Akty metrykalne odzwierciedleniem życia społeczności lokalnej Zagłębia Dąbrowskiego (na przykładzie akt stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Gołonogu z lat 1808–1912)
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.02402Słowa kluczowe:
metryki kościelne, akta stanu cywilnego, chrzest, ślub i pogrzeb, Zagłębie Dąbrowskie, historia społeczna XIX w., genealogia, historia zagłębiowskich rodzinAbstrakt
The issue of parish civil status records has been an object of research for both historians and genealogists. The literature concerning this issue is quite wide, but many resources of such records have not been worked out yet; records from the Roman Catholic parish in Gołonóg coming from years 1808–1912 belong to the group. They contain a lot of information concerning inhabitants of the area of the Dąbrowa Basin; they contain not only their names, surnames and dates of birth-baptism, matrimony or death, but also where they lived and their social rank was in the contemporary society of the Dąbrowa Basin. News presenting a lot of events form life of our nation in the 19th century can also be noticed in the registers. The author presented them on the basis of birth-baptism, marriages and deaths certificates of her own 19th ancestors from families: Teper, Jurczyk, and Glimosa. The families which have inhabited and belonged to the Gołonóg community parish since four generations.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Katowicach, zespoły:
Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Gołonogu, lata 1808–1912.
Gmina Olkusko-Siewierska, sygn. 420, 423.
Archiwum Państwowe w Łodzi, zespoły:
Dyrekcja Szkolna Łódzka, sygn. 1302.
Rząd Gubernialny Piotrkowski 1867–1914, sygn. 8975.
Archiwum Diecezji Sosnowieckiej w Będzinie
Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Niegowonicach. Księga ochrzczonych, rok 1852.
Archiwum Parafii Rzymskokatolickiej Najświętszego Serca Pana w Dą¬browie Górniczej-Strzemieszycach
Księga ochrzczonych, rok 1926
Źródła drukowane
Kaczmarek A., Liber baptisatorum, copulatorum et mortuorum paro¬chialis in Dmenin 1635–1679, Dmenin–Częstochowa 2008.
Kaczmarek A., Liber baptisatorum, copulatorum et mortuorum paro¬chialis in Dmenin 1755–1788, Dmenin–Kraków 2010.
Kaczmarek A., Liber baptisatorum, copulatorum et mortuorum paro¬chialis in Dmenin 1723–1788, Dmenin–Kraków 2009.
Kaczmarek A., Liber baptisatorum, copulatorum et mortuorum paro¬chialis in Dmenin 1788–1825, Kraków 2010.
Księgi metrykalne kościołów radomskich z lat 1591–1795. Seria A: Metryki chrztów; Seria B: Metryki ślubów; Seria C: Metryki zmarłych, Radom (kolejne tomy od 2001, różne osoby opracowujące poszczególne tomy).
Liber copulatorum parafii pw. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty w Mielcu 1762–1777, oprac. K. Haptaś, P. Miodunka, Mielec 2006.
Libri metrices ecclesiae parochialis Cmieloviensis, t. 1–22, wyd. J. Mo¬niewski, Radom 2002–2005 (t. 1: Libri baptisatorum ecclesiae paro¬chialis Cmieloviensis, cz. 1: 1601–1667, wyd. J. Moniewski, Radom 2002; t. 22: Liber baptisatorum ecclesiae parochialis Cmieloviensis, cz. 10: 1811–1825 in rubricis, wyd. J. Moniewski, Radom 2005).
Nowak T.A., Księgi metrykalne parafii św. Lamberta w Radomsku, cz. 1: Księga zawartych małżeństw z lat 1735–1796, Radomsko 2012; cz. 2: Księga ochrzczonych z lat 1739–1779, Radomsko 2013; cz. 3: Księga ochrzczonych z lat 1779–1796, Radomsko 2014; cz. 4: Księga zmarłych z lat 1785–1810, Radomsko 2015.
