Pielgrzymki stanowe do sanktuarium w Piekarach Śląskich w latach 1945-2020
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.3860Słowa kluczowe:
Matka Boża, historia, sanktuarium, pielgrzymki, katolicka nauka społecznaAbstrakt
Ważnym elementem funkcjonowania sanktuarium jest ruch pielgrzymkowy, który świadczy o żywotności oraz specyfice danego miejsca kultu. Dotyczy to także sanktuarium maryjnego w Piekarach Śląskich, które jest ośrodkiem katolicyzmu społecznego. Centralnymi wydarzeniami związanymi z tym sanktuarium są pielgrzymki stanowe. Pod tym pojęciem rozumie się pielgrzymki mężczyzn i młodzieńców odbywające się w ostatnią niedzielę maja, które czasem są określane jako „pielgrzymki świata pracy”. Jest to fenomen na skalę światową. Drugim takim wydarzeniem są pielgrzymki kobiet, które organizuje się w niedzielę po 15 sierpnia. Obie pielgrzymki mają swoją specyfikę, hasło oraz tradycję wypracowywaną przez lata. Uważa się je za pewien barometr nastrojów społecznych, gdyż biskupi katowiccy oraz kaznodzieje pielgrzymkowi w swoich wystąpieniach odnoszą się do aktualnych problemów społecznych. Dzięki tym pielgrzymkom Matka Boża Piekarska jest czczona jako Matka Sprawiedliwości i Miłości Społecznej.Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum parafii Imienia NMP i św. Bartłomieja Apostoła w Piekarach Śląskich
Pielgrzymki kobiet (materiały, programy).
Pielgrzymki mężczyzn (materiały, programy).
Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach
Okólniki duszpasterskie (1976–1994), sygn. ARz 02354.
Okólniki duszpasterskie (1994–2007), sygn. ARz 02355.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Katowicach
Program imprez organizacji młodzieżowych w dniu 28 maja 1972 r., sygn. IPN Ka 093/502.
Sprawa obiektowa Piekary 1975, sygn. IPN Ka/030/120.
Sprawa obiektowa Piekary 1978, sygn. IPN Ka/030/207.
Sprawa obiektowa Piekary 1979, sygn. IPN Ka/030/208.
Sprawa obiektowa Piekary 1983, sygn. IPN Ka/030/225.
Źródła drukowane
Agenda liturgiczna, oprac. zbior., red. J. Paliński, Katowice 2011.
Banaś K., Z przeszłości – fotografie z ukrycia, „Z Piekarskich Wież. Miesięcznik Parafialno-Sanktuaryjny” 2 (2013), nr 215, s. 12
Ciągle tonę i chwytam Jezusa. Z arcybiskupem Damianem Zimoniem rozmawia A. Petrowa Wasilewicz i ks. J. Szymik, Katowice 2002.
Kodeks prawa kanonicznego, Poznań 1984.
Mszał rzymski dla diecezji polskich. Dodatek, wyd. 2, Poznań 2008.
Pawliczek J., Śp. ks. prałat Alojzy Klon, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Kurii Metropolitalnej w Katowicach” 77 (2009), nr 3, s. 136–137.
Relikwie błogosławionego papieża Jana Pawła II dla sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Kurii Metropolitalnej w Katowicach” 80 (2012), nr 5, s. 288–292.
Siedlecki J., Śpiewnik kościelny, wyd. 40 popr., Kraków 2015.
Skarbiec modlitw i pieśni, oprac. zbior., Katowice 2013.
Skworc W., Idźcie i głoście! Jest nadzieja! Słowo arcybiskupa katowickiego podczas stanowej pielgrzymki mężczyzn i młodzieńców do Sanktuarium Matki Bożej Piekarskiej 28 maja 2017 roku, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Urzędowy Archidiecezji Katowickiej” 85 (2017), nr 5, s. 333–339.
Skworc W., Wsłuchani w Ducha. Uchwały II Synodu Archidiecezji Katowickiej, Katowice 2016.
Śpiewnik kościelny, red. A. Reginek, Archidiecezjalna Komisja Sztuki Sakralnej, Katowice 2010.
Skworc W., Zaproszenie na pielgrzymkę mężczyzn i młodzieńców do Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Urzędowy Archidiecezji Katowickiej” 86 (2018), nr 5, s. 356–357.
Skworc W., Zaproszenie do udziału w pielgrzymce mężczyzn i młodzieńców do sanktuarium w Piekarach Śląskich, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Urzędowy Archidiecezji Katowickiej” 87 (2019), nr 5, s. 466–468.
