Beistand bei Trauer. Psychologisch-pastorale Aspekte
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.749Słowa kluczowe:
żałoba, wsparcie, aspekty pastoralne, KościółAbstrakt
Niemal każda śmierć osoby bliskiej wywołuje żałobę. Jeżeli przebiega ona normalnie, nie jest statyczna, ale dynamiczna. Jej temporalność określają fazy odrętwienia, tęsknoty i poszukiwania utraconej osoby, dezorganizacji i zwątpienia, większej lub mniejszej reorganizacji. Przeżycie poszczególnych etapów jest konieczne, aby nastąpiło przejście na wyższy poziom postrzegania swojej egzystencji.
W przepracowaniu żałoby jest ważne, aby zaakceptować stratę i przyjąć śmierć bliskiej osoby jako fakt. Konieczne jest też odreagowanie swoich emocji, które jest możliwe poprzez wypowiedzenie swojego bólu i cierpienia. Nie jest więc wskazane przeżywanie żałoby w samotności, izolacji i zamknięciu. Otwarcie się na innych pomaga szybciej wejść w nową rzeczywistość i przeorganizować swoje życie. Informację te powinno przyjąć także środowisko, w którym żyje osierocony. Pomagający, aby udzielać wsparcia, powinien być przede wszystkim obecny przy żałobniku, umieć słuchać i zaakceptować go takim, jakim on jest w danym momencie. Kiedy sytuacja wymaga fachowej pomocy, konieczna jest psychoterapia. W przypadku śmierci dziecka wskazana jest terapia rodzinna.
W czasie przeżywania żałoby, zwłaszcza dla osób wierzących, istotne jest towarzyszenie Kościoła. Chrześcijańskie pocieszenie związane jest z liturgią, głoszeniem słowa Bożego i posługą miłości. Chrystus, który poprzez swoje zmartwychwstanie zwyciężył śmierć, przynosi pogrążonym w bólu nadzieję.
Bibliografia
Alexander H., Doświadczenie żałoby. Różne rodzaje śmierci. Różne typy żałoby, Poznań 2001.
Azarian A., Miller T. W., McKinsey L. L., Skriptchenko-Gregorian V., Bilyeu J., Trauma accommodation and anniversary reactions in children, „Journal of Contemporary Psychotherapy“ 4 (1999), S. 355–368.
Bärsch J., Liturgische Aspekte – Hilfen zur Feiergestaltung der Begräbnisliturgie, [in:] J. Bärsch, B. Kowalski, Trauernde trösten – Tote beerdigen. Biblische, pastorale und liturgische Hilfen im Umkreis von Sterben und Tod, Stuttgart 1997, S. 52–60.
Bartosach H., Rytuale, [in:] Handbuch. Integrierte Sterbebegleitung, Hrsg. von U. Lilie, E. Zwierlein, Gütersloh 2004, S. 119–121.
Baum N., The male way of mourning divorce: when, what, and how, „Clinical Social Work Journal“ 31/1 (2003), S. 37–50.
Benedikt XVI., Spe salvi, Rom 2007.
Bertman S. L., The arts and humanities in health care and education, „Death Studies“ 24 (2000), S. 365–375.
Billings J. A., Kolton E., Family satisfaction and bereavement care following death in the hospital, „Journal of Palliative Medicine” 2/1 (1999), S. 33–49.
Bishop G. D., Psychologia zdrowia, tłum. A. Śliwa, L. Śliwa, Wrocław 2000, S. 377.
Bowlby J, Verlust. Trauer und Depression, Frankfurt am Mein 1983.
Bowlby Y., Processes of mourning, „International Journal of Psych-Analysis“ 42 (1961), S. 317–340.
Brathuhn S., Die Trauer der Hinterbliebenen-eine Antwort auf den Tod, [in:] Handbuch. Integrierte Sterbebegleitung, Hrsg. von U. Lilie, E. Zwierein, Gütersloh 2004, S. 137–143.
Bron B., Verlust, Trauer und Depression. Psychiatrische und anthropologische Aspekte, „Fundamenta Psychiatrica“ 4 (1990), S. 27–33.
Cardinal C., Sterbe- und Trauerbegleitung. Ein praktisches Handbuch, Düsseldorf 2005.
Charles-Edwards D., Bereavement and work, „Bereavement Care“ 20 (2001), S. 41–42.
