Obchody liturgiczne Wielkiego Tygodnia w świetle współczesnych badań nad wydarzeniami paschalnymi
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.28109Słowa kluczowe:
Eucharystia, ostatnia wieczerza, Wielkanoc, Wielki TydzieńAbstrakt
Wielki Tydzień uwieńczony porankiem zmartwychwstania Pańskiego od wieków był i jest najważniejszym wydarzeniem liturgicznym w ciągu roku. Pod względem wagi porównywać go można jedynie z dniem Pańskim — niedzielą. Obie celebracje biorą swój początek z judaizmu, gdzie szabat i święto Paschy traktowane były podobnie. Szabat był dniem dla Pana, a Pascha była najważniejszym świętem. Wydarzenia zbawcze są uwarunkowane czasem historycznym, co zostało odnotowane przez ewangelistów. Niestety mimo dokładności autorów Ewangelii wciąż trudno jest określić precyzyjną chronologię, czy nawet wskazać rok, w którym ukrzyżowanie miało miejsce. W poniższym artykule przedstawiono kształtowanie się tradycji obchodów Wielkiego Tygodnia wraz z historycznym odniesieniem oraz trzy współczesne propozycje datowania męki Pańskiej. Początkowym etapem był tak zwany spór o datę Wielkanocy i dlatego został on przedstawiony w pierwszej kolejności. Następnie ukazano dynamiczny rozwój tradycji obchodów Wielkiego Tygodnia w IV wieku, a na koniec zaprezentowano najnowsze badania historyczne obejmujące chronologię wydarzeń paschalnych.
Bibliografia
Akta synodalne 381–431, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2010 (Synody i Kolekcje Praw, 4).
Akta synodalne 50–381, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2006 (Synody i Kolekcje Praw, 1).
Augustyn z Hippony, Kazanie 218 „Na Wielki Piątek”, Warszawa 1973 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 12).
Balthasar H. von, Teologia misterium paschalnego, Kraków 2001.
Chryzostom Jan, Kazanie na Wielkanoc, oprac. J. Salij, S. Bojarski, Warszawa 1971 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 8).
Cyryl Jerozolimski, Katecheza 18: W jeden, święty, powszechny Kościół, oprac. M. Bogucki, Kraków 2000 (Biblioteka Ojców Kościoła, 14).
Didache, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1988 (Ojcowie Żywi, 8).
Didaskalia Apostolorum, oprac. H. Connolly, Oxford 1929.
Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 1, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007.
Egeria, Pielgrzymka do miejsc świętych, Kraków 1996 (Ojcowie Żywi, 13).
Euzebiusz z Cezarei, Historja kościelna, oprac. A. Lisiecki, Poznań 1924 (Pisma Ojców Kościoła, 3).
Euzebiusz z Cezarei, Życie Konstantyna, oprac. T. Wnętrzak, Kraków 2007 (Źródła Myśli Teologicznej, 44).
Hahn S., Czwarty Kielich. Odkrywanie tajemnicy Ostatniej Wieczerzy i krzyża, Kraków 2018.
Humphreys C., The mystery of the Last Supper, Cambridge 2011.
Humphreys C., Waddington W., The Date of the Crucifixion, https://www.asa3.org/ASA/PSCF/1985/JASA3-85Humphreys.html (27.12.2021).
Jaubert A., La date de la Cène, Paris 1957.
Kanony ojców greckich, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2009 (Synody i Kolekcje Praw, 3).
Konstytucje apostolskie, oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007 (Synody i Kolekcje Praw, 2).
La Greca F., De Caro L., Aprofondimenti sulla nascita di Gesù nell’1 A. D. e sulla datazione della crocifissione nel 34, „Annales Theologici” 34 (2020) nr 1, s. 13–58, DOI: https://doi.org/10.3308/ath.v34i1.450.
Lessing H., Die Abendmahlsprobleme im Lichte der neutestamentlichen Forschung seit 1900, t. 1, Bonn 1953.
Lijka K., Dzieje Triduum Paschalnego. Historia liturgii, red. W. J. Świerzawski, Zawichost 2012, s. 101–124 (Mysterium Christi, 2).
Meier J., A Marginal Jew. Rethinking the Historical Jesus: The Roots of the Problem and the Person, t. 1, Doubleday, New York 1991.
Nadolski B., Liturgia, t. 2, Poznań 1991.
Naumowicz J., Trzy spory o datę Wielkanocy, „Vox Patrum” 26 (2006) t. 49, s. 453–470, DOI: https://doi.org/10.31743/vp.8228.
Orygenes, Komentarz do Ewangelii według św. Jana, red. A. Bandura, A. Baron, T. Górski, H. Pietras, E. Stańska, Kraków 2003 (Źródła Myśli Teologicznej, 27).
Pitre B., Jezus i żydowskie korzenie Eucharystii, Kraków 2018.
Post jako praktyka duchowa. Ojcowie Kościoła o poście, oprac. L. Nieścior, Kraków 2019 (Biblioteka Ojców Kościoła).
Proniewski A., Ostatnia Wieczerza w kontekście żydowskiej uczty paschalnej, „Rocznik Teologii Katolickiej” 6 (2007), s. 57–67, DOI: 10.15290/rtk.
Ratzinger J., Jezus z Nazaretu, t. 2: Od wjazdu do Jerozolimy do Zmartwychwstania, przekł. W. Szymona, Kielce 2011.
Starowieyski M., Przedmowa, oprac. P. Iwaszkiewicz, Kraków 1996 (Ojcowie Żywi, 13).
Szczęśniak W., Dzieje Kościoła katolickiego w zarysie, Warszawa 1906.
Tertulian, O poście przeciwko psychikom, tłum. E. Stanula, Warszawa 2007, s. 177–196 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, 65).
The Panarion of Epiphanius of Salamis, Book II and III. De Fide, oprac. F. Williams, Leiden–Boston 2013 (Nag Hammadi and Manichean Studies, 79).
Vogüé A. de, Kochać post, Kraków 2010.
Wróbel M., Historia i teologia czwartej Ewangelii w świetle „Żydów” Janowych, „Colloquia Theologica Ottoniana” 1 (2018), s. 107–145, https://doi.org/10.18276/cto.2018.1-05.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Szymon Drzyżdżyk, Karolina Rachwał
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
