Acedia a lype w pismach Ewagriusza z Pontu. Teo-antropologia ontologiczna
DOI:
https://doi.org/10.15633/acr.2408Słowa kluczowe:
acedia, lype, teo-antropologia ontologiczna, aksjologia egzystencjalna, , bycie sobąAbstrakt
W artykule bada się problem relacji dwóch zjawisk Ewagriańskiej teo-antropologii: acedii (zniechęcenie) i lype (smutek). Problem jest rozpatrywany z perspektywy antropologii ontologicznej (bada człowieka od strony możliwości i powinności bycia sobą). Celem analiz jest wykazanie i wyjaśnienie różnic dzielących acedię i lype poprzez ich uzasadnienie antropologiczne. Cel jest osiągany przy pomocy pojęć aksjologii egzystencjalnej. W artykule zmierza się do pokazania, że acedia i lype wskazują w człowieku na różne wymiary: acedia wypacza w egzystencji sferę nastawienia na wartości podstawowe; lype wypacza w egzystencji obszar nastawienia na wartości pozytywne, których urzeczywistnienie oznacza jej spełnienie.
Bibliografia
Św. Antoni, Żywot. Pisma ascetyczne, tłum. E. Dąbrowska i in., Kraków 2005.
Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 1, tłum. K. Bielawski i in., Kraków 1998.
Ewagriusz z Pontu, Pisma ascetyczne, t. 2, tłum. M. Grzelak i in., Kraków 2005.
Evagrius of Pontus, The Greek Ascetic Corpus, ed. and trans. R. E. Sinkiewicz, New York–Oxford 2003.
Baranowska M. M., Bóg w myśli Schelera, Kraków 2011.
Kaznowski P., Krótka historia metafizycznego znużenia, „Christianitas” 44 (2010), s. 40–57.
Leloup J.-Y., Hezychazm. Zapomniana tradycja modlitewna, tłum. H. Sobieraj, Kraków 1996.
Luijpen W., Fenomenologia egzystencjalna, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1972.
Macheta L., Aktualność Ewagriańskiej koncepcji ośmiu logismoi. Antropologia duchowości, [w:] Chrześcijaństwo a współczesne koncepcje człowieka, red. L. Suchanek, Kraków 2013, s. 131–141.
Macheta L., Demon południa i zafałszowanie egzystencji. O acedii starożytnego mnicha i „zbędności” inteligenta rosyjskiego XIX wieku, Kraków 2003.
Misiarczyk L., Osiem „logismoi” w pismach Ewagriusza z Pontu, Kraków 2007.
Nault J.-Ch., Acedia: Enemy of spiritual joy, „Communio” 31 (2004), s. 236–258.
Nieścior L., Anachoreza w pismach Ewagriusza z Pontu, Kraków 1997.
Nieścior L., Kategorie myśli w nauce ascetycznej Ewagriusza z Pontu, „Roczniki Humanistyczne” 44 (1996) z. 3, s. 203–230.
Nieścior L., Pojęcie apathei w pismach Ewagriusza z Pontu, „Studia Paradyskie” 6/7 (1996–1997), s. 105–133.
Nieścior L., „Πρακτική” jako walka ze złymi myślami w nauce Ewagriusza z Pontu, „Vox Populi” 17 (1997) t. 32–33, s. 105–113.
Nieścior L., Rozeznawanie myśli („διάκρισιϛ”) i spór z nimi („ἀντίρρησιϛ”) według Ewagriusza z Pontu, [w:] Droga doskonalenia chrześcijańskiego w epoce patrystycznej, red. F. Drączkowski, J. Pałucki, Lublin 1997, s. 31–56.
Nieścior L., Smutek w nauce Ewagriusza z Pontu, „Życie Duchowe” 59 (2009), s. 24–34.
Nieścior L., Trudy (πόνοι) jako termin ascetyczny u Ewagriusza z Pontu, „Studia Paradyskie” 5 (1995), s. 81–108.
Orlik P., Fenomenologia świadomości aksjologicznej. (Max Scheler – Dietrich von Hildebrand), Poznań 1995.
Pierwsza Księga Starców. Gerontikon, tłum. M. Borkowska, Kraków 1992.
Przybylski R., Uraz do materii. Esej o nadmiarze możliwości, „Znak” (1993) nr 458(7), s. 87–110.
Scheler M., Dobra a wartości, [w:] Z fenomenologii wartości, tłum. W. Galewicz, Kraków 1988, s. 46–59.
Scheler M., Wartości „wyższe” i „niższe”, [w:] Z fenomenologii wartości, tłum. W. Galewicz, Kraków 1988, s. 67–84.
Stróżewski W., Istnienie i wartość, Kraków 1981.
Stróżewski W., Od wartości bytu do bytu wartości, [w:] Dziedzictwo aksjologii fenomenologicznej. Studia i szkice, red. P. Duchliński, Kraków 2011, s. 15–33.
Tischner J., Świat ludzkiej nadziei. Wybór szkiców filozoficznych 1966–1975, Kraków 1992.
Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna. Uczucia, t. 10, tłum. J. Bardan, London 1967.
Węgrzecki A., Antropologiczny sens bycia sobą, [w:] Wokół filozofii spotkania, Kraków 2014, s. 184–191.
Węgrzecki A., Bycie sobą w świecie współczesnym, [w:] Kondycja człowieka współczesnego, red. Cz. Piecuch, Kraków 2006, s. 15–32.
Workowski A., Ontologiczne podstawy posiadania, Wrocław 2009.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Twórca oświadcza, że przysługują mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i identyfikator DOI oryginalnie opublikowanego utworu).
