Przedsiębiorca w dynamice paradygmatu „homo agens” w świetle nauki Tomasza z Akwinu i myśli Ludwiga von Misesa
DOI:
https://doi.org/10.15633/tst.40106Słowa kluczowe:
paradygmat homo agens, przedsiębiorca, św. Tomasz z Akwinu, Ludwig von Mises, austriacka szkoła ekonomiiAbstrakt
Obserwacja procesów rynkowych pokazuje, że zjawiska ekonomiczne same w sobie są czymś więcej niż tylko zwykłą wymianą towarów i usług. Należą do przestrzeni ludzkiego działania i są rzeczywistością, która wpisuje się w dynamikę paradygmatu homo agens. Paradygmat ten stanowi o istocie działania przedsiębiorczego, więcej, ludzkiego działania w gospodarce wolnorynkowej. W naszych rozważaniach chcemy pokazać, że tym, co wzbogaca ten paradygmat, jest refleksja św. Tomasza z Akwinu na temat ludzkiego działania oraz myśl ekonomiczna i teoria prakseologiczna Ludwiga von Misesa (1881–1973), założyciela austriackiej szkoły ekonomii.
Bibliografia
Aranzadi del Cerro J., Antroplogía, economía y teoría de la acción, w: Estudios de teoría económica y antropología, eds. R. Rubio de Urquía, E. M. Ureña, F.-F. Muñoz Pérez, Madrid 2005, s. 537–583.
Benedetto XVI, Discorso ai membri dell’Unione degli Industriali e delle Imprese di Roma, 18.03.2010, w: Insegnamenti di Benedetto XVI, t. 6, 1 (2010), Città del Vaticano 2011, s. 352–355.
Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, 29.06.2009.
Berlin I., Dwie koncepcje wolności i inne eseje, tłum. H. Bartoszewicz, D. Grinberg, S. Kowalski, M. Tański, Warszawa 1991.
Biffi I., Il giudizio per quandam connaturalitatem o per modum inclinationis secondo San Tommaso: analisi e prospettive, „Rivista di filosofia neo-scolastica” 66 (1974), s. 356–393.
Colom E., Rodríguez Luño A., Scelti in Cristo per essere santi, t. 1: Morale fondamentale, Roma 2003.
Croce B., Materialismo storico ed economia marxista, Bari 1961.
Croce B., Sul principio economico. Lettera al prof. V. Pareto (1900), „Giornale degli Economisti” 21 (1900), s. 15–26.
D’Avenia M., La conoscenza per connaturalità in S. Tommaso d’Aquino, Bologna 1992.
Di Nuoscio E., Ermeneutica ed economia. Spiegazione ed interpretazione dei fatti economici, Soveria Mannelli 2014.
Felice F., Capitalismo e Cristianesimo. Il personalismo economico di Michael Novak, Soveria Mannelli 2002.
Finn D. K., Reciprocity, Trust, and Social Capital, w: The Moral Dynamics of Economic Life: An Extension and Critique of Caritas in Veritate, ed. D. K. Finn, Oxford–New York 2012, s. 76–80.
Francesco, Discorso ai partecipanti alla Conferenza Internazionale delle Associazioni di Imprenditori Cattolici (UNIAPAC), Città del Vaticano, 17.11.2016, „Acta Apostolicae Sedis” 108 (2016), s. 1378–1379.
Hayek F. A. von, Economics and Knowledge, „Economica” 4 (1937), s. 33–54.
Hayek F. A. von, The Constitution of Liberty, Chicago 1960.
Hayek F. A. von, The Use of Knowledge in Society, „American Economic Review” 35 (1945), s. 519–530.
Holcombe R. G., Advanced Introduction to The Austrian School of Economics, Cheltenham–Northampton 2014.
Huerta de Soto J., Socjalizm, rachunek ekonomiczny i funkcja przedsiębiorcza, tłum. W. Rybicki, Warszawa 2011.
Hülsmann J. G., Introduction to the Third Edition: From Value Theory to Praxeology, w: L. von Mises, Epistemological Problems of Economics (1933), trans. G. Reisman, Ausburn 2003, s. ix-lv.
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, 1.05.1991.
Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio, 14.09.1998.
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, 6.08.1993.
Juan Pablo II, Discurso a los obreros de Guadalajara. Viaje a la República Dominicana, México y Bahamas, 30.01.1979, „Acta Apostolicae Sedis” 71 (1979), s. 221–224.
Kirzner I. M., Come funzionano i mercati. Squilibrio, imprenditorialità e scoperta (1997), trad. G. Gianfreda, Roma 2002.
Kirzner I. M., Discovery, Capitalism, and Distributive Justice (1989), w: I. M., Kirzner, Discovery, Capitalism, and Distributive Justice: The Collected Works of Israel M. Kirzner, eds. P. J. Boettke, F. Sautet, Indianapolis 2016, s. 3–169.
Kirzner I. M., Konkurencja i przedsiębiorczość, tłum. K. Śledziński, Warszawa 2010.
