Francesco Placidi and Ludwig Ladislaus. On architect and sculptor partnership in the 1740s and 1750s
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.29205Klíčová slova:
Francesco Placidi, Ludwig Ladislaus, baroque, Kraków, baroque architecture, baroque sculptureAbstrakt
Two artists, Francesco Placidi from Rome and sculptor Ludwig Ladislaus from Opava, played a significant role in Krakow artistic circles of the 1740s and 1750s. Placidi was brought to Poland by another Roman architect, Gaetano Chiaveri, under whose guidance he directed the construction of the court church in Dresden, and was active in Kraków since 1742. Ladisalus was first recorded in the records of the city of Krakow in 1741. The two lived in the same parishes, first All Saints’ and then St Mary’s, and were connected both socially and professionally. Following the study of sources and styles, it was determined that Placidi designed and Ladilaus executed the interior furnishings of the parish church in Morawica (c. 1748–55) funded by Aleksander August and Maria Zofia Czartoryski, the main altar in the Sanctuary of the Crucified Christ in Kobylanka (c. 1750) funded by Jan Wielopolski, and the main altar in the former collegiate church in Sandomierz (1756–57). A detailed investigation outlined the origin of architectural solutions defined by Placidi and captured the stylistic and formal features that Ladislaus’s sculptures share. The case is but a contribution to further research on the mutual relations between designers and makers of architecture and sculptures. Especially with respect to the roles of both the Italian architect imposing (or not) the general and/or detailed concept of the work, and the sculptor following (or not) the designer’s ideas, yet also contributing his own formal and stylistic solutions resulting from his individual artistic path of development (in the case of Ladislaus: in the Austrian Silesia). Beyond doubt, with his extensive contacts with ecclesiastical and secular aristocracy and the royal court, Placidi played an important role in Kraków, providing a link between artists of various professions, and maintaining familial and social contacts with some.
Reference
Sources:
Archiwum Kamedułów na Bielanach w Krakowie, no call sign, Kontrakt z Tomaszem Góreckim, 1 III 1759.
Archiwum Kamedułów na Bielanach w Krakowie, Gajewski Jacek, Wystrój kościoła oo. Kamedułów na Bielanach pod Krakowem w świetle źródeł archiwalnych, typescript.
Archiwum Karmelitów Bosych w Czernej, call sign 324, Liber acceptarum et expensarum ab anno 1734 usque ad annum 1765 mense Maii inclusus.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Akta metrykalne parafii Wszystkich Świętych w Krakowie, call sign KM-11-4, Księga chrztów 1715–1752.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Akta metrykalne parafii Wszystkich Świętych w Krakowie, call sign KM-11-25, Copulatorum 1742–1760 Februar 1761–1766 24/6.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Akta wizytacji biskupich, call sign 30, Status ecclesiarum seu acta visitationis decanatuum Novi Montis et Bythomiensis in Polonia sub auspiciis Fel. Regimine Cel. Principis R.D. Andrea Stanislai Kostka comitis in Załuskie Załuski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiae, equitis Aquilae Albae, anno quo intra (1747 et 1748) conscripta.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Akta wizytacji biskupich, call sign 49, Acta statuum ecclesiarum, beneficorum eorumque rectorum, inventariorum tam ecclesiasticorum, quam oeconomicorum, plebanalium tum decretorum reformationum a Cel. Principe R.D. Cajetano Ignatio Sołtyk, 1766, 1769, 1773.
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Akta wizytacji biskupich, call sign 55, Protokuł Wizyty Generalney z Dekanatow Skalskiego i Nowogurskiego, 1783.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Akta miasta Krakowa, call sign 1429, Cathalogus civium cracoviensis secondi ordinis… 1726–1750.
Archiwum Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie, call sign 374, Metrica baptizatorum in Ecclesia Parochiali B.M.V. in Circulo Crac. […] 1738–1758.
Archiwum Parafialne w Morawicy, no call sign, Liber memorabilium.
Archiwum Parafialne w Tenczynku, call sign I.8, Dekret Księdza Kardynała Lipskiego Biskupa Krakowskiego wydany w r. 1742 w sprawie użycia sreber kaplicy w zamku Tęczyńskim na budowę kościoła w Morawicy.
