„Sprawiedliwi wśród Narodów Świata” – międzynarodowy kontekst analizy statystycznej
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.09208Słowa kluczowe:
„Sprawiedliwi wśród Narodów Świata”, Komisja ds. Wyznaczania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Yad Vashem, polityka pamięci, Zagłada, ratowanie ŻydówAbstrakt
The article shows the complex context of issues and problems related to statistical analysis of the “Righteous Among the Nations” phenomenon. Using databases based on the activities of Yad Vashem, it attempts to show the interpretative complexity in the compilations made with their help. The main part of the work is preceded by a description of the origin of the concept of honouring people who saved Jews during the Second World War, the scope of commemorations, the principles of awarding the title and the activity of the Commission for the Designation of Righteous Among the Nations.
Bibliografia
Akty prawne
Ustawa o Yad Vashem przyjęta przez Kneset 19 sierpnia 1953 r. The Yad Vashem – Holocaust Martyrs’ and Heroes’ Remembrance Authority Law, 5713/1953.
Opracowania
Bar D., Holocaust and Heroism in the Process of Establishing Yad Vashem (1942–1970), „Dapim: Studies on the Holocaust” 30 (2016), no. 3, s. 166–190.
Becker S.O., Grosfeld I., Grosjean P., Voigtländer N., Zhuravskaya E.,
Forced migration and human capital: Evidence from post-WWII population transfers, „American Economic Review” 110 (2020), no. 5, s. 1430–1463.
Bejski M., “Righteous Among the Nations” [w:] Encyclopedia of the Holocaust, vol. 4, I. Gutman (ed)., New York–London 1990, s. 1279–1283.
Bejski M., Righteous among the Nations and Their Part in the Rescue of Jews [w:] Rescue Attempts During the Holocaust. Proceedings of the Second Yad Vashem International Historical Conference, I. Gutman, E. Zuroff (eds.), Jerusalem 1977, s. 627–647.
Blutinger J.C., Yad Vashem and the State of Holocaust Education in Israeli Schools in the 1960s, „Jewish Social Studies: History, Culture,
Society” 21 (2015), no. 1, s. 123–150.
Braham R.L., Rescue operations in Hungary: myths and realities, „East European Quarterly” 38 (2004), no. 2, s. 21–57.
Brog M., Yad Vashem [w:] The Holocaust Encyclopedia, W. Laqueur, J.T. Baumel (eds.), New Haven–London 2021, s. 607–701.
Brojer W., Majmonides o relacjach między żydami i gojami. Niewykorzystana szansa, „Kwartalnik Historyczny” 123 (2016), nr 4, s. 763–776.
Eck N., The Rescue of Jews With the Aid of Passports and Citizenship Papers of Latin American States, „Yad Vashem Studies” 1 (1957), s. 125–152.
Fralon J.A., A Good Man in Evil Times: The Story of Aristides de Sousa Mendes – The Man Who Saved the Lives of Countless Refugees in World War II, New York 2000.
Geber K., Wobec Boga i zagłady: żydowskie życie religijne czasu Szoah, „Collectanea Theologica” 60 (1990), nr 3, s. 61–73.
Gensburger S., The Righteous among the Nations as elements of collective memory, „International Social Science Journal” 62 (2011), s. 135–146.
Gilbert M., The Righteous: The Unsung Heroes of the Holocaust, New York 2003.
Gross M.L., Jewish rescue in Holland and France during the Second World War: Moral cognition and collective action, „Social Forces” 73 (1994), no. 2, s. 463–496.
Haska A., „Proszę Pana Ministra o energiczną interwencję”. Aleksander Ładoś (1891–1963) i ratowanie Żydów przez Poselstwo RP w Bernie, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 11 (2015), s. 299–309.
Historia Polski w liczbach: ludność, terytorium, A. Wyczański (oprac.), Warszawa 1993.