Czabała J. C., Czynniki leczące w psychoterapii, Warszawa 1997.
Dziedzic J., Spór o eutanazję, Kraków 2005.
Dziedzic J., Wsparcie psychologiczno-pastoralne po stracie dziecka, [in:] Od bólu po stracie do nadziei życia. Pogrzeb dziecka poronionego, red. J. Dziedzic, P. Guzdek, Kraków 2013, S. 168–172.
Dziedzic J., Żałoba po śmierci Jana Pawła II. Analiza ilościowo-jakościowa Księgi kondolencyjnej „Polacy w hołdzie Janowi Pawłowi II", Kraków 2009.
Fauri D. P., Ettner B., Kovacs P. J., Bereavement services in acute care settings, „Death Studies“ 24 (2000), S. 51–64.
Felber M., Jak sobie poradzić ze śmiercią współmałżonka, Kraków 2005.
Fischedick H., Rituale im Umfeld des Todes, [in:] Rituale und Symbole in der Hospizarbeit. Ein Praxisbuch, hrsg. von K. Küpper, I. Lamp, Gütersloh 2010, S. 34–51.
Franziskus, Lumen fidei, Rom 2013, Nr. 56.
Freud S., Trauer und Melancholie, Frankfurt 1967.
Gamino L. A., Sewell K. W., Easterling L. W., Scott and white grief study: an empirical test of predictors of intensified mourning, „Death Studies“ 22/4 (1998), S. 333–355.
Gehring P., Theorien des Tode zur Einführung, Hamburg 2010.
Gray S. W., Zide M. R., Wilker H., Using the solution focused brief therapy model with bereavement groups in rural communities: resiliency at its best, „The Hospice Journal“ 15/3 (2000), S. 13–30.
Haunerland W., Das Begräbnis – eine wichtige pastorale Chance? „Pastoralblatt“ 10 (2003), S. 302–308.
Hupe H., Möser W., Pastorale Aspekte – Kann man Trauerbegleitung lernen?, [in:] J. Bärsch, B. Kowalski, Trauernde trösten – Tote beerdigen. Biblische, pastorale und liturgische Hilfen im Umkreis von Sterben und Tod, Stuttgart 1997, S. 35–48.
Hurd R. C., Adults view their childhood bereavement experiences, „Death Studies“ 23/1 (1999), S. 17–41.
Iskenius-Emmler H., Psychologische Aspekte von Tod und Trauer bei Kindern und Jugendlichen, Frankfurt am Main 1988.
Hétu J. L., Psychologie du mourir et du deuil, Meridien, Quebec 1989, S. 174.
Janetzky B., Rituale für Sterbende, Tote und Trauernde, [in:] Im Dialog mit Sterbenden. Zuhören-reden-sich verstehen, Hrsg. von W. Burgheim, Augsburg 2005, S. 235–249.
Johannes Paul II., Salvifici Doloris. Apostolisches Schreiben über den Sinn des menschlichen Leidens, Vatikan 1984.
Jung C. G., Typy psychologiczne, przeł. R. Reszke, Warszawa 1997.
Kachler R., Meine Trauer wird dich finden. Ein neuer Ansatz in der Trauerarbeit, Kreutz Verlag, Stuttgart 2005.
Kast V., Verlust, Ablösung und Trauer im therapeutischen Prozess, „Integrative Therapie“ 16/3 (1990), S. 174–190.
Kelley P., Trost in der Trauer. Ein Begleitbuch, München 1997.
Klessmann M., Pastoral-psychologie. Ein Lehrbuch, Neukirchner 2004.
Kübler-Ross E., On death and dying, London 1969.
Lambers B., Rat und Hilfe für den Trauerfall, München 1999.
Makselon J., Dramat ludzkiej śmierci, „Przegląd Homiletyczny“ 15 (2011), s. 161–171.
Makselon J., Paradoks śmierci. Analiza psychologiczna, „Communio“ 31 (2012), S. 23–33.
Makselon J., Z psychologicznej problematyki żałoby, [w:] Psychologiczne aspekty śmierci, umierania i żałoby, Kraków 1993, S. 50.
Matzo M., Sherman D. W., Lo K., Egan K. A., Grant M., Rhome A., Strategies for teaching loss, grief, and bereavement, „Nurse Educator” 28/2 (2003), S. 71–76.