Tekst polski formularza i czytań mszalnych na 12 września dla archidiecezji katowickiej, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Kurii Metropolitalnej w Katowicach” 67 (1999), nr 8, s. 319–323.
W trosce o nową kulturę życia i pracy. List społeczny Episkopatu Polski na temat bezrobocia, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Kurii Metropolitalnej w Katowicach” 69 (2001), nr 11, s. 500–518.
Wiara, modlitwa i życie w Kościele katowickim. Uchwały I Synodu Diecezji Katowickiej, red. B. Woźnica, I. Mierzwa, M. Połomska, R. Rak, S. Szymecki, wyd. 2, Katowice 2012.
Zimoń D., Zaproszenie na pielgrzymkę kobiet i dziewcząt do Piekar Śląskich, „Wiadomości Archidiecezjalne. Organ Kurii Metropolitalnej w Katowicach” 70 (2002), nr 7–8, s. 316–317.
Źródła internetowe
Archidiecezja Katowicka, Metropolita dziękuje i zaprasza, archidiecezjakatowicka.pl/o-diecezji/aktualnosci/1387-metropolita-dziekuje-i-zaprasza [dostęp: 1 VIII 2020 r.].
Archidiecezja Katowicka, Transmisja Pielgrzymki świata męskiego do Matki Boskiej Piekarskiej, archidiecezjakatowicka.pl/o-diecezji/aktualnosci/1338-transmisja-pielgrzymki-swiata-meskiego-do-matki-boskiej-piekarskiej [dostęp: 1 VIII 2020 r.].
Bednorz Zbyszko, w: Encyklopedia wiedzy o Kościele na Górnym Śląsku, red. J. Myszor, silesia.edu.pl/index.php/Bednorz_Zbyszko [dostęp: 27 XII 2019 r.].
Puchała Stanisław, w: Encyklopedia wiedzy o Kościele na Górnym Śląsku, red. J. Myszor, silesia.edu.pl/index.php?title=Puchała_Stanisław&oldid=86418 [dostęp: 6 VIII 2020 r.].
Relacje ustne
Rozmowa z abp. Wiktorem Skworcem z 3 IV 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z abp. Damianem Zimoniem z 13 XII 2013 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z bp. Markiem Szkudłą z 4 IV 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z bp. Grzegorzem Olszowskim z 7 II 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z ks. Piotrem Kurzelą z 7 II 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z ks. Rajmundem Machulcem z 10 II 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z ks. Józefem Klemensem z 4 IV 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z ks. prof. Arkadiuszem Wuwerem z 3 IV 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z ks. prof. Janem Góreckim z 5 IV 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z ks. Jackiem Plechem z 5 IV 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z ks. Bernardem Rottau i ks. Andrzejem Norasem z 15 IX 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z prof. Wojciechem Świątkiewiczem z 18 VIII 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozmowa z Joanną Grajewską-Wróbel z 10 IV 2014 r. (w zbiorach autora).
Rozważania różańcowe udostępnione przez bp. Marka Szkudłę (w zbiorach autora).
Wypowiedź ks. Bogusława Płonki z 3 IX 2014 r. (w zbiorach autora).
Biskup robotników. Przemówienia bp. Bednorza w Piekarach Śląskich. Dodatek CD do „Gościa Niedzielnego” przygotowany na pielgrzymkę mężczyzn i młodzieńców w 2008 r.
Opracowania
Ambrosio G., Pielgrzymka, w: Nowa encyklopedia chrześcijaństwa. Historia i współczesność, red. H. Witczyk, Kielce 2017, s. 590–591.
Ambrosio G., Sanktuarium, w: Nowa encyklopedia chrześcijaństwa. Historia i współczesność, red. H. Witczyk, Kielce 2017, s. 698.
Banaś K., Komunistyczny aparat bezpieczeństwa wobec stanowych pielgrzymek do Piekar Śląskich (1947–1989), Katowice 2013.
Banaś K., Milenijne pielgrzymowanie do piekarskiego sanktuarium 22 maja 1966 r., w: Caritas w globalnej wiosce, red. M. Łuczak, A. Wuwer, Katowice–Piekary Śląskie 2006, s. 76–89.
Celary I., Religijno-społeczny wymiar nauczania piekarskiego biskupa Herberta Bednorza, w: Biskup Herbert Bednorz – życie i posługa czwartego biskupa katowickiego. W setną rocznicę urodzin biskupa Herberta Bednorza (1908–2008), red. I. Celary, Katowice–Piekary Śląskie 2008, s. 63–74.
Dziurok A., Komuniści na kolanach, w: Przez Morze Czerwone, cz. 2, Nie chcemy Boga. Dodatek do „Gościa Niedzielnego” przygotowany we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, 18.11.2007 r., s. 9.
