Polish organ music inspired by church songs in the Catholic liturgy, part I

Authors

  • Witold Zalewski Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie; Międzyuczelniany Instytut Muzyki Kościelnej

DOI:

https://doi.org/10.15633/pms.1581

Keywords:

music, organ music, music in the liturgy, organ preludes, liturgical music

Abstract

The knowledge of organ literature devoted to native composers leaves much to be desired. If they even perform solo organ music at liturgy, contemporary church organists often reach for the works of grand European masters, forgetting about the Polish reservoir of sacral pieces. An old proverb “the grass is greener on the other side of the fence” is an accurate description of the state of knowledge of young (and the older) organists on Polish organ music.
Why is therefore Polish sacral organ literature so important for the contemporary church musician? Most importantly because, in the Roman Catholic church liturgy, “compositions based on church songs shall (i.e. are) desirable”.
As early as in the 16th century, church song was used by the Polish composers as the melodic material for the organ pieces they composed. The first church compositions were created through adapting vocal pieces to the purposes of key music. Some of the most prominent examples include e.g. 16th-century Polish music monuments – John of Lublin Tabulator of 1540, The Saint Ghost Monastery Tabulator of 1548 and the Warsaw Music Society Tabulator from approx. 1580. The turn of the 18th and the 19th century in Europe and in Poland displays a secularization of organ music, influenced by the spread of the Naples school. Secular and opera elements influence church music, which gradually develops utilitarian properties.
It is worth to remember that the Polish religious oeuvre is the contribution of Polish organists-virtuosos, often great improvisers, with extensive professional practice. The first creators of this literature were church organists, active on many a musical platform, composers, organizers of music life and university professors. This family of authors includes: Władysław Żeleński, Stefan Surzyński, Mieczysław Surzyński, Feliks Nowowiejski, Walenty Dec, Wincenty Rychling, Kazimierz Garbusiński, Feliks Rączkowski, Józef Furmanik, as well as the following priests: Gustaw Roguski, Józef Surzyński, Franciszek Walczyński, Antoni Chlondowski, or Idzi Ogierman-Mański. Also contemporary organists, such as Marian Sawa, Tadeusz Machl, or Jan Janca have been composing in this spirit.
The author of this publication attempts at presenting the Polish organ music oeuvre, to be applied in the Roman Catholic church liturgy. Performing a division into applied music (as presented in the 1st part of the article) and concert music, the artist is aware that “we cannot make a precise classification into applied music (both didactic and church music) and concert music, since applied pieces contain numerous elaborate forms with grand artistic ambitions, played both in church and in the concert room”.
Due to the specific character and sometimes not the top-notch artistic rank, organ music surely has as many advocates as it has opponents. Most of all, it will surely be found useful by church musicians who are less advanced in organ play and the art of improvisation, who seek support in the form of short, non-complex pieces applied in the post-council Roman Catholic liturgy.

Author Biography

  • Witold Zalewski, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie; Międzyuczelniany Instytut Muzyki Kościelnej
    Ukończył Akademię Muzyczną w Krakowie w klasie organów prof. Jana Jargonia. Od roku 1995 pełni funkcję I organisty w królewskiej katedrze na Wawelu. Jako solista koncertuje regularnie w najważniejszych festiwalach w kraju i za granicą. Wystąpił m.in. w katedrze św. Patryka na Manhattanie w Nowym Jorku, Tokio Metroplitan Art Space, Nativity Church w Betlejem oraz w Buenos Aires, Montevideo, Rio de Janeiro, Toronto, Jerozolimie, Irkucku, Istambule i Moskwie. Jest wykładowcą w Międzyuczelnianym Instytucie Muzyki Kościelnej w Krakowie, gdzie prowadzi zajęcia z praktyki liturgicznej oraz organów. Od roku 1998 jest członkiem Komisji Muzyki Kościelnej Kurii Metropolitalnej w Krakowie. W czasie pielgrzymek papieskich pełnił rolę organisty. Zajmuje się propagowaniem muzyki organowej poprzez współorganizowanie wielu festiwali i koncertów. W roku 2011 wyróżniony został przez papieza Benedykta XVI odznaczeniem Proeclesia et Pontifice. W roku 2012 otrzymał stopien doktora sztuki.

