Znaczenie Janowej frazy „gennēthḗ(i) eks hýdatos kaí pneúmatos” (J 3, 5)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.41101Słowa kluczowe:
czwarta Ewangelia, woda, Duch, nadprzyrodzone narodzenie, chrzestAbstrakt
Występująca w dialogu Jezusa z Nikodemem fraza gennēthḗ(i) eks hýdatos kaí pneúmatos (J 3, 5) ma głębokie znaczenie teologiczne. Jej przesłanie wynika z poszczególnych terminów: hýdōr („woda”), pneúma („duch”), które w tradycji biblijnej posiadają bogatą symbolikę, nabudowaną na ich dosłownym znaczeniu. Teksty ksiąg biblijnych, a zwłaszcza czwarta Ewangelia, ukazują ścisły związek pomiędzy rzeczywistościami, które wyrażają oba terminy. We frazie gennēthḗ(i) eks hýdatos kaí pneúmatos terminy hýdōr i pneúma odnoszą się do tej samej rzeczywistości, czyli duchowych (nadprzyrodzonych) narodzin, których sprawcą jest Duch. Wzmianka o „wodzie” ma za zadanie dookreślenie okoliczności, w których dokonuje się owo „zrodzenie z wody i Ducha”. Okoliczności te zachodzą w kontekście sakramentu chrztu.
Bibliografia
Auerbach M., Golias M., Gramatyka grecka, Warszawa 1985.
Bae J. W., Wiedergeburt im Johannesevangelium, Tübingen 2003.
Beasley-Murray G. R., John, Nashville 1999 (Word Biblical Commentary, 36).
Bednarz M., Pisma św. Jana, Tarnów 2004 (Academica, 18).
Benoit P., Natchnienie i objawienie, tłum. D. Eska, „Concilium. Międzynarodowy
Przegląd Teologiczny” 1 (1965/1966) nr 1–10, s. 687–697.
Boismard M.-É., Woda, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum. i oprac. K. Romaniuk, Poznań 1994, s. 1058–1062.
Borgen P., Same Jewish Exegetical Traditions as Background for Son of Man Saling in John’s Gospel (Jn 3, 13–14) and Context, w: Evangile de Jean. Sources, redaction, teologie, éd. M. de Jonge, Leuven 1977, s. 243–258 (Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lovanensium, 44).
Brodie T. L., The Gospel according to John. A Literary and Theological Commentary, New York–Oxford 1993.
Brown R. E., The Gospel according to John I–XII, Garden City, New York 1980 (Anchor Bible, 29).
Brown R. E., The Johannine Sacramentary Reconsidered, „Theological Studies” 23 (1962), s. 183–206.
Burzyński T., Sens narodzin w teologii św. Jana (J 3, 3–10), w: Prorok potężny czynem i słowem. Prace ofiarowane Księdzu Profesorowi Jozefowi Kudasiewiczowi z okazji 70. rocznicy urodzin, red. B. Szier-Kramarek, G. Kramarek, K. Mielcarek, Lublin 1997, s. 149–163.
Carson D. A., The Gospel according to John, Grand Rapids 1991 (The Pillar New Testament Commentary).
Cothenet É., Le Saint Esprit dans le corpus johannique, w: Dictonnaire de la Bible. Supplement, t. 11, z. 61, éd. J. Briend, É. Cothenet, Paris 1988, kol. 378.
Dodd C. H., The Interpretation of the Fourth Gospel, Cambridge 1953.
Ellis P. F., The Genius of John. Composition-Critical Commentary on the Fourth Gospel, Collegeville 1994.
Filipiak M., Biblia o człowieku. Zarys antropologii biblijnej Starego Testamentu, Lublin 1979 (Rozprawy Wydziału Teologiczno-Kanonicznego, 50).
Fowler R., Born of Water and Spirit (Jn 3:5), „Exository Times” 82 (1971), s. 159.
Goppelt L., ὕδωρ, w: Theological Dictionary of the New Testament, t. 8, eds. G. Kittel, G. Friedrich, trans. G. W. Bromiley, Grand Rapids 1983, s. 314–333.
Górka, B., Inicjacja w życie wieczne w Ewangelii św. Jana. Struktura inicjacji w świetle J 1, 10–12; 3, 1–21; 5, 1–47; 20, 30–31, Gdańsk 2005.
Górka B. „Z wody i Ducha” (J 3, 5). Janowa perspektywa inicjacji w chrzest, Kraków 2001.
Gnilka J., Epheserbrief, Freiburg 1971 (Herders Theologischer Kommentar zum Neuen Testament, 10/2).
Grese W. C., „Unless One is Born Again”: The Use of a Heavenly Journey in John 3, „Journal of Biblical Literature” 107 (1988) nr 4, s. 677–693.