Oikonen J., Brownle K., Family therapy following perinatal bereavement, „Family Therapy“ 29/3 (2002), S. 125–140.
Onnasch K., Gast U., Trauern mit Leib und Seele. Orientierung bei schmerzlichen Verlusten, Klett-Cotta, Stuttgart 2012.
Pangrazzi A., Il lutto: un viaggio dentro la vita, Edizioni Camilliane, Torino 1991.
Parkes C. M., Bereavement. Studies of grief in adult life, Londyn 1998.
Parkes C. M., Research: Bereavement, „Omega“ 18/4 (1988), s. 368.
Płużek Z., Psychologia pastoralna, Kraków 2002.
Rando T.A., Trauern: Die Anpassung an Verlust, [in:] Sterben, Tod und Trauer. Grundlagen. Methoden. Anwendungsfelder, Hrsg. von J. Witkowski, Stuttgart 2003.
Richter K., Trauer, [in:] Lexikon für Theologie und Kirche“, Freiburg–Basel–Rom–Wien 2001, S. 199–202.
Rittner J., Charakterstudien. Angst – Neid – Eifersucht – Trauer – Lüge und Hochstapelei-Schüchternheit und Scham – Arbeitsfähigkeit – Humor – Besonnenheit – Vornehmheit, „Jahrbuch für Tiefenpsychologie und Kulturanalyse“ 18/19 (1998–1999), S. 86–103.
Schnelzer T., „Die Liebe hört niemals auf“ (1 Kor 13, 8). Religionspsychologische und theologische Aspekte des Trauerprozesses, „Lebendiges Zeugnis“ 57 (2002), S. 202–2104.
Skrla L., Mourning silence: women superintendents (and a researcher) rethink speaking up and speaking out, „International Journal of Qualitative Studies in Education“ 13/6 (2000), S. 611–628.
Sławiński H., Homilia pogrzebowa: proklamacja Chrystusa, a nie pochwalna mowa żałoba, „Przegląd Homiletyczny“ 15 (2011), s. 119–134.
Snyder D., Ellison N. M., Neidig N., Development of a bereavement program in a tertiary medical center, „Journal of Palliative Medicine“ 5/6 (2002), S. 877–882.
Specht-Tomann M., Tropper D., Wir nehmen jetzt Abschied. Kinder und Jugendliche begegnen Sterben und Tod, Düsseldorf 2000.
Specht-Tomann M., Tropper D., Zeit des Abschieds. Sterbe- und Trauerbegleitung, Stuttgart 2010.
Spiegel Y., Der Prozess des Trauerns. Analyse und Beratung, Gütersloh 1973.
Stroebe M., Stroebe W., Schut H., Bereavement research: methodological issues and ethical concerns, „Palliative Medicine“ 17 (2003), S. 235–240.
Stubbe H., Prolegomena zu einer kulturanthropologischen Theorie der Trauer, „Curare“ 4 (1985), S. 237–255.
Tellenbach H., Trauer – Schwermut – Melancholie, „Daseinsanalyse“ 11/3 (1994), S. 151–159.
Turner J. S., Helis D. B., Rozwój człowieka, przetł. S. Lis, Warszawa 1999.
Walsh-Burke K., Matching bereavement services to level of need, „The Hospice Journal“ 15/1 (2000), S. 78–80.
Wędrychowicz K., Osobowościowe uwarunkowania przeżywania żałoby po stracie osoby bliskiej u młodzieży, [in:] Psychologiczne aspekty doświadczenia żałoby, red. S. Steuden, S. Tucholska, Lublin 2009.
Weiland S., Wenn Worte fehlen. Vom Umgang mit Trauernden, Heidelberg 2005.
Wiles R., Jarrett N., Payne S., Field D., Referrals for bereavement counseling in primary care: a qualitative study, „Patient Education and Counseling“ 48/1 (2002), S. 79–85.
Winter E., School Bereavement, „Educational Leadership“ 57 (2000), S. 80–85.
Worden J. W., Beratung und Therapie in Trauerfällen. Ein Handbuch, Bern 1999.
Wróbel J., Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznych, Kraków 1999.
Zuidgeest P., The absence of God. Exploring the Christian tradition in a situation of mourning, brill, Leiden–Boston–Köln 2001.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
