Geneza, kontekst i tematyka kazań pasyjnych
DOI:
https://doi.org/10.15633/ps.631Słowa kluczowe:
przepowiadanie, męka Jezusa Chrystusa, Wielki Post, siedem ostatnichAbstrakt
Głoszenie prawdy o Chrystusie ukrzyżowanym i zmartwychwstałym stanowi jądro chrześcijańskiego przepowiadania. Są jednak w ciągu roku kościelnego okoliczności, w których dominuje tematyka pasyjna. Oprócz liturgii Niedzieli Palmowej i Wielkiego Piątku okazją do przepowiadania pasyjnego są nabożeństwa ludowe służące rozważaniu męki Pańskiej, odprawiane głównie w okresie Wielkiego Postu. Są one wyrazem pobożności pasyjnej. Do najbardziej znanych nabożeństw pasyjnych związanych z głoszeniem słowa Bożego należą: nabożeństwo ostatnich słów Chrystusa z krzyża i nabożeństwo gorzkich żali. To ostatnie jest typowo polskie. Jego istotnym elementem jest kazanie pasyjne, którego podstawowym tematem jest zbawczy wymiar męki Chrystusa. Źródłem dla tych kazań są ewangeliczne opowiadania o ukrzyżowaniu Chrystusa. Artykuł przedstawia genezę, kontekst, tematykę i strukturę kazań pasyjnych.Bibliografia
Dizionario di omiletica, ed. M. Sodi, A. M. Triacca, Torino–Bergamo 1998.
Bańbuła M., Bartkowski B., Gorzkie Żale, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski, Lublin 1989, k. 1309–1311.
Cantalamessa R., La vita nella Signoria di Cristo, Milano 19894.
Chorzępa M., Gorzkie żale, ich geneza i rozwój historyczny, „Nasza Przeszłość” 12 (1969), s. 221–258
Conférences de carême 2013 à Notre-Dame de Paris: Croire, une chance pour tous, www.paris.catholique.fr/-Conferences-de-Careme-2013-a-Notre-.html (9.12.2013).
Fastenpredigten im Dom, www.bistum-osnabrueck.de/service/presse/detailansicht/artikel/sechs-fastenpredigten-im-osnabruecker-dom.html (9.12.2013).
Fastenpredigten im Hohen Dom…, www.erzbistum-paderborn.de/38-Nachrichten/15056,Fastenpredigten-im-Hohen-Dom-befassen-sich-mit-geistlichen-Impulsen-aus-der-Botschaft-des-Zweiten-Vatikanischen-Konzils.html (9.12.2013).
Glemp J., Boskie i cesarskie. Ewangelia wobec polityki. Kazania pasyjne w kościele św. Krzyża w Warszawie Anno Domini 1995, Warszawa 1995.
Gnilka J., Das Matthäusevangelium, Bd. I, Freiburg–Basel–Wien 1986.
Harries R., Wstęp, [w:] Siedem ostatnich słów z krzyża. Odczytywane dzisiaj, red. E. Nevell, przekł. A. Nowak, Kraków 2004.
Itinerarium Aetheriae; Sources Chrétiennes, 21; Corpus Christianorum. Series Latina 175, 37–103.
Jan Paweł II, Katechizm Kościoła katolickiego (11.10.1992), Poznań 1994.
Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei. Jan Paweł II odpowiada na pytania Vittoria Messoriego, Lublin 1994.
Kudasiewicz J., Spotkanie z Jezusem w tajemnicy paschalnej. Medytacje biblijno-liturgiczne, Kielce 2003.
Kudasiewicz J., Zbawienie przyszło przez krzyż, [w:] Przez krzyż do chwały: medytacje, kazania, nabożeństwa pasyjne, red. J. Nowak, Kielce 2000, s. 130–143.
Leksykon liturgii, oprac. B. Nadolski, Poznań 2006.
Leon Wielki, Sermo 52,5; Patrologia Latina, 54316.
Liber comitis; Patrologia Latina, 30, 502–503.
Maggioni C., Via Pacis – Via Crucis – Via Matris – Via Lucis, [w:] Dizionario di omiletica, ed. M. Sodi, A. M. Triacca, Torino–Bergamo 1998, s. 1651–1654.
Messia A., The devotion of the three hours’ agony on Good Friday, London 1899.
Pałęcki W., Pasja. W liturgii, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, k. 1432–1433.
Pałubska Z., Leonard z Porto Maurizio, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 10, red. A. Bednarek, Lublin 2004, k. 789–790.