Kabalek K., The Commemoration before the Commemoration: Yad Vashem and the Righteous Among the Nations, 1945–1963, „Yad Vashem Studies” 39 (2011), no. 1, s. 169–211.
Kowalska-Leder J., Pomaganie skazanym na Zagładę jako źródło destrukcji – na podstawie dokumentów osobistych Brandli Siekierkowej, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 8 (2012), s. 176–187.
Lexikon der Gerechten unter den Völkern, Deutsche und Österreicher, I. Gutman, D. Fraenkel, J. Borut (hrgs.), Göttingen 2005.
Levine H., Kim pan jest panie Sugihara, Warszawa 2002.
Levine P.A., Raoul Wallenberg in Budapest: Myth, History and Holocaust, London 2010.
Libionka D., Polskie piśmiennictwo na temat zorganizowanej i indywidualnej pomocy Żydom (1945–2008), „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 4 (2008), s. 17–80.
Lindsay M., “The Righteous Among the Nations”: Bonhoeffer, Yad Vashem and the Church, „Toronto Journal of Theology” 22 (2006), no. 1, s. 23–38.
Majdanik P., Tora dla narodów świata. Prawa noachickie w ujęciu Majmonidesa, Warszawa–Toruń 2015.
Mały rocznik statystyczny 1939, S. Szulc (red.), Warszawa 1939.
Medzini M., Sugihara Chiune, Japans’s only Righteous Among the Nation: Myths and Reality, „Jahrbuch für Antisemitismusforschung” 30 (2021), s. 227–239.
Musiał K., Kto dopomoże Żydowi…, Poznań 2009.
Neštáková D., Gisi Fleischmann – przywódczyni Żydów na Słowacji podczas II wojny światowej [w:] Elity i przedstawiciele społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej, M. Grądzka-Rejak, A. Namysło (red.), Katowice–Kraków–Warszawa 2017, s. 473–489.
Paldiel M., Diplomat Heroes of the Holocaust, New Jersey 2007.
Paldiel M., Sheltering the Jews: stories of Holocaust rescuers, Minneapolis 1996.
Paldiel M., The Path of the Righteous: Gentile Rescuers of Jews During the Holocaust, New Jersey 1993.
Paldiel M., The Righteous Among the Nations at Yad Vashem, „The Journal of Holocaust Education” 7 (1998), no. 1–2, s. 45–66.
Paldiel M., The Significate of Yad Vashem’s “Righteous” Program [w:] Those who Dared: Rescuers and Rescued: a Teaching Guide for Secondary Schools, A. Grobman (ed.), Los Angeles 1995, s. 15–18.
Patek A., Polacy sprawiedliwi pochowani na cmentarzu katolickim w Tel Awiwie-Jafie, „Studia Historyczne” 59 (2016), nr 1, s. 59–75.
Pazik A., Migracje przymusowe jako instrument konsolidacji państwa narodowego w XX wieku. Przypadek wysiedleń Niemców z Polski po II wojnie światowej, „Kultura i Polityka” 13 (2013), s. 131–152.
Persak K., Co dziś wiemy o niemieckich represjach za pomoc udzielaną Żydom?, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 16 (2020), s. 761–791.
Semczyszyn M., Wichert W., Polacy ratujący Żydów na terenie województwa nowogródzkiego podczas okupacji niemieckiej 1941–1944. Zarys problematyki [w:] Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacja niemiecką. Przegląd piśmiennictwa, T. Domański, A. Gontarek (red.), Warszawa–Kielce 2022.
Sielski A., Sprawa Wallenberga, Kraków 2002.
Spector S., Yad Vashem [w:] Encyclopedia of the Holocaust, vol. 4, I. Gutman (ed.), New York–London 1990, s. 1681–1686.
Steinfeldt I., Commemorating the Righteous Among the Nations at Yad Vashem. The History of a Unique Program, „Diasporas. Circulations, migrations, histoire” 21 (2013), s. 82–90.
Sugihara Y., Visas for Life, San Francisco 1995.
