Kościół a ekologia ludzka
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.3275Słowa kluczowe:
Kościół, ekologia ludzka, natura, godność osoby, styl życia, edukacjaAbstrakt
Artykuł omawia problematykę ekologii ludzkiej w kontekście nauczania Kościoła. Samo sformułowanie „ekologia ludzka” podkreśla, że człowiek ma naturę, którą winien szanować, i którą nie może manipulować według swego uznania. Kiedy mówimy więc o obowiązkach wobec przyrody, to musimy pamiętać, że są one związane z powinnościami wobec osoby ludzkiej. Człowiek jest bowiem odpowiedzialny za środowisko życia. Chodzi zasadniczo o poszanowanie godności osoby ludzkiej, która zakłada szacunek do życia od momentu poczęcia do naturalnej śmierci. Należy więc uznać godność wszystkich ludzi bez możliwości ich marginalizacji. Na szacunek zasługują wszyscy, niezależnie od zdrowia, pozycji społecznej czy wieku. Papież Franciszek apeluje więc o szacunek wobec ubogich, chorych i niepełnosprawnych, migrantów i osób starszych.
Wypracowanie etosu ekologicznego wymaga edukacji. Należy w niej zwrócić uwagę na harmonię wewnętrzną z samym sobą oraz solidarność z innymi. Istotna jest tu postawa wstrzemięźliwości pomagająca żyć według paradygmatu „bardziej być”, niż „mieć”. W wychowaniu nieodzowne jest też formowanie wrażliwego sumienia pomagającego otaczać szacunkiem zarówno środowisko przyrodnicze, jak i środowisko ludzkie.
Bibliografia
Bełch K., Kwestia ekologiczna w nauczaniu Jana Pawła II, „Pedagogika Katolicka” 6 (2010), s. 83–94.
Benedykt XVI, Deus Caritas est, Rzym 2005.
Benedykt XVI, Jeśli chcesz krzewić pokój, strzeż dzieła stworzenia. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 2010, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/pokoj2010_lev_08122009.html (30.04.2018).
Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1stycznia 2007, https://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/messages/peace/documents/hf_ben-xvi_mes_20061208_xl-world-day-peace.html (30.04.2018).
Benedykt XVI, Otaczajmy troską i miłością umysłowo chorych. Orędzie Ojca Świętego na XIV Światowy Dzień Chorego 2006, w: W trosce o życie. Wybrane dokumenty Stolicy Apostolskiej, t. 2, red. J. Brusiło, Tarnów 2012, s. 408–409.
Benedykt XVI, Św. Paweł migrant i Apostoł Narodów, Orędzie na 97 Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2011, Castel Gandolfo, 27 września 2010.
Benedykt XVI, Przemówienie w Bundestagu, Berlin, 22 września 2011, „Acta Apostolicae Sedis” 103 (2011), s. 668; „L’Osservatore Romano”, wyd. polskie, n. 10–11/2011, s. 41–42.
Bołoz W., Kościół i ekologia. W obronie człowieka i środowiska naturalnego, Warszawa 2010.
Bortkiewicz P., W stronę integralnej i adekwatnej etyki ekologicznej, w: Między niebem i ziemią. Ku etyce ekologicznej, red. A. Dyduch-Falinowska, M. Grzegorczyk, Z. Kijas, Z.Mirek, Kraków 2000, s. 199–207.
Filipowicz A. i in., Polityczno-prawne i społeczne aspekty współczesnych migracji, Warszawa 2016.
Dziedzic J., Spor o eutanazję, Kraków 2005.
Dziedzic J., Przyroda miejscem formacji człowieka. Perspektywa pastoralnoteologiczna, w: Środowisko a zdrowie psychiczne człowieka, red. J. Berlińska, J. Klimek, Kraków 2015, s. 49–62.
Dziedzic J., Kościół wobec kwestii ekologicznej, w: Ekoturystyka, red. J. Dziedzic, P. Tirpak, Prešov 2013, s. 36–52.
Dziedzic J., Kościół wobec starości. Perspektywa pastoralnoteologiczna, w: Starość. Problem czy szansa? Refleksja pastoralnoteologiczna, red. J. Dziedzic, Kraków 2015, s. 45–75.
Dziedzic J., Nauczanie Jana Pawła II o szacunku dla osób wykluczonych przez starość, w: De revolutionibus orbium populorum Joannis Pauli II. Papież wobec wykluczenia społecznego, red. K. Pilarczyk, Warszawa 2015, s. 477–502.
Franciszek, Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2015, Watykan, 3 września 2014, w: https://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/migration/documents/papa-francesco_20140903_world-migrants-day-2015.html (30.04.2018).
Franciszek, Adhortacja apostolska Gaudate et exultate.
Franciszek, Bez obciążania się mętnością zachłannej konsumpcji, przemówienie wygłoszone 29 stycznia 2017, http://papiez.wiara.pl/doc/3675571.Bez-obciazania-sie-metnoscia-zachlannej-konsumpcji (20.04.2018).
Franciszek, Encyklika Laudato si’.
Franciszek, Imigranci niepełnoletni, bezbronni i pozbawieni głosu. Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy, 15 stycznia 2017, https://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/migration/documents/papa-francesco_20160908_world-migrants-day-2017.html (30.04.2018).
Franciszek, Katecheza i osoby niepełnosprawne: uwaga, jaką należy zwrócić w codziennym życiu Kościoła. Przemówienie wygłoszone w Papieskim Uniwersytecie Urbaniańskim w Rzymie, 21 października 2017, http://info.wiara.pl/doc/4263222.Papiez-o-niepelnosprawnych (30.04.2018).