Archiwum OO. Paulinów na Skałce w Krakowie, call sign 271, Akta i rachunki o restauracji i instalacji dachów, ołtarzów, posadzek, itp. 1662–1788.
Archiwum Prowincji OO. Bernardynów w Krakowie, call sign S-przy-1, Archivum conventus Przyroviensis ad S. Annam.
Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Krasny Piotr, Bernard Meretyn a problem rokoka w architekturze polskiej, doctoral dissertation, Kraków 1994.
Archiv Masarykovy university v Brně: Olšovský Jaromír, Barokni sochařstvi v Rakouskem Slezsku (1650–1800), doctoral dissertation, Brno 2006.
Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu, Archiwum Kapituły Kolegiackiej i Katedralnej w Sandomierzu, call sign 954, Fabrica Ecclesiae I.
Biblioteka Narodowa, manuscript 3235 III, Korespondencja Józefa Andrzeja Załuskiego z roku 1735, vol. 4.
Universitätsarchiv der Freien Universität Berlin, Caraffa Costanza, “Un nuovo Tempio molto piu ampio per i cattolici”. Gaetano Chiaveri architetto romano della Chiesa Cattolica di corte a Dresda, vol. 1, doctoral dissertation, Berlin 2003.
Literature
Bernatowicz A., Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta. Status — aspiracje — tworczość, Warszawa 2016.
Betlej A., Nieznany projekt nagrobka Jana Aleksandra Lipskiego, “Studia Waweliana” 5 (1996), pp. 191–192.
Betlej A., Kilka uwag na temat przekształcenia kaplicy Lipskich przy katedrze krakowskiej w XVIII wieku, in: Artifex Doctus. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Gadomskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Kraków 2007, pp. 301–311.
Blažíček O., Architekt a sochař (K otazce vzajemneho uztahu), “Umění” 22 (1974) issue 3, pp. 210–212.
Bohdziewicz P., Francesco Placidi: architekt Włoch XVIII-go stulecia w Polsce i związki jego sztuki z barokiem wileńskim w świetle nowych danych archiwalnych i metody analitycznej, “Prace i Materiały Sprawozdawcze Sekcji Historii Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie” 3 (1938–1939), pp. 219–256.
Brzezina K., Dekoracja rzeźbiarska Jana Jerzego Lehnera w kościele Paulinow na Skałce w Krakowie, “Studia Claromontana” 17 (1997), pp. 625–633.
Brzezina K., Rzeźba i mała architektura sakralna księstw opawskiego i karniowskiego w XVIII wieku, Kraków 2004.
Brzezina K., Na skrzyżowaniu dróg artystycznych, czyli o osiemnastowiecznym wyposażeniu rzeźbiarskim kościołów Opatowa, in: Barok i barokizacja, ed. by K. Brzezina, J. Wolańska, Kraków 2007, pp. 181–187.
Caraffa C., Gaetano Chiaveri (1689–1770) architetto Romano della Hofkirche di Dresda, Milano 2006.
Chmiel A., Domy krakowskie: ulica św. Jana, part 1: Liczby or. Nieparzyste (1–19), Kraków 1924.
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka ziemi krakowskiej, Kraków 1982.
Dettloff A., Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII wieku. Twórcy, nurty i tendencje, Kraków 2013.
Dettloff A., Osiemnastowieczne wyposażenie rzeźbiarskie kościoła kanoników regularnych laterańskich w Mstowie, in: Mstów. Miasto — klasztor — parafia na przestrzeni wieków, ed. by K. Łatak, Łomianki 2013, pp. 267–288.
Dworzak A., Fabrica Ecclesiae Sandomiriensis. Dzieje modernizacji wnętrza kolegiaty sandomierskiej w XVIII wieku w świetle źródeł archiwalnych, Kraków 2016.
Dworzak A., Uwagi na temat osiemnastowiecznego wyposażenia kolegiaty w Skalbmierzu, “Modus. Prace z historii sztuki” 22 (2022), pp. 4–71.
Ferrari O., Papaldo S., Le sculture del Seicento a Roma, Roma 1999.
Gajewski J., Kościół i klasztor kamedułów na Bielanach pod Krakowem w świetle materiałów archiwalnych, “Biuletyn Historii Sztuki” 38 (1976) no. 4, pp. 374–377.