Górecki J., Piekary w tradycji pielgrzymowania, w: 350-lecie kultu Matki Bożej w Piekarach Śląskich. Tu przeszłość łączy się z przyszłością, red. W. Kania, M. Łuczak, Katowice–Piekary Śląskie 2010, s. 15–25.
Górecki J., Pielgrzymowanie do Piekar Śląskich w XIX i XX wieku, Studia Piekarskie 1, red. M. Łuczak, Katowice–Piekary Śląskie 2005.
Górecki J., Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej. Studium historyczno-pastoralne, Katowice 2011.
Górecki J., Z wdzięcznością i błaganiem u Matki Bożej Piekarskiej. Studium historyczno-pastoralne pielgrzymowania do Piekar Śląskich, Katowice 2008.
Grajewski A., Pielgrzymki protestu, w: Życie w komunistycznym kraju, cz. 6, Robotnicy przeciwko władzy. Dodatek do „Gościa Niedzielnego” przygotowany we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, 12.06.2011, s. 12.
Heska Kwaśniewicz K., Zbyszko Bednorz, Opole 1997.
Hudek W., Muzyka liturgiczna w sanktuarium w Piekarach Śląskich (1925–2000), Katowice 2005.
Jak żyć odpowiedzialnie w nieodpowiedzialnym świecie? Odpowiedzialność jako cnota chrześcijańska i wartość społeczna, red. A. Wuwer, Katowice 2007.
Kempny Roman, w: Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, red. J. Myszor, Katowice 2009, s. 154–155.
Klich A., Kaj my som, w: Z tej ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2008, Katowice 2007, s. 71–84.
Kołek A., Problematyka społeczno-religijna w kaznodziejstwie biskupa Herberta Bednorza (1967–1989), Katowice 2002.
Kored D., Jak Ślązacy o tablicę św. Jacka się starali, w: Z tej ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2013, Katowice 2012, s. 111–121.
Łuczak M., Kult ponad granicami. Z dziejów piekarskiego sanktuarium, w: Dwa płuca – jedno serce. Wartości duchowe w zjednoczonej Europie, red. L. Szewczyk, M. Łuczak, Katowice–Piekary Śląskie 2004, s. 142–154.
Łuczak M., Od katolicyzmu społecznego do teologii społecznej, w: 350-lecie kultu Matki Bożej w Piekarach Śląskich. Tu przeszłość łączy się z przyszłością, red. W. Kania, M. Łuczak, Katowice–Piekary Śląskie 2010, s. 71–85.
Łuczak M., Teologia społeczna w kościele katowickim (1925–2010), Częstochowa 2013.
Marek Ł., Piekary w PRL, w: 350-lecie kultu Matki Bożej w Piekarach Śląskich. Tu przeszłość łączy się z przyszłością, red. W. Kania, M. Łuczak, Katowice–Piekary Śląskie 2010, s. 56–70.
Miler T., Górniczy Zdrój, czyli jak z wioski zrobić miasto, „Biuletyn IPN. Pismo o najnowszej historii Polski” 2 (2002), nr 13, s. 46–51.
Mówię do Was „Szczęść Boże”. Ojciec Święty Jan Paweł II w Piekarach Śląskich, wyd. 2, Katowice 2005.
Mrozek P., Historia trzech koronacji, wyd. 2, Piekary Śląskie 2015.
Myszor J., Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999.
Myszor J., Sylwetka polityczna bpa Stanisława Adamskiego, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 27–28 (1994–1995), s. 113–138.
Neja J., Dwa strajki – dwa porozumienia, „Biuletyn IPN” 9–10 (2010), nr 118–119, s. 65–74.
Neja J., Pierwsi w kraju. Komitet Wolnych Związków Zawodowych w Katowicach, „Biuletyn IPN” 4 (2018), nr 149, s. 17–31.
Olszar H., „Niedziela Boża i nasza”. Walka biskupa Herberta Bednorza z władzą ludową o dzień wolny od pracy, w: Świętowanie niedzieli w wymiarze społeczno-etycznym, red. A. Wuwer, Katowice 2013, s. 36–43.
Olszar H., Iustitia socialis Kościoła katowickiego w czasach zniewolenia i wolności, w: Sprawiedliwość i miłość społeczna. Refleksja interdyscyplinarna w 90-lecie (archi)diecezji katowickiej, red. A. Wuwer, Katowice 2015, s. 51–63.
Olszowski G., W służbie duszpasterstwu. Referat duszpasterski Kurii Diecezjalnej w Katowicach w latach 1939–1985, Katowice 2008.