Opracowania i artykuły
Chodyński S., Metryki kościelne [w:] Encyklopedia kościelna, wyd. przez ks. M. Nowodworskiego, t. 14, Warszawa 1881, s. 224–231.
Dudała H., Genealogie powstańców śląskich [w:] Kościół i związki wy¬znaniowe a konflikt polsko-niemiecki na Górnym Śląsku w latach 1919–1921, Z. Kapała, J. Myszor (red.), Bytom 2005, s. 210–233.
Dudała H., Dziwoki J., Rok 1865 w świetle katowickich ksiąg metrykal¬nych [w:] Katowice w 138. rocznicę uzyskania praw miejskich. Prze¬miany struktur społeczno-zawodowych ludności w dziejach Katowic, A. Barciak (red.), Katowice 2004, s. 63–137.
Dymek M., Funkcjonowanie rodziny gliwickiej na podstawie ksiąg parafii pw. Wszystkich Świętych w Gliwicach w latach 1656–1790, „Rocznik Muzeum w Gliwicach” 2011, t. 23, s. 37–106.
Frączek L., Księgi metrykalne i metody ich wykorzystania w badaniach nad poznaniem historii społeczeństw XIX wieku na przykładzie pa¬rafii szczekocińskiej, „Rocznik Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej” 2012, t. 3, s. 19–32.
Frączek L., Ludność parafii Borzykowa w latach 1818–1918 w świetle metryk parafialnych, Kraków 2004.
Frączek L., Ludność parafii szczekocińskiej w latach 1808–1914 w świetle ksiąg metrykalnych, Kraków 2012.
Gieysztorowa I., Niebezpieczeństwa metodyczne polskich badań metry¬kalnych XVII–XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Material¬nej” 1971, t. 19, s. 557–603.
Glimos-Nadgórska A., Dawne akta. (Jakie informacje zawierają XIX¬-wieczne akty stanu cywilnego – urodzenia-chrztu, małżeństwa i zgo¬nu – parafii rzymskokatolickiej w Gołonogu?), „Nowe Zagłębie” 2017, nr 4–6, s. 10–13.
Glimos-Nadgórska A., Strzemieszyce Wielkie [w:] Dąbrowa Górni¬cza. Monografia, t. 2: Dzielnice miasta, Dąbrowa Górnicza 2016, s. 331–336.
Glimos-Nadgórska A., Szkolnictwo Będzina 1795–1918 wraz z tekstami źródłowymi, Katowice 2013.
Historia Kościoła w Polsce, t. 2: 1764–1945, cz. 1: 1764–1918, Poznań– Warszawa 1979.
Hruszka C., Księgi metrykalne i akta stanu cywilnego w Archiwum Państwowym w Poznaniu, „Archeion” 1970, t. 54, s. 59–78.
Ignatowicz I., Biernat A., Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003.
Jaroszewski T.S., Kowalczyk J., Artyści w Puławach w XVIII wieku (w świetle ksiąg metrykalnych parafii Włostowice), „Biuletyn Historii Sztuki” 1959, t. 21, s. 213–221.
Karbownik H., Ofiary iura stolae na ziemiach polskich w latach 1285–1918. Studium historycznoprawne, Lublin 1995.
Karkocha M., Ludność parafii Rembieszyce po II wojnie światowej w świetle ksiąg metrykalnych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2014, t. 92, s. 185–204.
Kieniewicz S., Historia Polski 1795–1918, Warszawa 1970.
Klisiewicz E., Męskie imiona chrzestne w parafii Rudawa koło Krakowa z lat 1570–1897 (na podstawie ksiąg metrykalnych), „Onomastica” 1989, t. 33, s. 169–181.
Kościół prawosławny w Polsce dawniej i dziś. Aneks statystyczny z para¬fialnych ksiąg metrykalnych białostocczyzny XVIII, XIX i XX wieku, L. Adamczuk, A. Mironowicz (red.), Warszawa 1993.
Krotla T., Ludność parafii bielawskiej w latach 1766–1830 (na podstawie ksiąg metrykalnych), „Śląski Kwartalnik Historyczny «Sobótka»” 1991, t. 46, s. 415–436.