Kirzner I. M., The Meaning of Market Process: Essays in the Development of Modern
Austrian Economics, eds. M. J. Rizzo, L. H. White, London–New York 1992.
Kłos J., Wolność w myśli Ludwiga von Misesa (1881–1973), „Roczniki Filozoficzne” 63 (2015), s. 207–235.
Knowledge and Society: American Sociology, ed. T. Parsons, New York 1968.
Koslowski P., Some Principles of Ethical Economy, w: Trends in Business and Economics Ethics, eds. C. Cowton, M. Haase, Berlin–Heidelberg 2008, s. 31–70.
Krąpiec M. A., Epistemologia, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. 3, red. A. Marynarczyk, Lublin 2002.
Mahoney D., On Austrian Value Theory and Economic Calculation, http://mises-media.s3.amazonaws. com/Mahoney5.pdf (30.10.2021).
Maritain J., On Knowledge through Connaturality, „The Review of Metaphysics” 4 (1951), s. 473–481.
McNeill P., Townley, C., Fundamentals of Sociology, London 1981.
Melé D., The Challenge of Humanistic Management, „Journal of Business Ethics” 44 (2003), s. 77–88.
Mises L. von, Economic Policy: Thoughts for Today and Tomorrow (1979), Auburn 2006.
Mises L. von, Epistemological Problems of Economics (1933), trans. G. Reisman, Ausburn 2003.
Mises L. von, Liberalizm w tradycji klasycznej, tłum. S. Czarnik, Kraków 2015.
Mises L. von, Ludzkie działanie, tłum. W. Falkowski, Warszawa 2011.
Mises L. von, Teoria a historia. Interpretacja procesów społeczno-gospodarczych, tłum. G. Łuczkiewicz, Warszawa 2012.
Niepsuj Ł., La figura dell’imprenditore nell’economia mainstream (marshalliano-keynesiana) e nell’economia civile. Valutazione etico-antropologica alla luce della dottrina sociale della Chiesa, Roma 2020.
Novak M., Business as a Calling: Work and the Examined Life, New York 1996.
Papieska Rada Iustitia et Pax, Powołanie lidera biznesu. Refleksja, tłum. H. Zieleźnik, Kraków 2012.
Parsons T., Essays in Sociological Theory (1949), New York 1964.
Parsons T., Social Structure and Personality, New York 1964.
Parsons T., The Social System, New York 1951.
Parsons T., The Structure of Social Action (1937), New York 1949.
Pinckaers S. T., Źródła moralności chrześcijańskiej, tłum. A. Kuryś, Poznań 1994.
Polany M., The Study of Man, Chicago 1959.
Readings in Premodern Societies, eds. T. Parsons, V. M. Lidz, Prentice-Hall 1972.
Rhonheimer M., La prospettiva della persona agente e la natura della ragione pratica. L’„oggetto dell’atto humano” nell’antropologia tomistica dell’azione, w: Camminare nella Luce. Prospettive della teologia morale a 10 anni da Veritatis splendor, a cura di L. Melina, J. Noriega, Roma 2005, s. 169–224.
Rothbard M. N., Logic of Action One: Method, Money, and the Austrian School, Cheltenham 1997.
Shand A. H., Free Market Morality: The Political Economy of the Austrian School, London–New York 1990.
Shand A. H., Shackle G. L. S., Subjectivist Economics: The New Austrian School, Devon 1980.
Solomon R., Ethics and Excellence: Cooperation and Integrity in Business, New York 1992.
Sousa-Lara D., A especificação moral dos actos humanos segundo são Tomás de Aquino, Roma 2008.
Subacchi M., Sacro/Santo. Una categoria in prospettiva ontologico-analogica, Bologna 2010.
Św. Tomasz z Akwinu, Summa filozoficzna (Contra Gentiles), Kraków 1933.
The Negro American, eds. T. Parsons, K. B. Clark, Boston 1967.
Tomasz z Akwinu, De Veritate. O prawdzie, tłum. A. Białek, Lublin 1999.
Tomasz z Akwinu, Komentarz do „Etyki Nikomachejskiej”. Lekcja I, „Rocznik Tomistyczny” 3 (2014), s. 244–254.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, 1, tłum. P. Bełch, London 1975.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, 1–2, tłum. F. W. Bednarski, London 1963.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, 2–2, tłum. A. Głażewski, London 1967.
Tommaso d’Aquino, Commento agli analitici posteriori di Aristotele, a cura di D. Didero, t. 1–2, Bologna 2015–2017.
Toward a General Theory of Action: Theoretical Foundations for the Social Sciences, eds. T. Parsons, E. Shils, Cambridge 1951.
Venturini L., Significati e potenzialità della responsabilità sociale dell’impresa. Gli sviluppi del dibattito teorico, w: Responsabilità sociale d’impresa e dottrina sociale della Chiesa cattolica, a cura di H. Alford, G. Rusconi, E. Monti, Milano 2010, s. 23–52.
Wojtyła K., Osoba i czyn, Kraków 1969.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Łukasz Niepsuj
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
