Wolność, nieskończoność, wzniosłość: przestrzeń duchowa w doświadczaniu muzyki religijnej w perspektywie fenomenologicznej
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.3706Słowa kluczowe:
estetyka, muzyka religijna, William James, Edmund Gurney, Max Scheler, doświadczenie muzyki, wsłuchiwanie sięAbstrakt
W poszukiwaniu fenomenologicznego ujęcia muzycznego doświadczenia religijnego autorka nawiązuje do analizy doświadczenia religijnego Williama Jamesa oraz do pism Edmunda Gurneya, a wreszcie do pracy Maxa Schelera. Sięgając do opisu doświadczeń religijnych i mistycznych, stara się naszkicować podobieństwo między doświadczeniem mistycznym, wsłuchiwaniem się a praktyką religijną opisywaną w literaturze filozoficznej. Odwołując się do muzyki, która bez względu na styl, wyznanie kompozytora oraz tekst liturgiczny, prowadzi do doświadczenia mistycznego lub religijnego, określa doświadczenie muzyki religijnej poprzez odwołanie się indywidualnego zaangażowania, emocjonalnej pełni oraz duchowej przestrzeni wyznaczanej m.in. przez wysiłek wsłuchiwania się.Bibliografia
Adorno T. W., Teoria estetyczna, przeł. K. Krzemień-Ojak, Warszawa 1993.
Adorno T. W., Minima moralia. Refleksje z poharatanego życia, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków 1999.
Bernard z Clairvaux, O miłowaniu Boga i inne traktaty, przeł. S. Kiełtyka, Poznań 2000 (Biblioteka Christianitas, 4).
Bernard z Clairvaux, O stopniach pokory i pychy, przeł. S. Kiełtyka, Kraków 1991.
Burke E., Dociekania filozoficzne dotyczące pochodzenia naszych idei wzniosłości i piękna, przeł. P. Graff, Warszawa 1968.
Czernik T., Jedno czy wiele doświadczeń religijnych w poglądach Williama Jamesa, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 10 (2011) nr 1 (18), s. 35–45.
Dahlhaus C., Idea muzyki absolutnej i inne studia, przeł. A. Buchner, Kraków 1988.
Dąbek S., Współczesna muzyka religijna. Uwarunkowania i aspekt duchowy, „Ethos” 19 (2006) nr 1–2, s. 76–86.
Dilthey W., Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych, przeł. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004.
Gadamer H.-G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1993.
Gurney E., The Power of Sound, London 1880.
Gurney E., The Psychology of Music, „Mind” 7 (1882) issue 25, s. 89–100, https://doi.org/10.1093/mind/os-VII.25.89 (11.06.2020).
Gurney E., Relations of Reason to Beauty, „Mind” 4 (1879) issue 16, s. 482–500.
Gurney E., What is Emotion?, „Mind” 9 (1884) issue 35, s. 421–426, https://doi.org/10.1093/mind/os-IX.35.421 (11.06.2020).
Heidegger M., Bycie i czas, przeł. B. Baran, Warszawa 2004.
Ingarden R., Studia z estetyki, Warszawa 1958.
James W., Doświadczenia religijne, przeł. J. Hempel, Warszawa 1958.
James W., Odmiany doświadczenia religijnego. Studium natury ludzkiej, przeł. J. Hempel, Warszawa 2011.
James W., Will to Believe and other Essays, London 1897.
James W., Z wybranych problemów filozofii, przeł. M. Filipczuk, Kraków 2006.
Kant I., Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, Warszawa 2004.
Kandyński W., O duchowości w sztuce, przeł. S. Fijałkowski, Łódź 1996.
Krawcowicz B., William James: Pragmatyzm i religia, Toruń 2017.
Lyotard J.-F., Po wzniosłości: stanowisko estetyki, „Teksty Drugie” 1998 nr 4, s. 131–137.
Łukaszewski M., Aspekty religijne w polskiej muzyce fortepianowej XX i XXI wieku, „Aspekty Muzyki” 5 (2015), s. 27–58.
Marcel G., Dziennik metafizyczny, przeł. E. Wende, Warszawa 1987.
Perz M., Interpretacje muzycznego „sacrum” w kontekście polskiej tradycji, w: Współczesna polska religijna kultura muzyczna jako przedmiot badań muzykologii, pod red. B. Bartkowskiego, S. Dąbka, A. Zoły, Lublin 1992, s. 21–35.
Plotyn, Enneady, przeł. A. Krokiewicz, Warszawa 2003.
Scheler M., Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przeł. S. Czerwniak, A. Węgrzecki, Warszawa 1987.
Schelling F. W. J., Filozofia sztuki, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1983.
Schmitz H., Ciałosfera, przestrzeń i uczucia, przeł. B. Andrzejewski, Poznań 2001.
Schopenhauer A., W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena. Drobne pisma filozoficzne, przeł. J. Garewicz, t. 2, Kęty 2004.
Steiner G., Rzeczywiste obecności, przeł. O. Kubińska, Gdańsk 1997.
Stróżewski W., Wokół piękna. Szkice z estetyki, Kraków 2002.
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 2008.
Tomaszewski M., Muzyka w dialogu ze słowem. Próby, szkice, interpretacje, Kraków 2003.
Tomaszewski M., Interpretacja integralna dzieła muzycznego. Rekonesans, Kraków 2000.
Współczesna polska religijna kultura muzyczna jako przedmiot badań muzykologii, pod red. ks. B. Bartkowskiego, S. Dąbka, A. Zoły, Lublin 1992.
Zimnica-Kuzioła E., Doświadczenie religijne: perspektywa teologiczna i socjologiczna, „Collectanea Theologica” 84 (2014) nr 2, s. 61–78.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Małgorzata A. Szyszkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
