Marcin Bucer jako pionier reformacyjnego pojednania
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.742Słowa kluczowe:
Marcin Bucer, angielska reformacja, reformacja w Strasburgu, protestanckie pojednanie, msza świętaAbstrakt
Artykuł dotyczy życia i dzieła Marcina Bucera, protestanckiego reformatora związanego ze Strasburgiem. Jego życie było wielką próbą uzdrowienia rosnącej przepaści pomiędzy dwoma czołowymi reformatorami – Marcinem Lutrem i Huldrychem Zwinglim, zwłaszcza w kwestii Eucharystii oraz pojednania protestantów i katolików. Bucer wywarł wpływ na luterańskie, kalwińskie i anglikańskie doktryny i praktyki. Pierwotnie był dominikaninem, ale potem rozpoczął pracę na rzecz reformacji. Stał się zagorzałym wielbicielem Erazma, a wkrótce entuzjastycznym uczniem Lutra. Wierzył, że katolicy mogą przyłączyć się do reformacji. W Strasburgu jego działalność obejmowała wiele sfer. Stał się głównym reformatorem miasta i miał udział w wielu ważnych wydarzeniach religijno-politycznych tego okresu. Bucer zajął się nowym obrzędem mszy i dyscypliny kościelnej. W Anglii pomógł w reformie Kościoła lokalnego i nowego modlitewnika. Bardziej zależało mu na dialogu i pozyskaniu swoich przeciwników niż na walce o teoretyczne kwestie doktrynalne. Dla jasnego określenia doktryny zawsze był gotów zrezygnować z niejasnej formuły na rzecz jedności. Jego działalność nie doprowadziła do powstania nowego odłamu protestantyzmu. Został zapamiętany jako jeden z pierwszych pionierów ekumenizmu.
Bibliografia
Augustijn C., Bucer’s ecclesiology in the colloquies with the Catholics, [w:] Martin Bucer: Reforming church and community, ed. D. Wright, Cambridge 2002, s. 107–119.
Ayris P., Selwyn D., Thomas Cranmer: churchman and scholar, Woodbridge 1999.
Brecht M., Martin Luther: the preservation of the Church, Minneapolis 1999, s. 206.
Bruening M., Calvinism’s first battleground, Dordrecht 2006.
Bucer M., Beständige Verantwortung, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 11.3, hg. T. Wilhelmi, Gütersloh 2006, s. 72–672.
Bucer M., Confessio Tetrapolitana, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 3, hg. R. Stupperich, Gütersloh–Paris 1969, s. 187–318.
Bucer M., Martini Buceri Opera Latina, vol. 15 De Regno Christi, ed. C. Augustijn, P. Fraenkel, M. Lienhard, Paris 1955.
Bucer M., Ein Summarischer vergriff der Christlichen Lehre und Religion, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 17, hg. W. Bellardi, Gütersloh 1981, s. 121–150.
Bucer M., Grund und Ursach auß gotlicher Schrifft der Neuerungen an dem Nachtmal des Herren so man die Mess nennet, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 1, hg. R. Stupperich, Gütersloh–Paris 1960, s. 194–278.
Bucer M., Judenratschlag, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 7, hg. W. Delius, Gütersloh–Paris 1964, s. 319–361.
Bucer M., Melanchton F., Einfältiges Bedenken, worauf eine christliche, im Worte Gottes gegründete Reformation, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 11.1, hg. C. Strohm, Gütersloh 1999, s. 147–432.
Bucer M., Vergleichnung D. Luthers, und seins gegentheyls, vom Abendmal Christi, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 2, hg. R. Stupperich, Gütersloh–Paris 1962, s. 527–563.
Burnett A., Church discipline and moral Reformation in the thought of Martin Bucer, Nebraska 1991.
Burnett A., Teaching the Reformation, Oxford 2006.
Censura Martini Buceri super libro sacrorum, [w:] Martini Buceri Scripta Anglicana fere omnia, ed. C. Hubert, Basel 1577, s. 456–503.
Collinson P., The Reformation, London 2003.
Das Augsburger Interim von 1548, hg. J. Mehlhausen, [w:] Texte zur Geschichte der evangelischen Theologie 3, Neukirchen–Vluyn 1970.