Gajewski J., Z Wiednia do Pragi (?), przez Łubnice do Puław. Działalność Jana Eliasza Hoffmanna i jego warsztatu w Lubelskiem oraz nurt hoffmannowski w rzeźbie poźnobarokowej między Wisłą a Bugiem, in: Dzieje Lubelszczyzny, vol. 6: Między Wschodem a Zachodem, ed. by J. Kłoczowski, part 3: Kultura artystyczna, ed. by T. Chrzanowski, Lublin 1992, pp. 173–245.
Indra B., Život a dilo opavskeho barokniho sochaře Johanna Georga Lehnera. (Přispěvek k dilu Umělecke pamatky Moravy a Slezska), “Časopis Slezského zemského muzea. Série B: Vědy Historické” 41 (1992) no. 1, pp. 32–51.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, vol. 1: Województwo krakowskie, ed. by J. Szablowski, Warszawa 1953.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, vol. 3: Województwo kieleckie, ed. by J. Z. Łoziński, B. Wolff, issue 11: Powiat sandomierski, ed. by J. Z. Łoziński, T. Przypkowski, Warszawa 1962.
Kluz P., Analogia ad legendum. Funkcja znaczeniowa, użytkowa i kompozycyjna dwóch ambon w kościele oo. Dominikanów w Lublinie, “Folia Historica Cracoviensia” 22 (2016), pp. 141–155.
Kornecki M., Sztuka sakralna. Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków 1993.
Korespondencja Józefa Andrzeja Załuskiego 1724–1736, ed. by B. S. Kupść, K. Muszyńska, Wrocław 1967.
Koziara-Ochęduszko N., Mistrzostwo rysunku. Andrzej Radwański (1711–1762), Kraków 2022.
Kowalczyk J., Rola Rzymu w poźnobarokowej architekturze polskiej, “Rocznik Historii Sztuki” 20 (1994), pp. 215–308.
Kracik J., Konsekracje kościołów i ołtarzy w diecezji krakowskiej w XVII–XVIII wieku, “Nasza Przeszłość” 61 (1984), pp. 111–147.
Krasnowolski B., Między Wschodem a Zachodem. Studia nad historią i sztuką pogranicza polsko-łemkowskiego, Toruń 2010.
Kurzej M., Anna Dettloff, Rzeźba krakowska drugiej połowy wieku XVIII. Twórcy, nurty, tendencje, Wydawnictwo AFM, Kraków 2013, 384 pp., 442 figs, “Modus. Prace z historii sztuki” 15 (2015), pp. 285–290.
Kwaśnik M., Morawica. Bogactwo wieków, Kraków 2010.
Leo A., Kościół parafialny w Kobylance pod Gorlicami, “Roczniki Humanistyczne” 15 (1967) issue 4, pp. 107–118.
Lepiarczyk J., Wiadomości źródłowe do dziejów budowy i urządzenia barokowego kościoła na Skałce w Krakowie, “Rocznik Krakowski” 35 (1961), pp. 41–56.
Lepiarczyk J., Architekt Francesco Placidi około 1710–1782, “Rocznik Krakowski” 37 (1965), pp. 65–126.
Łodyńska-Kosińska M., Ludwig Władysław, in: Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, vol. 5, ed. by J. Derwojed, Warszawa 1993, p. 150.
Makarewicz S., Bazylika katedralna w Sandomierzu, Sandomierz 1976.
Makarewicz S., Artyści i rzemieślnicy sandomierskiej kolegiaty, “Studia Sandomierskie” 2 (1981), pp. 239–264.
Manfredi T., “Si puo vedere col paragone”. Carlo Rainaldi, Carlo Fontana, Gian Lorenzo Bernini a la facciata di S. Andrea della Valle, in: Architetture di Carlo Rainaldi nel quarto centenario della nascita, ed. by S. Benedetti, Roma 2012, pp. 279–295.
Montagau J., Roman baroque sculpture. The industry of art, London 1992.
Palmowski W., Krawiec B., VIII wieków wiary, 270 lat świątyni. Morawica na progu trzeciego tysiąclecia, Morawica 2019.
Piotrowski A. T., Dziennik malarski Andrzeja Radwańskiego, “Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 16 (1989), pp. 109–123.