References

Basista J., Feliks Rączkowski – wirtuoz, pedagog, kompozytor i animator życia muzycznego, w dokumentach i wspomnieniach, Kraków 2010. Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem dr. M. Stefańskiego, Akademia Muzyczna w Krakowie.

Chaconne op. 14. Improvisation ueber ein altes polnisches Kirchenlied. Improvisation für Orgel über ein altes polnisches Kirchenlied op. 38. Choral varié op. 50, hg. J. Erdman, Warszawa 2001.

Chlondowski A., Preludia na organy, Kraków 1992.

Chlondowski A., Wstęp do antologii polskiej muzyki organowej XIX i XX wieku, Archiwum Towarzystwa Salezjańskiego, Czerwińsk n/Wisłą, rkps.

Chlondowski A., Zbiór 225 łatwych preludiów na organy lub harmonium w najwięcej używanych tonacjach dur i moll, Poznań, 1960.

Dawna polska muzyka organowa, red. J. Grubich, Kraków 1968

Drewniak J., Kapłan – kompozytor. Dualizm powołania i twórczości ks. Idziego Ogiermana-Mańskiego (1900–1966), Warszawa 2007.

Erdman J., Organy, Warszawa 1989.

Feicht H., Dzieje polskiej muzyki religijnej w zarysie, [w:] Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce, t. 2, red. M. Rechowicz, Lublin 1969.

Fisharmonia, ww.pl.wikipedia.org/wiki/Fisharmonia (20.01.2012).

Furmanik J., Preludia II na organy, Lublin 2010.

Furmanik J., Tibi Domine. Preludia, z. 8, cz. 2, Lublin 2010.

Gołos J., Polskie organy i muzyka organowa, Warszawa 1972.

Gołos J., Z polskiej muzyki organowej XVI wieku, Kraków 1989.

Heinemann M., Do liturgii i na koncert: Orgelverse Jana Jancy. Na siedemdziesiąte urodziny kompozytora, tłum. M. Szoka, „Ruch Muzyczny” 19 (2003).

Hlond, Antoni, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM, t. 4 H–J, red. E. Dziębowska, Kraków 1993.

Kruzel-Sosnowska M., Przedmowa, [w:] M. Sawa, Preludia organowe na temat polskich pieśni kościelnych, Kraków 2004.

Ludger Lohmann na organach kościoła św. Jana w Tübingen, Musikproduction Dabringhaus und Grimm, 606 1104–2 (2002).

Machl T., Słowo od autora, [w:] T. Machl, Preludia na temat pieśni kościelnych, Kraków 1998.

Mało znane polskie utwory organowe XIX/XX wieku, red. J. Gołos, Warszawa 1990.

Morawska K., Historia muzyki polskiej. Renesans 1500–1600, Warszawa 1996.

Mrowiec K., Kultura muzyczna i pieśń kościelna, [w:] Historia Kościoła w Polsce, t. 2, cz. 1, Poznań–Warszawa 1979, s. 712–717.

Ogierman-Mański I., Preludia na organy, Płock 2002.

Pawlak I., Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów kościoła, Lublin 2001.

Pietrzak W., Życie i twórczość kompozytorska Józefa Furmanika, Warszawa 1979, s. 241–267.

Pilch M., Jan Gawlas – śląski twórca ewangelickiej muzyki kościelnej, Wrocław 2008.

Poliński Aleksander, [w:] Podręczna encyklopedia muzyki kościelnej, opr. ks. G. Mizgalski, Poznań 1959.