Dellar H., The influence of Martin Bucer on the English Reformation, „Cahiers D’Histoire Mondiale” 106 (1992), s. 351–356.
Edwards M., Luther and the False Brethren, Standford 1975.
Eire C., War against the idols, Cambridge 1989.
Fink D., Divided by faith: the Protestant doctrine of justification and the confessionalization of biblical exegesis, Durham 2010.
First helvetic confession, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 6.1, hg. R. Stupperich, Gütersloh 1988, s. 303–388.
Greschat M., Martin Bucer: a reformer and his times, Kentucky 2004.
Hall B., Martin Bucer in England, [w:] Martin Bucer: reforming church and community, ed. D. Wright, Cambridge 2002, s. 144–152.
Holder R., Crisis and renewal: the era of the reformations, London 2009.
Hopf C., Martin Bucer and the English Reformation, Oxford 1946.
Hughes M., Early modern Germany, London 1992.
Kaufmann T., Wittenberger Konkordie, [w:] Theologische Realenzyklopädie, Bd. 36, hg. G. Krause, G. Müller, Berlin–New York 2004, s. 243–251.
Kittelson J., Martin Bucer and the ministry of the church, [w:] Martin Bucer: reforming church and community, ed. D. Wright, Cambridge 2002, s. 83–106.
Kittelson J., Schurb K., The curious histories of the Wittenberg concord, „Concordia Theological Quarterly” 50 (1986), s. 119–137.
Krieger C., Martin Bucer and sixteenth century Europe, Leiden 1993.
Lawrence D., Martin Bucer: unsung hero of the Reformation, Nashville 2008.
Lugioyo B., Martin Bucers doctrine of justification, Oxford 2010.
Luther M., Vom Abendmahl Christi, Bekenntnis, [w:] M. Luther, Martin Luthers Werke. Kritische Gesammtausgabe, Bd. 26, Weimar 1883–1929, s. 261–509.
MacCulloch D., Reformation: Europe’s house divided, London 2003.
MacCulloch D., The later Reformation in England 1547–1603, Basingstoke 2001.
Martini Buceri Apologia qua fidei suae atque doctrinae, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 2, hg. R. Stupperich, Gütersloh–Paris 1962, s. 452–524.
Melanchton F., Confessio Augustana, [w:] Die Bekenntnisschriften der evangelisch–lutherischen Kirche, hg. im Gedenkjahr der Augsburgischen Konfession 1930, Göttingen 1998, s. 31–137.
Murphy F., Asprey C., Ecumenism today: the universal Church in the 21st century, Hampshire 2008.
Nijenhuis W., Ecclesia reformata: studies on the Reformation, Leiden 1972, s. 23–37.
Reformed confessions of the sixteenth century, ed. A. Cochrane, J. Rogers, London 2003, s. 51–88.
Regensburger Buch, [w:] Acta Reformationis catholicae ecclesiam Germaniae, vol. 3.2, hg. F. Pustet, Regensburg 1959, s. 21–88.
Schorn–Schütte L., Das Interim 1548/50. Herrschaftskrise und Glaubenskonflikt, Gütersloh 2005.
Selderhuis H., Marriage and divorce in the thought of Martin Bucer, Missouri 1999.
Spijker W., Bucer’s influence on Calvin: church and community, [w:] Martin Bucer: reforming church and community, ed. D. Wright, Cambridge 2002, s. 32–41.
The Book of Common Prayer: The Texts of 1549, 1559, and 1662, Oxford 2011.
Thompson N., Eucharistic sacrifice and patristic tradition in the theology of Martin Bucer 1534–1546, Leiden 2004.
Todd J., Reformacja, przekł. T. Szafrański, Warszawa 1974.
Whitaker E., Martin Bucer and the Book of Common Prayer, Great Wakering 1974.
Wittenberger Konkordie, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 6.1, hg. R. Stupperich, Gütersloh 1988, s. 17–190.
Wittenberger Ratschlag, [w:] Corpus Reformatorum, vol. 3, New York–London 1963, s. 856–863.
Wormser Buch, [w:] Martin Bucers Deutsche Schriften, Bd. 9.1, hg. C. Augustijn, Gütersloh 1995, s. 323–483.
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