Przybyszewski B., Katalog kanoników Krakowskiej Kapituły Katedralnej w XVIII wieku, Kraków 2009.
Schenková M., Olšovský J., Barokni maliřstvi a sochařstvi v zapadni časti českeho Slezska, Opava 2001.
Sito J., Warsztat rzeźbiarski Tomasza Huttera. Zagadnienia rozwoju i promieniowania, in: Sztuka Kresow Wschodnich, ed. by J. K. Ostrowski, Kraków 1994, pp. 105–131.
Skrabski J., Modernizacje małopolskich kościołów w okresie późnego baroku: między tradycją a innowacją, in: Studia nad sztuką renesansu i baroku, vol. 11: Tradycja i innowacja w sztuce nowożytnej, ed. by I. Rolska, K. Gombin, Lublin 2012, pp. 413–433.
Stankiewicz A., Metamorfozy koloru i stałość inspiracji. Uwagi o wystroju i wyposażeniu Sanktuarium Chrystusa Ukrzyżowanego w Kobylance, “Saeculum Christianum” 28 (2021), pp. 46–60.
Stępień U., Rzeźby z katedry sandomierskiej w zbiorach Muzeum Diecezjalnego, in: Amicissima. Studia Magdalenae Piwocka oblata, ed. by G. Korpal et al., Kraków 2010, pp. 397–399.
Szczepaniak J., Spis prepozytów i plebanów diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków 2008.
Szczepaniak J., Nekrologium. Księża diecezji krakowskiej zmarli w latach 1749–1810, Kraków 2010.
Świętochowski R., Dwaj rzeźbiarze dominikańscy, “Rocznik Krakowski” 50 (1980), pp. 93–107.
Tozzi S., Incisioni barocche di feste e avvenimenti. Giorni d’allegreza, Roma 2002.
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, ed. by S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016.
Online sources
Kluz P., Igołomia. Ołtarz główny, in: Sakralne Dziedzictwo Małopolski, https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-glowny-68 (Accessed on: 20 September 2023).
Kluz P., Niepołomice. Chrzcielnica w architektonicznej obudowie, in: Sakralne Dziedzictwo Małopolski, https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-w-architektonicznej-obudowie (Accessed on: 5 May 2023).
Skrabski J., Tenczynek. Ołtarz boczny Matki Bożej Śnieżnej, in: Sakralne Dziedzictwo Małopolski, https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarzboczny-matki-bozej-snieznej (Accessed on: 12 May 2023).
Skrabski J., Tenczynek. Ołtarz boczny św. Katarzyny, in: Sakralne Dziedzictwo Małopolski, https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarzboczny-sw-katarzyny-1 (Accessed on: 12 May 2023).
Skrabski J., Pluszów. Ołtarz boczny, in: Sakralne Dziedzictwo Małopolski, https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-65 (Accessed on: 29 January 2024).
Stažení
Publikováno
Číslo
Sekce
Licence
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution 4.0 .
Autor prohlašuje, že mu přináleží autorská práva k dílu a že nejsou omezena v rozsahu spadajícím pod toto prohlášení a že je dílo originální a nenarušuje autorská práva jiných osob.
Autor povoluje Papežské univerzitě Jana Pavla II. v Krakově bezplatné, nevýhradní a časově neomezené využívání díla, tedy:
- záznam a reprodukci: vytváření exemplářů díla tiskařskou, reprografickou technikou, magnetickým záznamem a digitální technikou;
- obchodování s originálem nebo exempláři, na nichž bylo dílo zaznamenáno (uvedení do obratu, zapůjčení nebo nájem originálu nebo exemplářů, veřejné vystavování, zobrazování a také veřejné zpřístupňování díla tak, aby k němu mohl mít každý přístup na místě a v čase, který si vybere);
- začlenění díla do kolektivního díla;
- poskytnutí sublicence Papežskou univerzitou Jana Pavla II. v Krakově Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Papežská univerzita Jana Pavla II. v Krakově zpřístupňuje dílo na platformě časopisu patřící vysoké škole, na základě licence Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska. Tím také opravňuje všechny zájemce k využití díla za následujících podmínek:
- bude uveden autor a název díla,
- bude uvedeno místo publikování (název časopisu a internetová adresa na původně publikované dílo),
