Пётр Чаадаев – Пролегомена к философии «России как периферийной империи»
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.1956Słowa kluczowe:
Piotr Czaadajew, filozofia historii, rosyjska peryferyjność, marksizm, jedność KościołaAbstrakt
Punktem wyjścia rozważań Czaadajewa na temat Rosji była świadomość kontrastu pomiędzy wielkością kraju i brakiem wewnętrznego sensu jego istnienia, a także jego znikomym wkładem do powszechnej historii. Jego pojęcie Rosji jako tabula rasa, czyli kraju bez głęboko zakorzenionej tradycji, zostało przedstawione w Apologii obłąkanego jako uzasadnienie tezy o niespotykanych możliwościach odgórnej reformy. „Przywilej zacofania” opiera się na fakcie, że niezależny kraj o wykształconej elicie może korzystać ze skumulowanego doświadczenia w ludzkości i swobodnie wybrać ścieżki rozwoju, tworząc zagrożenie dla racjonalistycznego konstruktywizmu. Jednak program przezwyciężenia rosyjskiej peryferyjności poprzez podporządkowanie Imperium Rosyjskiego bezinteresownej służbie wielkiej uniwersalnej idei był obarczony niebezpieczeństwem państwa indoktrynacji, które stało się szczególnie widoczne w świetle doświadczeń autorytaryzmu XX wieku.Bibliografia
Валицкий А., История русской мысли от Просвещения до марксизма, пер. В. Махлина, Москва 2013.
Валицкий А., Россия, католичество и польский вопрос, пер. Е. Твердисловой, Москва 2012.
Воронцов В. П., Судьбы капитализма в России, Санкт‑Петербург 1882.
Гагарин И., О примирении Русской Церкви с Римской, пер. И. Мартынова, Париж 1858 («Символ» 8 (1994), с. 207–243).
Герцен А. И., Старый мир и Россия, в: А. И. Герцен, Собрание сочинений в 30-ти тт., т. 12, Москва 1957, с. 167–200.
Кагарлицкий Б., Периферийная империя: циклы русской истории, Москва 2009.
Михайлов М. И., К молодому поколению, в: М. К. Лемке, Политические процессы Михайлова, Писарева и Чернышевского, Москва–Петроград 1923, с. 62–80.
Трубецкой Е., Миросозерцание Вл.С. Соловьева, т. 1, Москва 1913.
Чаадаев П., Апология сумасшедшего, в: П. Чаадаев, Полное собрание сочинений и избранные письма, т. 1, Москва 1991, с. 523–538.
Чаадаев П., Философические письма, в: П. Чаадаев, Полное собрание сочинений и избранные письма, т. 1, Москва 1991, с. 320–440.
Gerschenkron A., Economic Backwardness in Historical Perspective: A Book of Essays, Cambridge, MA 1962.
Walicki A., Alexander Herzen’s «Russian Socialism» as a Response to Polish Revolutionary Slavophilism, в: A. Walicki, Russia, Poland, and Universal Regeneration. Studies in Russian and Polish Thought of the Romantic Epoch, Notre Dame–London 1991, c. 1–72.
Walicki A., Miejsce ekonomii w moim ujęciu intelektualnej historii Rosji. Próba zwięzłego podsumowania, «Przegląd Humanistyczny» 344 (2014) 3, c. 5–45.
Walicki A., Osobowość a historia. Studia z dziejów literatury i myśli rosyjskiej, Warszawa 1959.
Walicki A., The Controversy over Capitalism. Studies in the Social Philosophy of the Russian Populists, Oxford 1969.
Walicki A., The Flow of Ideas. Russian Thought from the Enlightenment to the Religious‑Philosophical Renaissance, Frankfurt am Main 2015.
Walicki A., The Religious Westernism of Ivan Gagarin, в: The Cultural Gradient. The Transmission of Ideas in Europe 1789–1991, ed. by C. Evtuhov, S. Kotkin, Lanham 2003, c. 33–54.
Walicki A., W kręgu konserwatywnej utopii, Warszawa 1964. Английский перевод: The Slavophile Controversy. Oxford 1975; Notre Dame 1989.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