Gryglewicz F., Dwie wzmianki o chrzcie w Ewangelii św. Jana, „Collectanea Theologica” 37 (1967) nr 1, s. 66–76.
Gryglewicz F., Ewangelia według św. Łukasza. Wstęp — przekład z oryginału — komentarz, Poznań–Warszawa 1974 (Pismo Święte Nowego Testamentu, 3/3).
Gryglewicz F., Jan o Duchu Świętym, w: F. Gryglewicz, Jezusowe przemówienia w Czwartej Ewangelii, Kraków 1985, s. 136–148.
Gryglewicz F., Pierwotna liturgia chrztu św. jako źrodło Pierwszego Listu św. Piotra, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 11 (1958) nr 3, s. 206–210.
Hodges Z. C., Water and Spirit — John 3, 5, „Biblotheca Sacra” 135 (1978), s. 206–220.
Homerski J., Ewangelia według św. Mateusza. Wstęp — przekład z oryginału — komentarz, Poznań–Warszawa 1979 (Pismo Święte Nowego Testamentu, 3/1).
Homerski J., Źrodło wody żywej w prorockich tekstach eschatologicznych, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 21 (1974) nr 1, s. 15–24.
Hammes A., Der Ruf ins Leben, Bodenheim 1997 (Bonner Biblische Beiträge, 112).
Jankowski A., Łaska dziecięctwa Bożego chrześcijan w teologii św. Jana, „Ateneum Kapłańskie” 49 (1957) z. 291, s. 26–42.
Kamlah E., Geist — πνεῦμα, w: Theologisches Begriffslexikon zum Neuen Testament, t. 1, Hrsg. L. Coenen, E. Beyreuther, H. Bietenhard, Wuppertal 1979, s. 479–489.
Keener C. S., Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, red. wyd. pol. K. Bardski, W. Chrostowski, Warszawa 2000 (Prymasowska Seria Biblijna, 16).
Kleinknecht H. et al., πνεῦμα etc., w: Theological Dictionary of the New Testament, t. 4, ed. G. Kittel, trans. G. W. Bromiley, Grand Rapids 1983, s. 332–455.
Klos H., Die Sakramente im Johannesevangelium, Stuttgart 1970 (Stuttgarter Bibelstudien, 46).
Koehler L., Baumgartner W., Stamm J. J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski, t. 1–2, red. wyd. pol. P. Dec, Warszawa 2008 (Prymasowska Seria Biblijna).
Kręcidło J., Duch Święty i Jezus w Ewangelii Świętego Jana. Funkcja pneumatologii w chrystologicznej strukturze czwartej Ewangelii, Częstochowa 2006 (Series Biblica Paulina, 2).
Kudasiewicz J., „Rola Ducha Świętego w dziejach zbawienia”, w: Materiały pomocnicze do wykładow z biblistyki, t. 6, red. L. Stachowiak, R. Rubinkiewicz, Lublin 1983, s. 45–80.
Znaczenie Janowej frazy... 31
Langkammer H., Chrystocentryczne akcenty w parakletologii Janowej, „Roczniki Teologiczne” 46 (1999) nr 1, s. 63–75.
MacGregor G. H. C., John, New York 1950 (The Moffat New Testament Commentary, 4).
McDonnell K., Montague G. T., Inicjacja chrześcijańska a chrzest w Duchu Świętym. Świadectwa z pierwszych ośmiu wiekow, tłum. M. Górnicki, W. Kustra, Kraków 1997.
Mees M., Das 3. Kapitel des Johannes-Evangeliums in fruhchristlicher Sicht, „Laurentianum” 27 (1986), s. 123–130.
Mędala S., Chwała Chrystusa (Ewangelia według św. Jana), w: Ewangelia św. Jana. Listy powszechne. Apokalipsa, red. R. Bartnicki i in., Warszawa 1992, s. 13–59 (Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych, 10).
Mędala S., Ewangelia według Świętego Jana. Rozdziały 1–12. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, Częstochowa 2010 (Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament, 4/1).
Morgan-Wynne J. E., References to Baptism in the Four Gospel, w: Baptism, the New Testament and the Church. Historical and Contemporary Studies in Honor of R. E. O. White, eds. S. E. Porter, A. R. Cross, Sheffield 1999, s. 116–135 (Journal for the Study of the New Testament, 171).
North R .S. J., ח דָָשׁ chādhāsh [ḏāḏāš] ח דֶֹשׁ new; month, w: Theological Dictionary of the Old Testament, t. 4, eds. G. J. Botterweck, H. Ringgren, trans. D. E. Green, Grand Rapids, Cambridge 1997, s. 225–244.
Origenis opera omnia, t. 3, ed. J.-P. Migne, Parisiis 1862 (Patrologiae Cursus Completus. Series Graeca, 13).
