Między Warszawą, Moskwą a Stambułem – polityka zagraniczna Piotra Doroszenki w latach 1670–1672
DOI:
https://doi.org/10.15633/tes.10407Słowa kluczowe:
Piotr Doroszenko, Michał Chanenko, Imperium Osmańskie, polityka zagraniczna, lata 1670–1672, RzeczpospolitaAbstrakt
This article presents the foreign policy of the Cossack Hetman, Piotr Doroshenko. The goal of this Cossack leader was to create an independent Cossack state in Ukraine. To achieve this, he needed a powerful ally. His choice fell on the Ottoman Empire and in 1669 the hetman submitted himself to the Sultan’s protection. In the years that followed, until the outbreak of the Polish-Turkish war over Ukraine, disaffected with his ally Turkey, he pursued a very active foreign policy calculated to achieve the goal. This article presents an analysis of these relations, which in the end did not yield the expected results for Doroshenko.
Bibliografia
ŹRÓDŁA ARCHIWALNE
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie
Libri Legationum, sygn. 25.
Zbiór Branickich z Suchej, rkps 33/45.
Archiwum Państwowe w Gdańsku
rkps 300.29, nr 258.
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie
rkps 166, 168, 402, 827, 844, 1376, 2577.
Biblioteka Narodowa w Warszawie
Biblioteka Baworowskich, rkps 255.
Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku
rkps 1368.
Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie
rkps 368.
Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie
rkps 1957.
Rossijskij gosudarstwiennyj archiw driewnich aktow w Moskwie
f. 89, op. 2, nr 36.
f. 124, op. 1 (1670), nr 25.
ŹRÓDŁA DRUKOWANE
Akty, otnosiaszczisia k istorii Jużnoj i Zapadnoj Rossii, sobrannyje i izdannyje Archeograficzeskoju kommissieju, t. VII–IX, N. I. Kostomarow (red.), Sankt-Pietierburg 1872–1877.
Grabowski A., Ojczyste spominki w pismach do dziejów dawnej Polski, t. II, Kraków 1845.
Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, t. I, cz. l, F. Kluczycki (wyd.), Kraków 1880.
Woliński J., Materiały do dziejów wojny polsko-tureckiej 1672–1676, cz. 1, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1964, t. 10, s. 229–267.
OPRACOWANIA I ARTYKUŁY NAUKOWE
Czamańska I., Czy wojna z Turcja była nieunikniona? Poselstwo Kazimierza Wysockiego do Turcji w Latach 1670–1672, „Kwartalnik Historyczny” 1985, R. 92, nr 4, s. 769–790.
Czuhlib T., Widpowid´ Ukrajins´koho het´manatu na rosijs´ko-pols´ki domowlenosti w Andrusowi 1667 r., „Ukrajina w Centralno-Schidnij Jewropi” 2003, t. 3, s. 193–206.
Dąbrowski J., Próby rozwiązania konfliktu kozackiego w latach 1648–1672 przez polskie elity polityczne, „Socium. Almanach socjalnoji istoriji” 2007, t. 7, s. 143–160.
Doroszenko D., Het´man Petro Doroszenko. Ohlad joho żyttia i politycznoji dijalnosti, N´iu Jork 1985.
Dorošenko D., Rypka J., Hejtman P. Dorošenko a jeho turecká polityka, „Časopis Národního Musea” 1933, nr 1–2.
Floria B., Naczalo otkrytoj osmanskoj ekspansii w Wostocznoj Jewropie (1667–1671 gg.) [w:] Osmanskaja imperija i strany Centralnoj, Wostocznoj i Jugo-Wostocznoj Jewropy w XVII w., cz. 2, G. G. Litawrin et al. (red.), Moskwa 2001, s. 76–107.
Floria B. N., Wnutripoliticzeskij krizis na Prawobierieżnoj Ukrainie w konce leta – osienju 1669 g., „Sławianskij ałmanach” 2020, nr 3–4, s. 25–37.
Grygorieva T., Ottoman Protection of Cossack Ukraine under Hetman Petro Doroshenko: Between Legal Aspects and Actual Practice [w:] Tributaries and Peripheries of the Ottoman Empire, G. Kármán (red.), Leiden–Boston 2020, s. 240–263.
Hryhorjewa T., Turec´ke piddanstwo hetmana Petra Doroszenka. Umowy ta ceremoniał joho wyznannia, „Zapysky Naukowoho towarystwa im. Szewczenka” 2017, t. 270, s. 449–475.
Kołodziejczyk D., Ottoman Podillja: The Eyalet of Kam’’janec’, 1672–1699, „Harvard Ukrainian Studies” 1992, t. 16, nr 1–2, s. 87–101.
Kołodziejczyk D., Tertium non datur? Turec´ka alternatywa w zownisznij polityci kozac´koji derżawy [w:] Hadiacka unija 1658 roku, P. Sochań et al. (red.), Kyjiw 2008, s. 68–80.
Krewecki I., „Pid protekciju kurfirsta”. Do istoriji polityky P. Doroszenka, „Zapysky Naukowoho Towarystwa im. Szewczenka” 1913, t. 117–118, s. 127–136.
Kroll P., Stosunki polsko-kozackie w przeddzień najazdu tureckiego (1670–1672) [w:] Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski, D. Milewski (red.), Warszawa 2014, s. 189–215.
Krykun M., Miż wijnoju i radoju. Kozactwo Prawobereżnoji Ukrajiny w druhij połowyni XVII – na poczatku XVIII stolittia. Statti i materijały, Kyjiw 2006.
Okynszewycz Ł., Centralni ustanowy Ukrajiny–het´manszczyny XVII–XVIII ww., cz. 2: Rada starszyny, Kyjiw 1930.
Ostapchuk V., Cossack Ukraine in and out of Ottoman orbit, 1648–1681 [w:] The European Tributary States of the Ottoman Empire in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, G. Kármán et al. (red.), Leiden–Boston 2013, s. 123–153.
Perdenia J., Hetman Piotr Doroszenko a Polska, Kraków 2000.
Smolij W., Stepankow W., Petro Doroszenko. Politycznyj portret, Kyjiw 2011.
Stepankow W., Ostroz´ka komisija 1670 roku: Peredumowy, chid, naslidky [w:] Ukrajina kriz´ wiky: Zbirnyk naukowych prac´ na poszanu akademika NAN Ukrajiny profesora Walerija Smolija, O. Onyszczenko (red.), Kyjiw 2010, s. 481–512.
Stolicki J., Elity Rzeczypospolitej wobec Kozaczyzny w latach 1669–1670 [w:] Ukrajina ta Rosija: Probłemy politycznych i sociokulturnych widnosyn, W. A. Smolij et al. (red.), Kyjiw 2003, s. 252–267.
Wójcik Z., Między traktatem andruszowskim a wojną turecką 1667–1672, Warszawa 1968.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