Księgi metrykalne i inne źródła do historii lokalnej, ochrony i promocji lokalnego dziedzictwa kulturowego oraz tożsamości historycznej mieszkańców. Materiały z I Konferencji Naukowej Stowarzyszenia „Korony Północnego Krakowa”, M. Wyżga (red.), Kraków 2011.
Księgi metrykalne w Archiwum Archidiecezjalnym w Katowicach. Przewodnik po zasobie, oprac. H. Dudała, W. Schäffer, Katowice 2013.
Kufel T.R., Duchowni w księgach metrykalnych parafii Babimost od końca XVIII wieku do początku XX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2004, t. 81, s. 139–168.
Kurpas J., Początki ksiąg metrykalnych, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1961, t. 2, s. 5–62.
Laszuk A., Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwo¬wych w Polsce. Informator, Warszawa 1998 (wyd. II, Warszawa 2013).
Łatak K., Rodzina Barbary Samulowskiej, wizjonerki gietrzwałdzkiej. Studium genealogiczne w świetle parafialnych ksiąg metrykalnych, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2005, t. 3, s. 433–441.
Majewski D., Inwentarz ksiąg metrykalnych Archiwum Diecezjalnego w Płocku, Płock 2006.
Malikowski J., Gołonóg [w:] Dąbrowa Górnicza. Monografia, t. 2: Dziel¬nice miasta, Dąbrowa Górnicza 2016, s. 143–238.
Michaluk D., Powstanie styczniowe w świetle akt metrykalnych parafii rzymsko-katolickiej w Bielsku Podlaskim, „Białostocczyzna” 1989, t. 4, s. 19–20.
Nauka pasterzowania, Z. Pilch (red.), Kielce 1939.
Nawrot D., Powstanie na Nowym Śląsku w 1806 i 1807 roku. U źródeł Zagłębia Dąbrowskiego, Czeladź 2016.
Nita M., Zagłębie Dąbrowskie w historiografii. Pojęcie, źródła, stan badań i postulaty badawcze [w:] Zagłębie Dąbrowskie. W poszukiwaniu tożsamości regionalnej, M. Barański (red.), Katowice 2001, s. 52–71.
Pałka A., Imiona chrzestne w księgach metrykalnych z lat 1727–1837, 1758–1797, 1797–1837 oraz 1985–1990 parafii św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu, „Onomastica” 2008, t. 52, s. 203–228.
Piasecki E., Ludność parafii bejskiej (województwo kieleckie) w świe¬tle ksiąg metrykalnych z XVIII–XX wieku. Studium demograficzne, Warszawa 1990.
Plichta A., Mińskie księgi metrykalne – źródło wiedzy historycznej i ge¬nealogicznej, „Rocznik Mińsko-Mazowiecki” 2013, t. 21, s. 39–57.
Rachwał P., Księgi metrykalne z czasów zaboru austriackiego w archiwach parafialnych w Lubelskiem – regulacje prawne, stan zachowania, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2014, t. 6, s. 306–325.
Rejman S., Śluby w okolicach Rzeszowa w okresie przedautonomicznym na podstawie ksiąg metrykalnych, „Prace Historyczno-Archiwalne” 1999, t. 7, s. 87–103.
Rosińska D., Dzieje parafii w Gołonogu w latach 1675–1951, Dąbrowa Górnicza 2008.
Rottermund K., Nieznani muzycy, muzykanci i muzykusy w końcu XVIII i w XIX wieku w świetle ksiąg metrykalnych parafii ewangelickiej w Kaliszu, „Muzyka” 2003, t. 48, s. 99–103.
Rozynkowski W., Związki dominikanów toruńskich z parafią w Kasz¬czorku na podstawie parafialnych ksiąg metrykalnych z przełomu XVIII i XIX wieku, „Rocznik Toruński” 1999, t. 26, s. 147–161.
