Muzyka wyrazem duchowości – kilka refleksji na temat korelacji słowa i muzyki w Bachowskim chorale bożonarodzeniowym Lobt Gott, ihr Christen, allzugleich BWV 732
DOI:
https://doi.org/10.15633/pms.3709Słowa kluczowe:
chorał, chorał gregoriański, chorał protestancki, pieśń, pieśń ewangelicka, pieśń luterańska, prozodia, przekład, słowo, śpiew, tłumaczenieAbstrakt
Praca jest próbą odnalezienia szczegółowych zależności słowno-muzycznych w Bachowskim chorale organowym Lobt Gott, ihr Christen, allzugleich BWV 732. Punkt wyjścia stanowi cytat Bacha pochodzący z jego egzemplarza Biblii, traktujący o muzyce określonej jako „nabożna”. Ponieważ analizowany utwór jest opracowaniem luterańskiej pieśni opartej na melodii introitu Puer natus est nobis, wersy pierwszej strofy skonfrontowano z gregoriańską antyfoną. Efektem jest znalezienie chiazmu, widocznego w połączeniu Bachowskiego opracowania trzeciego i czwartego wersu. Przyjęta metoda analizy wzajemnych powiązań słowno‑muzycznych pozwala w dalszej części pracy zaobserwować zdumiewającą kompatybilność użytych środków kompozytorskich z poszczególnymi słowami i sylabami, wskazując jednocześnie na wysoki stopień trudności przekładu na inne języki.Bibliografia
Augustyn z Hippony, Wyznania, tł. Z. Kubiak, Kraków 2018.
Bach J. S., Orgelwerke, Bd. 3: Die einzeln überlieferten Orgelc
The Cambridge Companion to Bach, ed. J. Butt, Cambridge 1997.
Dean L., Vale G. L., Laland K. N., Flynn E. G., Kendal R. L., Human cumulative culture: a comparative perspective, „Biological reviews” 89 (2014) issue 2, s. 284–301.
Dola T., Marcina Lutra soteriologiczna teoria „radosnej wymiany i konfliktu”, „Studia Oecumenica” 17 (2017), s. 133–147.
Forkel J. N., Über Johann Sebastian Bachs Leben, Kunst und Kunstwerke, Lipsk 1802.
Georgiades T., Music and language. The Rise of Western Music as Exemplified in Settings of the Mass, Cambridge 1982.
Graduale Novum, Regensburg 2011.
Klavierbüchlein für Wilhelm Friedemann Bach, Hrsg. W Plath, Kassel 1962.
Küster K., Musik im Namen Luthers. Kulturtraditionen seit der Reformation, Kassel 2017.
Liederkunde zum Evangelischen Gesangbuch, Hrsg. G. Hahn, J. Henkys, Bd. 13, Göttingen 2005.
Pelikan J., Bach wśród teologów, tł. E. Sojka, Katowice 2017.
Pilch M., Chorał protestancki – historia, próby definicji oraz konteksty pojęcia, „Notes Muzyczny” 2017 nr 2, s. 49–76.
Piqué Collado J., Teología y música. Una contribución dialéctico‑trascendental sobre la sacramentalidad de la percepción estetica del misterio, Roma 2006.
Rogall G. F., Hartung J. H., Wasiański J., Nowo wydany Kancyonał Pruski: Zawieraiący w sobie Wybor Pieśni Starych i Nowych, Z ziemi Pruskiey i Brandenburskiey zwyczaynych, https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/91645/edition/85236/content (6.05.2020).
Sawicki B., W chorale jest wszystko, Kraków 2014.
Stevenson R., Protestant church music in America. A short survey of men and movements from 1564 to the present, Norton 1970.
Śpiewnik ewangelicki, Bielsko‑Biała 2002.
Walther J. G., Musicalisches Lexicon oder Musicalische Bibliothec (Leipzig 1732), Faksimile, Kassel 2001.
Williams P., The Organ Music of J. S. Bach. II – Works based on Chorales, Cambridge 1980.
Zasady pisowni słownictwa religijnego, red. R. Przybylska, W. Przyczyna, Tarnów 2004.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Filip Presseisen
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrót oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
