegląd Filozoficzny” 44 (1948) z. 1/2/3, s. 131–191.
Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku. Suma teologii 1,75–89, tłum. i oprac. S. Swieżawski, Kęty 1998.
Wojtyła K., „Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne, Lublin 2000.
Ziemiński I., Życie wieczne. Przyczynek do eschatologii filozoficznej, Kraków–Poznań 2013.
Judycki S., „Dusza – ciało”: kilka podstawowych kwestii, http://www.kul.pl/materialy-do-pobrania,art_19301.html (02.04.2014).
Judycki S., Samoświadomość i unikalność osób ludzkich, http://www.kul.pl/materialy-do-pobrania,art_19301.html (02.04.2014).
Judycki S., Istnienie i natura duszy ludzkiej, http://www.kul.pl/materialy-do-pobrania,art_19301.html (02.04.2014).
Thomas Aquinas, Contra Gentiles. On the Truth of the Catholic Faith, Book Two: Creation, translated by James F. Anderson, New York, 1955–57, http://dhspriory.org/thomas/ContraGentiles2.htm#81 (02.04.2014).
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Bożena Listkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