Peregrinatio Aetheriae, [w:] Gingras, G. E., New Catholic encyclopedia, 2003, www.encyclopedia.com/article-1G2–3407703567/egeria-itinerarium.html (9.12.2013).
Popławski J. M., Droga krzyżowa, [w:] Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin–Kraków 2002, s. 222–223;
Popławski J. M., Duchowość pasyjna, [w:] Leksykon duchowości katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin–Kraków 2002, s. 637–638.
Popławski J. M., Kaspra Drużbickiego teologia krzyża, Lublin 1997.
Przez krzyż do chwały: medytacje, kazania, nabożeństwa pasyjne, red. J. Nowak, Kielce 2000.
Sechs Fastenpredigten im Osnabrücker Dom, www.bistum-fulda.de/bistum_fulda/presse_medien/liste_pressemeldungen/2013/2013_01/bpd_2013_2/bpd_20130214_02_Fastenp
redigten_im_Dom.php (9.12.2013).
Sinka T., Gorzkie Żale: geneza, teologia, przyszłość, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 54 (2001) nr 1, s. 51–55.
Sławiński H., Ambiwalentne postawy człowieka wobec cierpienia, „Studia Włocławskie” 10 (2007), s. 213–220.
Sławiński H., Jak dzisiaj głosić Chrystusa ukrzyżowanego?, „Ateneum Kapłańskie” 541 (1999), s. 383–396.
Sławiński H., Naśladowanie Chrystusa ukrzyżowanego według synoptyków, „Studia Włocławskie” 2 (1999), s. 253–265.
Sławiński H., Przepowiadanie Chrystusowego krzyża, Warszawa 1997.
Sobór Watykański II, Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate.
Przyczyna W., O Żydach z ambony, „Homo Dei” 61 (1992), nr 4, s. 112–119.
Staniek E., Z kaznodziejskiego warsztatu, Kraków 1997, s. 106–107.
Szymoniak W., Gorzkie Żale, „Materiały Homiletyczne” 40 (1981), s. 4–7.
Św. Augustyn, Sermones de tempore 232; Patrologia Latina, 38, 1108.
Twardy J., Głoszenie kazań o świadkach męki Chrystusa, [w:] Świadkowie męki Chrystusa, red. J. Twardy, Przemyśl 2004, s. 5–18.
Twardy J., Kazania na temat zapowiedzi Męki Pańskiej, [w:] Syn Człowieczy musi wiele cierpieć? Kazania pasyjne, red. J. Twardy, Przemyśl 1997, s. 4–5 (Biblioteka Pomocy Kaznodziejskich, 7).
Twardy J., Kazania pasyjne o siedmiu boleściach Maryi, [w:] Matka Bolesna. Kazania pasyjne, red. J. Twardy, Przemyśl 2003, s. 5–9 (Biblioteka Pomocy Kaznodziejskich, 13).
Twardy J., Treść kazań pasyjnych, [w:] Jezus i Jego uczniowie w Markowym opisie męki. Kazania pasyjne, red. J. Twardy, Przemyśl 2006, s. 5–30 (Biblioteka Pomocy Kaznodziejskich, 16).
Twardy J., Wskazania i przestrogi dla głosicieli kazań pasyjnych, [w:] Męka Jezusa szkołą człowieczeństwa. Kazania pasyjne, red. J. Twardy, Przemyśl 2007, s. 5–19 (Biblioteka Pomocy Kaznodziejskich, 17).
Zamelek M., Tematyka współczesnych kazań pasyjnych – na podstawie tekstów publikowanych w periodykach homiletycznych „Biblioteka Kaznodziejska” , „Materiały Homiletyczne” i „Współczesna Ambona” w latach 1980–2005, praca magisterska, mps, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2011.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Autorzy publikujący w czasopiśmie udzielają jego wydawcy zgody o następującej treści:
- Autor zachowuje autorskie prawa majątkowe do utworu, a jednocześnie udziela wydawcy czasopisma zgody na jego pierwszą publikację w wersji drukowanej i wersji online na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe oraz zgody na wykonywanie opracowań, w tym przekładów.
- Autor ma możliwość udzielania zgody niewyłącznej na opublikowanie utworu w wersji, która ukazała się w czasopiśmie (np. zamieszczenia go w repozytorium instytucjonalnym lub opublikowania w książce), wraz z informacją o jego pierwszej publikacji w czasopiśmie.
- Autor może umieścić swój utwór online (np. w repozytorium instytucjonalnym lub na swojej stronie internetowej) jeszcze przed zgłoszeniem utworu do czasopisma.
