Formacja i życie codzienne kleryków niższego seminarium duchownego w Sandomierzu w latach 1928–1938
DOI:
https://doi.org/10.15633/sts.2904Słowa kluczowe:
Sandomierz, diecezja sandomierska, niższe seminarium duchowne, Prywatne Gimnazjum Kurii Diecezjalnej w SandomierzuAbstrakt
W formacji kandydatów do kapłaństwa niezwykle ważną rolę odgrywają seminaria duchowne. To one poprzez formację duchową i intelektualną przygotowują młodych mężczyzn do samodzielnej pracy duszpasterskiej. W połowie XIX w. zaczęły powstawać również tzw. niższe seminaria duchowne. Przyjmowano do nich uczniów, którzy wyrażali pragnienie rozpoczęcia wcześniejszej formacji do stanu duchownego. Poza tym szkoły te wyrównywały poziom intelektualny przyszłych alumnów. Takie seminarium założono również w Sandomierzu w 1924 r. Cztery lata później uzyskało ono status szkoły średniej o nazwie Prywatne Gimnazjum Kurii Diecezjalnej w Sandomierzu. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie metod formacji oraz życia codziennego alumnów sandomierskiego niższego seminarium duchownego w latach 1928–1938. Wykorzystano w tym celu materiały źródłowe z Archiwum Diecezji Sandomierskiej oraz Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Temat opracowano w czterech częściach: liczba, pochodzenie i struktura wiekowa kleryków; ich funkcje i obowiązki; kwestie formacji duchowej i intelektualnej, a także sprawy życia codziennego. Artykuł poszerza stan badań nad historią diecezji sandomierskiej, kwestiami formacji kandydatów do kapłaństwa, jak również dziejami szkolnictwa sandomierskiego.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Diecezji Sandomierskiej
Kronika kaplicy seminaryjnej [Prywatnego Gimnazjum Kurii Diecezjalnej w Sandomierzu] (1929–1939), b. sygn.
Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu
Zespół Rękopisów
Akta Drużyny Harcerskiej im. ks. Ignacego Skorupki przy Mniejszym Seminarium Duchownym w Sandomierzu z lat 1932–1936, sygn. SD 255.
Akta Prywatnego Gimnazjum Męskiego Kurii Diecezjalnej, a od 1938 r. Prywatnego Liceum Klasycznego Męskiego Kurii Diecezjalnej w Sandomierzu z lat 1935–1940, sygn. G 1092.
Akta Seminarium Duchownego w Sandomierzu. Akta osób należących do zwierzchności i Służby Seminarium, sygn. SD 16.
Niższe Seminarium Duchowne w Sandomierzu – korespondencja z władzami państwowymi, sygn. SD 253.
Niższe Seminarium Duchowne w Sandomierzu – pisma, protokoły, sprawozdania, sygn. SD 252.
Ks. Józef Pastuszka, Wspomnienia o Seminarium Sandomierskim z lat 1912–1914, sygn. R 2116/1.
Ks. Józef Pastuszka, Wspomnienia o sandomierskim Seminarium Duchownym w latach 1921–1930, sygn. G 2116/2.
Źródło drukowane
Kamiński J., Towarzystwo „Bratnia Pomoc” Studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Sprawozdanie za rok 1933/34, Warszawa 1934.
Opracowania
Białousz W., Collegium Gostomianum. Dzieje szkoły jezuickiej w latach 1602–1773, t. 1, Sandomierz 2002.
Hamon A.J.M., Rozmyślania na wszystkie dni roku. Do użytku kapłanów i osób świeckich, t. 1, Od Niedzieli Adwentu do Trójcy Świętej. Rozmyślania o świętych, Kraków 1913.
Kotkowski S., Seminarium Duchowne w Sandomierzu w latach 1820–1926, oprac. i przygotowała do druku H.I. Szumił, Sandomierz 2010.
Krzos B., Przewodnik po dziejach diecezji sandomierskiej, Sandomierz 2018.
Liga Morska i Kolonialna, w: Wielka Encyklopedia PWN, t. 15, Warszawa 2003, s. 557.
Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, w: Wielka encyklopedia PWN, t. 15, Warszawa 2003, s. 557.
Orczyk A., Kształcenie i wychowanie w seminariach duchownych od XVI do połowy XX wieku, Sandomierz 2017.
Sławiński P., Collegium Gostomianum. Szkolnictwo średnie w Sandomierzu w latach 1915–1944, t. 3, Sandomierz 2002.
Sodalicja Mariańska, w: Wielka encyklopedia PWN, t. 25, Warszawa 2004, s. 323.
Stanaszek B., Diecezja sandomierska 1818–2018. Tradycje historyczne, Sandomierz 2018.
Stanaszek B., Duchowieństwo diecezji sandomierskiej w latach 1918–1939, Lublin 1999.
Stanaszek B., Likwidacja Niższego Seminarium Duchownego w Sandomierzu w czasach stalinowskich, „Zeszyty Sandomierskie” (2003), nr 17, s. 28–33.
Stępień U., Sarwa A., Dom Długosza. Muzeum Diecezjalne, Sandomierz 2008.
Szylar A., Tylec P., Osobliwości kuchni klasztornej i seminaryjnej, czyli o pokarmach, gotowaniu i jedzeniu w dawnych czasach (XVIII – I poł. XX w.), Sandomierz 2020.
Tomasz à Kempis, O naśladowaniu Chrystusa cztery księgi, Kraków 1908.
Tylec P., Bp Marian Ryx (1853–1930), Ordynariusz Sandomierski, Sandomierz 2020.
Tylec P., Sandomierskie Seminarium Duchowne w fotografii (1904–1945), „Kronika Diecezji Sandomierskiej” 108 (2015), nr 9–10, s. 583–594.
Wiśniewski J., Monografia dekanatu sandomierskiego, Radom 1915.
Wójcik W., Ks. Adam Szymański (1880–1956), „Studia Sandomierskie” 2 (1981), s. 310–338.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