Franciszek, Migranci i uchodźcy: ku lepszemu światu, Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2014, Watykan 5 sierpnia 2013, https://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/migration/documents/papa-francesco_20130805_world-migrants-day.html (30.07.2017).
Franciszek, Oby braterstwo i wspólnota stały się stylem naszego życia, 2 kwietnia 2018, https://www.vaticannews.va/pl/papiez/news/2018–04/papiez-franciszek-regina-coeli-2-kwietnia.html) (30.04.2018).
Franciszek, Orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2016, Watykan, 12 września 2015, https://m.deon.pl/religia/serwis-papieski/dokumenty/oredzia-papieskie/art,30,oredzie-na-swiatowy-dzien-migranta-i-uchodzcy-2016-r-.html (30.04.2018).
Franciszek, Wezwanie do poszanowania środowiska i budowania międzyludzkiej solidarności, 5 czerwca 2013, http://www.niedziela.pl/artykul/5121/Papiez-Franciszek-wzywa-do-poszanowania (30.04.2018).
Jan Paweł II, Błogosławiona jesteś, któraś uwierzyła (Łk 1, 45). Przemówienie w czasie Liturgii słowa, Zamość, 12 czerwca 1999, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/zamosc_12061999.html (30.04.2018).
Jan Paweł II, Cenna rola starszych w Kościele. Przemówienie z 7.09.1994, „L’ Osservatore Romano” wyd. pol. 11 (1994), s. 38–39.
Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce 2005.
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus.
Jan Paweł II, Encyklika Evangelium vitae.
Jan Paweł II, List Do moich braci i sióstr – ludzi w podeszłym wieku, Watykan, 1 października 1999.
Jan Paweł II, Ludzie najsłabsi i najbardziej potrzebujący w życiu społeczeństwa. Przesłanie Jana Pawła II do uczestników międzynarodowego sympozjum na temat: Godność i prawa osoby z upośledzeniem umysłowym, Watykan, 5 stycznia 2004, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/uposledzenie_05012004.html (30.04.2018).
Jan Paweł II, Ludzie starsi w życiu społeczeństwa. List do uczestników II Światowego Zgromadzenia poświęconego problemom starzenia się ludzkości, 3 kwietnia 2002, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ludzie_starsi_03042002.html (30.04.2018).
Jan Paweł II, O szacunku dla ludzi w podeszłym wieku. Przemówienie Ojca Świętego do uczestników konferencji zorganizowanej przez Papieską Radę ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Watykan, 31 października 1999, „L’ Osservatore Romano” 3 (1999), s. 18–19.
Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 1990 roku.
Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia, homilie, Kraków 2005.
Jan Paweł II, Poparcie roli osób starszych w rodzinie i społeczeństwie. Przemówienie do członków Krajowej Federacji Handlu i Turystyki, Watykan 29 kwietnia 1982, w: Nauczanie Papieskie, t. 5/1, Poznań 1993, s. 614–615.
Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis.
Jan Paweł II, Spotkanie z osobami Trzeciego Wieku w Walencji – 8 listopada 1982 r., w: O cierpieniu. Wypowiedzi Ojca Świętego do chorych i pracowników służby zdrowia (1982–1984), t. 2, Niepokalanów 1988, s. 63–66.
Jan Paweł II, Środki Przekazu Społecznego i problemy ludzi starszych, Orędzie na XVI Światowy Dzień Środków Przekazu Społecznego, 10 maja 1982, Watykan 1982, w: Jan Paweł II, O cierpieniu. Wypowiedzi Ojca Świętego do chorych i pracowników służby zdrowia (1982–1984), Niepokalanów 1988, t. 2, s. 26–28.
Jan Paweł II, Świętość życia ludzkiego, w: Nauczanie społeczne, t. 2, Warszawa 1982, s. 372–373.
Jana Paweł II, Wojna i ubóstwo: dwie plagi nękające ludzkość. Przemówienie 16 stycznia 1993 do członków korpusu dyplomatycznego akredytowanego przy Stolicy Apostolskiej, Watykan, 16 stycznia 1993, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/cd1993_16011993.html (28.04.2018).
Klimek J., Współczesne miasto – obszar destrukcji środowiska psychicznego. Refleksja psychologiczno-pastoralna na kanwie encykliki Laudato si’ papieża Franciszka, w: Środowisko a zdrowie psychiczne człowieka, red. J. Berlińska, J. Klimek, Kraków 2015, s. 94–95.
Léon-Dufour X., Słownik teologii biblijnej, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1990.
Linka B., Troska o środowisko naturalne w nauczaniu pielgrzymkowym Jana Pawła II, „Akant” 7 (2004), s. 16.
Łętocha R., Kategorie ubóstwa i wykluczenia społecznego w myśli Jana Pawła II. Kontekst latynoamerykański teologii wyzwolenia, w: De revolutionibus orbium populorum Joannis Pauli II. Papież wobec wykluczenia społecznego, red. K. Pilarczyk, Warszawa 2015, s. 242–243.
Rosiecki F. M., Człowiek a przyroda według Starego Testamentu, w: Między niebem a ziemią. Ku etyce ekologicznej, red. A. Dyduch-Falniowska, M. Grzegorczyk, Z. Kijas, Z. Mirek, Kraków 2000, s. 19.
Wyrostkiewicz M., Ekologia ludzka. Osoba i jej środowisko w perspektywie teologicznomoralnej, Lublin 2007.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