Paciorek A., Człowiek bez Chrystusa w soteriologii Listu św. Pawła do Rzymian, Tarnów 1995 (Instytut Teologiczny w Tarnowie. Rozprawy naukowe, 1).
Paciorek A., Elementy składniowe biblijnego języka greckiego, Kielce 2001 (Studia Biblica, 2).
Paciorek A., Ewangelia umiłowanego ucznia, Lublin 2000.
Pamment M., John 3:5: „Unless one is born of water and the Spirit, He cannot enter the kingdom of God”, „Novum Testamentum” 25 (1983), s. 189–190.
Popowski R., Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Warszawa 1997 (Prymasowska Seria Biblijna, 3).
Potterie I. de la, Męka Jezusa Chrystusa według Ewangelii Jana, Kraków 2006.
Potterie I. de la, Naitre de l’eau et naitre de l’Esprit. Le texte baptismal de Jn 3, 5, „Science Ecclésiastiques” 14 (1962), s. 417–451.
Propp W. H., Woda, tłum. P. Pachciarek, w: Słownik wiedzy biblijnej, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, konsult. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa 1996, s. 803–804 (Seria Biblijna „Vocatio”).
Quinti Septimii Florentis Tertulliani opera omnia, cz. 1, t. 1, ed. J.-P. Migne, Parisiis 1844, kol. 1215A (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 1).
Rakocy W., Faryzeusze. Historia — ewangelie, Lublin 2002.
Robinson D. W. B., Born of Water and Spirit. Does John 3:5 refer to Baptism?, „Reformed Theological Review” 25 (1966), s. 15–23.
Romaniuk K., Sakramentologia biblijna. Zarys teologii sakramentow dla teologow, katechetow, duszpasterzy, Warszawa 1994.
Rosłon J. W., Zbawienie według Ewangelii św. Jana, w: Egzegeza Ewangelii św. Jana, red. F. Gryglewicz, Lublin 1976, s. 183–195.
S. Cypriani Episcopi Carthaginensis et martyris opera omnia […], ed. J.-P. Migne, Petit-Montrouge 1844 (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 4).
S. Clementis I, Ponificis Romani, opera omnia, t. 1, ed. J.-P. Migne, Petit-Montrouge 1985 (Patrologiae Cursus Completus. Series Graeca, 1).
S. Clementis I, Ponificis Romani, opera omnia [...] accedunt S. Barnabae Apostoli Epistola catholica, S. Hermae Pastor [...], t. 2, ed. J.-P. Migne, Petit-Montrouge 1857 (Patrologiae Cursus Completus. Series Graeca, 2).
Schnackenburg R., Das Johannesevangelium. Einleitung und Kommentar zu Kap. 1–4, Freiburg–Basel–Wien 1965 (Herder Theologischer Kommentar zum Neuen Testament, 4/1).
Schneiders S. M., Born Anew, „Theology Today” 44 (1987), s. 189–196.
Spriggs D. G., Meaning of Water in John 3, 5, „Exository Times” 85 (1974), s. 149–150.
Szojda D., Symbolika wody w pismach św. Jana Ewangelisty i w Qumran, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 13 (1966) nr 1, s. 105–121.
Szojda D., Znaczenie wody żywej, w: Egzegeza Ewangelii św. Jana, red. F. Gryglewicz, Lublin 1976, s. 161–167.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna, Warszawa 1990.
Tengström S., Fabry H. J., חַוּר ruaḥ spirit, wind, w: Theological Dictionary of the Old Testament, t. 13, eds. G. J. Botterweck, H. Ringgren, H. J. Farby, trans. D. E. Green, Grand Rapids–Cambridge 2004, s. 365–402.
Thyen H., Das Johannesevangelium, Tübingen 2005 (Hendbuch zum Neuen Testament, 6).
Vellanickal M., The Divine Sonship of Christians in the Johannine Writings, Rome 1977 (Analecta Biblica, 72),
Wild R. A., Listy pasterskie, w: Katolicki komentarz biblijny, red. R. E. Brown, J. J. Fizmyer, R. E. Murphy, red. nauk. wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa 2004, s. 1439–1456 (Prymasowska Seria Biblijna, 17).
Witczyk H., Paraklet Duchem Nowego Przymierza (J 14, 15–17), „Roczniki Teologiczne” 46 (1999) nr 1, s. 76–91.
Witherington III B., The Waters of Birth: John 3. 5 and 1 John 5. 6–8, „New Testament Studies” 35 (1989) nr 1, s. 155–160.
Zorell F., Lexicon hebraicum et arameicum Veteris Testamenti, Roma 1960.
Zorell F., Lexicon Graecum Novi Testamenti, Paris 1911.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