Tec N., Righteous Among the Nations [w:] The Holocaust Encyclopedia, W. Laqueur, J.T. Baumel (eds.), New Haven–London 2021, s. 569–574.
Révész P., Standing up to Evil: A Zionist’s Underground Rescue Activities in Hungary, Jerozolima 2019.
Szita S., Trading in Lives? Operations of the Jewish Relief and Rescue Committee in Budapest, 1944–1945, Budapest–New York 2005.
Szpytma M., The Risk of Survival. The Rescue of the Jews by the Poles and the Tragic Consequences for the Ulma Family from Markowa, Warszawa 2009.
The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations: Rescuers of Jews during the Holocaust, vol. 1–8, I. Gutman (ed.), Jerusalem 2003–2007.
Urynowicz M., Zorganizowana i indywidualna pomoc Polaków dla ludności żydowskiej eksterminowanej przez okupanta niemieckiego w okresie drugiej wojny światowej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, A. Żbikowski (red.), Warszawa 2006, s. 209–364.
Żbikowski A., Karski, Warszawa 2011.
Strony internetowe
About The Righteous, https://www.yadvashem.org/righteous/about-the-righteous.html [dostęp: 11.03.2022].
Celmraugs Georg and Celmrauga Anna (Emmerich), https://righteous.yadvashem.org/?searchType=all&language=en&itemId=5339608&ind=0 [dostep: 2.05.2022].
Diplomats Recognized by Yad Vashem: In Alphabetical Order, https://www.holocaustrescue.org/diplomats-recognized-by-yad-vashem [dostęp: 11.04.2022].
FAQs. The Holocaust Resource Center, https://www.yadvashem.org/holocaust/faqs.html [dostęp: 17.04.2022].
Forsstroem Lydia, https://righteous.yadvashem.org/?searchType=
all&language=en&itemId=4014864&ind=0 [dostep: 2.05.2022].
Jewish Losses During The Holocaust: By Country, https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/jewish-losses-during-the-holocaust-by-country [dostęp: 16.04.2022].
Lentsman Polina, https://righteous.yadvashem.org/?searchType=righteous_only&language=en&itemId=4405645&ind=1 [dostęp: 2.05.2022].
Makowski M., Grupa Ocalałych pisze do Yad Vashem. Chodzi o polskich dyplomatów, https://opinie.wp.pl/grupa-ocalalych-pisze-do-yad-vashem-chodzi-o-polskich-dyplomatow-6387637043328641a [dostęp: 10.04.2022].
Martyrs’ and Heroes Remembrance (Yad Vashem) Law 5713–1953, https://www.yadvashem.org/about/yad-vashem-law.html [dostęp: 11.03.2022].
Milestones, https://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/righteous/milestones.asp [dostęp: 17.03.2022].
Names of Righteous by Country, https://www.yadvashem.org/righteous/statistics.html [dostęp: 8.03.2022].
The Commission for the Designation of The Righteous, https://www.yadvashem.org/righteous/about-the-program/commission.html [dostęp: 30.04.2022].
The Establishment of the Commission for the Designation of the Righteous, https://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/righteous/milestone06.asp [dostęp: 30.04.2022].
The Rescue of Denmark’s Jews, https://www.yadvashem.org/righteous/stories/the-rescue-of-denmark-jews.html [dostęp: 19.04.2022].
The Righteous Among the Nations Database, https://righteous.yadvashem.org/ [dostęp: 11.03.2022].
We Seek Your Help, https://www.yadvashem.org/righteous/seek-your-help.html [dostęp: 22.04.2022].
Unter der NS-Herrschaft ermordete Juden nach Land,
https://www.bpb.de/fsd/centropa/ermordete_juden_nach_land.php [dostęp: 18.04.2022].
Wörl Ludwig, https://righteous.yadvashem.org/?search=M.31.2/1&searchType=righteous_only&language=en&itemId=4018265&ind=0 [dostęp: 11.03.2022].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