Porcek Józef, w: Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, red. J. Myszor, Katowice 2009, s. 320–321.
Pyrsz A., Pachnący obraz. Historia obrazu Matki Bożej Piekarskiej, Piekary Śląskie 2009.
Rak Romuald, w: Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, red. J. Myszor, Katowice 2009, s. 330–331.
Resiak S., Miasto bez Boga. Lokalizacja nowych kościołów w nowych miastach i osiedlach na terenie diecezji katowickiej w latach 1945–1989, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 48 (2015), s. 39–60.
Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich, Wrocław [b.r.].
Skorupa H., Geneza organizacji społeczno-religijnych na Górnym Śląsku, w: Caritas w globalnej wiosce, red. M. Łuczak, A. Wuwer, Katowice–Piekary Śląskie 2006, s. 43–58.
Smandzich Józef, w: Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, red. J. Myszor, Katowice 2009, s. 368.
Stokowy Józef, w: Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922–2008, red. J. Myszor, Katowice 2009, s. 379–380.
Szlachta D., Herbert Bednorz (1908–1989), „biskup robotników”, w: Logos i ethos w polityce. Księga jubileuszowa Profesora Stanisława Wójcika, red. A. Łukasik-Turecka, K. Słowiński, Lublin 2020, s. 77–97.
Szlachta D., Tematy społeczne poruszane przez biskupów katowickich podczas stanowych pielgrzymek do Piekar Śląskich, w: Wolność człowieka i jej granice, red. K. Kozioł, Lublin 2017, s. 70–89.
Woźnica B., Ks. Biskup Herbert Bednorz w obronie społecznych interesów świata pracy, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 22 (1989), s. 37–40.
Wuwer A., Dorobek piekarskich sympozjów naukowych w monografiach konferencyjnych (1992–2016), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 51 (2018), z. 1, s. 192–209.
Wuwer A., Etyczna i społeczna interpretacja maryjnego tytułu „Matka Sprawiedliwości i Miłości Społecznej”, w: Sprawiedliwość i miłość społeczna. Refleksja interdyscyplinarna w 90-lecie (archi)diecezji katowickiej, red. A. Wuwer, Katowice 2015, s. 13–30.
Wuwer A., Jan Paweł II – piekarski pielgrzym. Katecheza dla Śląska, w: 350-lecie kultu Matki Bożej w Piekarach Śląskich. Tu przeszłość łączy się z przyszłością, red. W. Kania, M. Łuczak, Katowice–Piekary Śląskie 2010, s. 42–55.
Wuwer A., Zarys koncepcji duszpasterstwa robotników w myśli biskupa Herberta Bednorza, w: Biskup Herbert Bednorz – życie i posługa czwartego biskupa katowickiego. W setną rocznicę urodzin biskupa Herberta Bednorza (1908–2008), red. I. Celary, Katowice–Piekary Śląskie 2008, s. 124–135.
Wuwer A., Szlachta D., Caritas et iustitia in re sociali. Przesłanie społeczne biskupów katowickich podczas stanowych pielgrzymek mężczyzn do Piekar Śląskich (1966–2016). Edycja źródeł z komentarzem, Katowice 2017.
Wuwer A., Szlachta D., Mater et familiae advocata. Przesłanie społeczne biskupów katowickich podczas stanowych pielgrzymek kobiet do Piekar Śląskich (1966–2016). Edycja źródeł z komentarzem, Katowice 2017.
Wycisło J., Geneza stanowych pielgrzymek do Piekar, w: Z tej ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2004, Katowice 2003, s. 91–99.
Wycisło J., Górny Śląsk na przełomie XIX i XX w., w: Górny Śląsk na przełomie wieków. Nadzieje i niepokoje. Świadkowie wiary, red. J. Górecki, H. Olszar, Katowice 2002, s. 74–96.
Wycisło J., Kronika dziejów sanktuarium maryjnego i Piekar na Śląsku do 1945 roku, Katowice 2015.
Wycisło J., Pielgrzymki piekarskie misją Kościoła śląskiego, w: Kościół śląski wspólnotą misyjną, red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, Katowice 1995, s. 73–104.
Wycisło J., Piskorz Jan, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX w., red. M. Pater, Katowice 1996, s. 319–322.
Zimoń D., Kościół katolicki na Śląsku wobec bezrobocia, red. A. Wuwer, P. Kurzela, Katowice 2001.
Zimoń D., Pochylmy się nad bezrobociem, Katowice 2002.
Żaryn J., Córka marnotrawna czyli Luna w Laskach, „Biuletyn IPN” 11 (2005) nr 58, s. 43–50.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Daniel Szlachta
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