Siebel J., Ludność parafii bogucickiej (województwo śląskie) w latach 1738–1860 (na podstawie ksiąg metrykalnych), Katowice 2012.
Siebel J., Nauczyciele szkoły parafialnej w Bogucicach w świetle metryk parafialnych [w:] Katowice w 143. rocznicę uzyskania praw miejskich. W 40-lecie powstania Uniwersytetu Śląskiego – szkolnictwo i nauka na Górnym Śląsku, A. Barciak (red.), Katowice 2009, s. 326–337.
Siebel J., Zgony spowodowane chorobami zakaźnymi w parafii bogucic¬kiej w drugiej połowie XVIII i pierwszej połowie XIX wieku (wybrane problemy) [w:] Katowice w 142. rocznicę uzyskania praw miejskich. Dzieje medycyny i działalności charytatywnej na terenie Katowic, A. Barciak (red.), Katowice 2008, s. 66–75.
Skierska J., Ludność Zielonej Góry w latach 1652–1766 w świetle ksiąg metrykalnych, Zielona Góra 2015.
Stuczeń S., Z metryk i inwentarzy kościelnych, „Przegląd Katolicki” 1893, nr 38 z 9(21) IX 1893, s. 599–600.
Szczypiorski A., Badania ksiąg metrykalnych a obliczenia ludności Polski w wieku XVII–XVIII, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1962, t. 10, s. 53–75.
Szewczyński P., Załączniki do ksiąg metrykalnych jako źródło historyczne do badań subregionu konińskiego w XIX wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2010, t. 94, s. 309–315.
Szulc Z., Przepisy prawne dotyczące prowadzenia ksiąg metrykalnych w Galicji, „Prace Historyczno-Archiwalne” 1995, t. 3, s. 30–46.
Trąba M., Historia Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach (1911–2011), Katowice 2011.
Trąba M., Strzemieszyce na przełomie XIX i XX wieku, „Studia i Mate¬riały z Dziejów Ślaska” 2001, t. 25, s. 112–128.
Walachowicz T., Kodeks Napoleona a kościelna dyscyplina małżeńska w dobie Księstwa Warszawskiego, „Roczniki Teologiczno-Kanonicz¬ne” 1977, t. 24, z. 5, s. 135–145.
Walachowicz T., Kościół katolicki w prawodawstwie Księstwa Warszaw¬skiego, Lublin 1984.
Waluś J., Księgi metrykalne Pomorza Zachodniego, „Colloquia Theolo¬gica Ottoniana” 2010, t. 1, s. 141–168.
Wiśniewski K., Ludność parafii Szwelice (pow. makowiecki) na przełomie XIX i XX wieku w świetle ksiąg metrykalnych, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2009, t. 1, s. 90–106.
Wlaźlak W.P., Inwentarz ksiąg metrykalnych Archiwum Archidiecezji Częstochowskiej im. ks. Walentego Patykiewicza w Częstochowie, „Rocznik Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej” 2011, t. 1, s. 11–581 (wyd. II z 2014).
Wyczawski H.E., Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska 1989, s. 278–279.
Wyżga M., Księgi metrykalne parafii podkrakowskich z XVI–XVIII w., „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2010, t. 2, s. 126–142.
Zawadzki W., Katolickie księgi metrykalne diecezji elbląskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2005, t. 84, s. 373–393.
Ziółek E.M., Między tronem i ołtarzem. Kościół i Państwo w Księstwie Warszawskim, Lublin 2012.
Żurek W.W., Księgi metrykalne wołyńskie – stan zachowania, sposoby opracowania i warunki archiwizacji do chwili obecnej, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2009, t. 1, s. 136–141.
Życie lokalnych społeczności w Prusach Królewskich wpisane w księgi metrykalne, W. Zawadzki (red.), Elbląg 2016.
Życiński S., Możliwości wykorzystania akt metrykalnych i stanu cywil¬nego przy badaniu społeczeństwa Warszawy, „Kronika Warszawy” 1984, t. 15, s. 127–135.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Anna Glimos-Nadgórska
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