Przybylski T., Gustaw Roguski (1839–1921), [w:] Zeszyty naukowe Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, XXVII, Gdańsk 1988, s. 33–74.

Przybylski T., Józef Furmanik (1867–1953) i jego muzyka organowa, [w:] Organy i muzyka organowa, XII, Gdańsk 2003 (Prace Specjalne, 61), s. 306–315.

Przybylski T., Ksiądz Antoni Hlond (Antoni Chlondowski) (1884–1963) – kompozytor polskiej muzyki organowej i religijnej w I połowie XX wieku, [w:] Zeszyty naukowe Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, XXV, Gdańsk 1986, s. 167–209.

Przybylski T., Pastorałki. Preludia na organy op. 63, z. 1, Kraków 2000.

Przybylski T., Polska pieśń kościelna w twórczości organowej kompozytorów od XVI wieku do Mieczysława Surzyńskiego, [w:] Organy i muzyka organowa, X, Gdańsk 1997 (Prace Specjalne, 54), s. 135–150.

Przybylski T., Rok w pieśni kościelnej. Preludia organowe op. 42 na melodiach polskich pieśni osnute, Kraków 1999.

Przybylski T., Szkoła organistowska w Przemyślu w latach 1916–1963 na tle ogólnego procesu kształcenia organistów w Polsce, [w:] W 50. rocznicę ogłoszenia encykliki papieża Piusa XII Musicae sacrae disciplina, Kraków 2005, s. 152 (Pro Musica Sacra, 2).

Przybylski T., Twórczość organowa Stefana Surzyńskiego (1855–1919), [w:] Organy i muzyka organowa, XI, Gdańsk 2000, s. 331 (Prace Specjalne, 54), s. 327–335.

Przybylski T., Organistyka krakowska XVIII i XIX wieku oraz w latach międzywojennych XX wieku, [w:] Organy i muzyka organowa, XIII, Gdańsk 2006, s. 56 (Prace Specjalne, 71), s. 36–62.

Raport o stanie wiary. Z ks. Kardynałem Josephem Ratzingerem rozmawia Vittorio Messori, przekł. Z. Oryszyna, weryf. i uzup. przekł. J. Chrapek, red. J. Klecel, Marki 1986.

Rutkowski B., Z zagadnień dzisiejszej muzyki kościelnej w Polsce, Muzyka Polska X (1935), nr 3–4, s. 259–270.

Rychling W., Zbiór Preludyj kościelnych na organ lub harmonium, z. 1, Kraków 1920.

Szoka M., Jan Janca. Organ Works, „Ruch Muzyczny” 21 (2002).

Szoka M., Twórczość organowa Jerzego Bauera – próba charakterystyki, [w:] Organy i muzyka organowa, V, Gdańsk 1984, s. 269 (Prace Specjalne, 33), s. 269–282.

Twórczość organowa Jana Gawlasa, [w:] Twórczość kompozytorów środowiska katowickiego, red. J. Bauman-Szulakowska, I. Bias, Katowice 1993 (Zeszyty Naukowe. Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, 26).

Tyrała R., Cecyliański ruch odnowy muzyki kościelnej na ziemiach polskich do 1939 roku, Kraków 2010.

Wacholc M., Twórczość organowa ks. Antoniego Chlondowskiego, [w:] Zeszyty naukowe Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, XXIX–XXX, Gdańsk 1991, s. 101–119.

Z polskiej muzyki organowej XIX i XX wieku, red. F. Rączkowski, J. Gołos, Kraków 1981.

Zając A., Wybrane aspekty posługi organisty w społeczności parafialnej, [w:] Muzyka organowa dzisiaj. Rola i zadanie organisty w Kościele, Kraków 2008, s. 65–88 (Pro Musica Sacra, 5).

Downloads

Published

2014-10-31

Issue

Section

Artykuły i rozprawy

Similar Articles

1-10 of 125

You may also start an advanced similarity search for this article.