Rola słowa Bożego w modlitwie osobistej i liturgicznej wspólnot cenobickich według „Reguły” Pachomiusza i „Asketikonu” Bazylego Wielkiego
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.2133Słowa kluczowe:
koinônia, liturgia, medytacja, modlitwa, psalmy, słowo Boże, wspólnotaAbstrakt
Teksty źródłowe dla wczesnego cenobityzmu wskazują, iż codzienny kontakt z Pismem stanowił fundament monastycznej koinônii. Artykuł stanowi próbę ukazania najistotniejszych form obecności słowa Bożego w modlitwie wspólnot pachomiańskich i bazyliańskich oraz ich rolę w formacji mnichów i w rozwoju koinônii. Dla analizy teologicznej wybrane zostały teksty normatywne pierwszych wspólnot cenobickich. W Regule Pachomiusza oraz w Asketikonie Bazylego Wielkiego czytamy o wskazaniach dotyczących nauki modlitwy. Ważnym elementem formacji było pamięciowe opanowanie niektórych ksiąg Pisma Świętego. Praktyka ta umożliwiała braciom czynne zaangażowanie się w modlitwie wspólnotowej i przysposabiała do modlitwy nieustannej (medytacji), polegającej na mówieniu (głośno lub półgłosem) z pamięci słów Pisma lub na czytaniu fragmentów biblijnych z kodeksów i na zgłębianiu ich wewnętrznej treści. W ten sposób słowa Pisma zapamiętane, recytowane i rozważane miały być dla cenobitów pierwszą (niektórzy mówią nawet: jedyną) regułą oraz pokarmem duchowym, koniecznym do życia zgodnym z wolą Boga oraz umacniającym jedność wśród braci.Bibliografia
Bacht H., Koinônia [IV. Dans le monachisme], w: Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, t. 8, Paris 1974, s. 1755–1757.
Basilius Magnus, Regulae brevius tractatae, k. 1052–1306 (Patrologia Greaca, 31); przekł. pol.: Pisma ascetyczne, t. 2: Bazyli Wielki, Reguły dłuższe, Reguły krótsze, przekł. i oprac. J. Naumowicz, Kraków 2011, s. 207–501 (Źródła Monastyczne, 6).
Basilius Magnus, Regulae fusius tractatae, k. 889–1052 (Patrologia Greaca, 31); przekł. pol.: Pisma ascetyczne, t. 2: Bazyli Wielki, Reguły dłuższe, Reguły krótsze, przekł. i oprac. J. Naumowicz, Kraków 2011, s. 45–203 (Źródła Monastyczne, 6).
Coquin R. G., Un complément aux vies sahidiques de Pachôme: Le manuscrit IFAO, Copte 3, „Bulletin de l’Institut Français d’Archéologie Orientale” 79 (1979), s. 209–247.
Częsz B., Słowo Boże jako pokarm duchowy w nauczaniu Ojców Kościoła, „Teologia Patrystyczna” 6 (2009), s. 7–11.
De Mendieta E. A., Le système cénobitique basilien comparé au système cénobitique pachômien, „Revue de l’Histoire des Religions” 152/1 (1957), s. 31–80.
Desprez V., Początki monastycyzmu. t. 2, przekł. J. Dembska, Kraków 1999 (Źródła Monastyczne, 2).
De Vogüé A., Regards sur le monachisme des premiers siècles, Rome 2000 (Studia Anselmiana, 130).
Kasprzak D., The monastic exegesis and the biblical typology of monasticism in the patristic period, „Theological Research” 1 (2014), s. 85–103.
Lefort L. T., Œuvres de s. Pachôme et de ses disciples, „Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium” 159, Louvain 1956.
Pachomiana Graeca, przekł. E. Dąbrowska, Kraków 2013 (Źródła Monastyczne, 65).
Pachomiana Latina, edycja krytyczna: red. A. Boon, Louvain 1932; przekł. pol.: Pachomiana Latina, przekł. zbiorowy, Kraków 1996 (Źródła Monastyczne, 11).
Schneider M., Ze źródeł pustyni. Znaczenie Ojców Pustyni dla współczesnej duchowości, tłum. E. Krukowska, Kraków 1994.
Szczur P., Medytacja słowa Bożego pokarmem dla duszy w ujęciu greckich Ojców Kościoła, „Teologia Patrystyczna” 6 (2009), s. 13–29.
Veilleux A., La liturgie dans le cénobitisme pachômien au quatrième siècle, Rome 1968 (Studia Anselmiana, 57).
Von Severus E., Solignac A., Méditation [I. De l’Ecriture aux auteurs médiévaux], w: Dictionnaire de spiritualité ascétique et mystique. Doctrine et histoire, t. 10, Paris 1980, s. 908–909.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Marianna Ciemała
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
