Powstanie człowieka – niektóre kontrowersje
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.2619Słowa kluczowe:
ewolucja człowieka, Homo habilis, Homo erectus, Homo neanderthalensis, Homo sapiens, hipoteza ewolucji wieloregionalnej, hipoteza afrykańskiego zastąpieniaAbstrakt
Niniejszy artykuł przedstawia niektóre kontrowersje dotyczące powstania człowieka. Pierwsza część podejmuje kwestię ustalenia pierwszego reprezentanta rodzaju ludzkiego. Dalsza część poświęcona jest zagadnieniu ewolucji Homo erectus prowadzącej do wyłonienia się Homo sapiens. Przedstawione są dwie, najbardziej skrajne pod względem swoich założeń teorie: hipoteza ewolucji wieloregionalnej oraz hipoteza afrykańskiego zastąpienia. W następnej kolejności omówione są różne definicje gatunku, stosowane przez przyrodników, opisana jest ich rola w procesie tworzenia taksonomii oraz interpretacji materiałów kostnych. Ostatnia część poświęcona jest kontrowersjom wokół neandertalczyka i jego roli w procesie ukształtowania się człowieka współczesnego.
Bibliografia
Ayala F. J., Dar Karola Darwina dla nauki i religii, Warszawa 2009.
Balerstet J., Sabath K., Podstawy ewolucjonizmu, Gdynia 2004.
Cann R. L., Wilson A. C., Afrykański rodowód ludzkości, „Świat Nauki” 6 (1992), s. 24–30.
Cann R. L., Stoneking M., Wilson A. C., Mitochondrial DNA and Human Evolution, „Nature” 325 (1987), s. 31–36.
Day M. H., Stringer C. B., A Reconsideration of the Omo Kibish Romains and the Erectus-Sapiens Transition, w: L’Homo erectus et la place de l’homme de Tautavel parmi les Hominidés fossiles, éd. H. de Lumley, Paris 1983, s. 814–846.
Dobzhansky T., Dziedziczność a natura człowieka, tłum. M. Jurecki, Warszawa 1968.
Kaszycka K., Dwa miliony lat ewolucji człowieka, w: Kontrowersje wokół początków człowieka, red. G. Bugajak, J. Tomczyk, Katowice 2007, s. 87–97.
Kaszycka K., O pochodzeniu człowieka, w: Ewolucja życia i ewolucja wszechświata, red. J. Mączka, P. Polak, Kraków 2011, s. 135–145.
Kimbel W. H., Species, Species Concepts and Hominid Evolution, „Journal of Human Evolution” 20 (1991), s. 355–371.
Leakey R., Pochodzenie człowieka, tłum. Z. Skrok, Warszawa 1995.
Lieberman D., McBratney B., Krovitz G., The Evolution and Development of Cranial form in Homo Sapiens, „Proceedings of the National Academy of Sciences” 99 (2002), s. 1134–1139.
Lieberman P., Human Language and Human Uniqueness, „Language and Communication” 14 (1994), s. 87–95.
Mayr E., The Biological Species Concept, w: Species Concepts and Phylogeneics Theory, ed. Q. D. Wheeler, R. Maier, New York 2000, s. 17–29.
Nowaczewska W., Wybrane modele ewolucji „Homo sapiens” a zagadnienie definicji gatunku i morfologicznej identyfikacji jego reprezentantów, w: Kontrowersje wokół początków człowieka, red. G. Bugajak, J. Tomczyk, Katowice 2007, s. 112–127.
Shreeve J., Zagadka neandertalczyka. W poszukiwaniu rodowodu współczesnego człowieka, tłum. K. Sabath, Warszawa 1998.
Simpson G. G., The Meaning of Taxonomic Statements, w: Classification and Human Evolution, ed. S. L. Washburn, Chicago 1963.
Stringer C., McKie R., Afican Exodus: The Origins of Modern Humanity, London 1996.
Tattersall I., Paleoanthropology: The Last Half-Century, „Evolutionary Anthropology” 9 (2000), s. 2–16.
Tomczyk J., Początki „Homo sapiens” a problem definicji gatunku, w: Kontrowersje wokół początków człowieka, red. G. Bugajak, J. Tomczyk, Katowice 2007, s. 98–111.
Trinkaus E., Shipman P., The Neandertals: Changing the Image of Mankind, New York 1993.
Wiley E. O., Mayden R. L., The Evolutionary Species Concept, w: Species Concepts and Phylogenetics Theory, ed. Q. D. Wheeler, R. Maier, New York 2000, s. 70–89.
Wolpoff H., Multiregional Evolution: The Fossil Alternative to Eden, w: The Human Revolution, ed. P. Mellars, C. Stringer, Cambride 2007, s. 62–108.
Wolpoff M. H., Thorne A. G., et al., The Case for Sinking Homo Erectus. 100 Years of Pithecanthropus is Enough!, w: 100 Years of Pithecanthropus. The Homo Erectus Problem, ed. J. L. Franzen, Senckenberg 1994, s. 341–361.
Wood B., Collard M., The Human Genus, „Science” 284 (1999), s. 65–71.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
