Analogia ad legendum. Semantic, practical and compositional function of two pulpits in the Dominican church in Lublin
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2076Keywords:
semantic function, composition, pulpit, Dominicans, LublinAbstract
The Dominican church in Lublin contains an unusual example of two pulpits in a sacred interior, which are situated vis-à-vis at the rood arch. They were sculpted by Sebastian Zeisl, who, with the aid of his workshop, made the rococo furnishing of the church in the years 1756–1761. The sculptural decoration of the pulpits makes references to their preaching function, as well as to Dominican spirituality. The solution formally seems to have been inspired by the compositional model of two pulpits on either side of the altar, an elaboration of the symmetrical (stage-like) organization of the sacred interior. The fact that the contractor was familiar with such layout could stem from the impact exerted by local inspiration (e.g. St. Anne’s church in Lubartów) or the artist’s earlier Central European experience, probably including his education among Viennese artists. However, the construction of two Dominican pulpits, both of which were used (none of them is apparent) may indicate that their roles could go beyond merely compositional ones. It seems that their emergence was influenced by individual needs of the Lublin Dominican monastery, especially their preaching practices. The knowledge gained so far allows us to suspect that the construction of the two pulpits is related to their role in the liturgy, namely the polemical sermons practised by the Order of Preachers in Lublin.References
Źródła
Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, sygn. 3279, t. 5: Zbiór listów i dokumentów z lat 1644–1861 dotyczących klasztoru Dominikanów w Lublinie, rkps.
Archiwum Dominikanów w Lublinie, sygn. Lb-115, M. Michoński, Lublin. Zespół dominikański. Dokumentacja naukowo-historyczna, Lublin 1980, mpis.
Opracowania
Brzezina K., Rzeźba i mała architektura sakralna księstw opawskiego i karniowskiego w XVIII wieku, Kraków 2004.
Dziechcińska H., Oglądanie i słuchanie w kulturze dawnej Polski, Warszawa 1987.
Encyklopedja kościelna. Podług teologiicznej encyklopedji Wetzera i Weltego, z licznemi jej dopełnieniami, t. 1, wyd. M. Nowodworski, Warszawa 1873.
Gajewski J., Z Wiednia do Pragi (?), przez Łubnice do Puław. Działalność Jana Eliasza Hoffmanna i jego warsztatu w Lubelskiem oraz nurt hoffmannowski w rzeźbie późnobarokowej między Wisłą a Bugiem, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. 6: Między Wschodem a Zachodem, red. J. Kłoczowski, cz. 3: Kultura artystyczna, red. T. Chrzanowski, Lublin 1992, s. 173–245.
Gieysztor-Miłobędzka E., Wnętrze sakralne w 1. połowie XVIII wieku, „Biuletyn Historii Sztuki” 42 (1980) nr 2, s. 159–172.
Gieysztor-Miłobędzka E., Symbol we wnętrzu kościelnym, [w:] Symbol i poznanie. W poszukiwaniu koncepcji integracyjnej, red. T. Kostyrko, Warszawa 1987, s. 33–58.
Gieysztor-Miłobędzka E., Ze studiów nad wnętrzem kościelnym. Program, funkcja – wybrane zagadnienia z genezy i wkład formuły trydenckiej, „Studia Theologica Varsaviensia” 25 (1987) nr 1, s. 41–74.
Gieysztor-Miłobędzka E., Church interior in the late counter-reformation period. Presuppositions and practice, [w:] Late Baroque art in the 18th century in Poland, Bohemia, Slovakia and Hungary: October 15–17, 1987, ed. L. Kalinowski i in., Krakow 1990, s. 11–22 (Seminaria Niedzickie, vol. 4).
Guttmejer K., Guido Antonio Longhi. Działalność architektoniczna w Polsce, Warszawa 2006.
Kluz P., Sculptor Sebastian Zeisel and his works for the Dominican and Jesuit Orders in Lublin, „Ars” 46 (2013) nr 2, s. 242–258.
Kłoczowski J., Dominikanie w środkowo-wschodniej Europie i ich kultura intelektualna oraz pastoralna w wiekach średnich, [w:] Studia nad historią dominikanów w Polsce, t. 3: Dominikanie w środkowej Europie w XIII–XV wieku. Aktywność duszpasterska i kultura intelektualna, red. J. Kłoczowski, J. A. Spież, Poznań 2002, s. 173–186.
Kłoczowski J., Klasztor dominikański w Lublinie w pierwszych wiekach swego istnienia w ramach prowincji polskiej (stulecia XIII–XVI), [w:] Dominikanie w Lublinie. Studia z dziejów i kultury, red. H. Grapski, Lublin 2006, s. 23–58.
Knothe Z., Kościół św. Stanisława i klasztor Dominikanów w Lublinie, „Gazeta Lubelska” 38 (1947), s. 5.
Korolko M., O kunszcie oratorskim staropolskiego kaznodziejstwa, [w:] Kultura żywego słowa w dawnej Polsce, red. H. Dziechcińska, Warszawa 1989, s. 56–99.
Kowalczyk J., Sebastian Zeisel w Puławach i jego lubelskie dzieła (z badań nad rzeźbą Lubelszczyzny w XVIII w.), „Biuletyn Historii Sztuki” 23 (1961) nr 3, s. 300–303.
Laskowska M. I., Rzeźba figuralna ołtarzy rokokowych w kościele OO. Dominikanów w Lublinie, „Roczniki Humanistyczne KUL” 6 (1958) z. 4, s. 151–165.
Laskowska M. I., Domniemany mistrz ołtarzy różańcowych w kościele OO. Dominikanów w Lublinie, „Biuletyn Historii Sztuki” 21 (1959) nr 2, s. 236–237.
Laskowska M. I., Osiemnastowieczny warsztat rzeźbiarski w Puławach i jego twórcy, [w:] Teka konserwatorska, z. 5: Puławy, red. S. Lorentz, Warszawa 1962, s. 47–58.
Machowski M., Bardzo krótka historia relikwiarzy św. Kandyda z kościoła w Choroszczy, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego” (2004) z. 10, s. 45–94.
Nadolski B., Ambona. Historia, znaczenie, symbolika, Kraków 2008.
Nadolski B., Liturgika, t. 1: Liturgika fundamentalna, Poznań 2014.
Nestorow R., Artyści i rzemieślnicy z krajów monarchii habsburskiej w służbie Elzbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, [w:] Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, red. A. Betlej, K. Brzezina-Scheuerer, P. Oszczanowski, Wrocław 2011, s. 277–289.
Nowowiejski A. J., Wykład liturgii Kościoła katolickiego, t. I/2, Warszawa 1893.
Pawlak W., Koncept w polskich kazaniach barokowych, Lublin 2005.
Skrabski J., Uwagi na temat wyposażenia kościoła parafialnego pw. św. Anny w Lubartowie, „Modus. Prace z Historii Sztuki” 4 (2003), s. 23–66.
Prószyńska Z., Hoffman Henryk, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, t. 3, red. J. Maurin-Białostocka, J. Derwojed, Wrocław 1979, s. 87.
Pühringer-Zwanowetz L., Matthias Steinl, Wien–München 1966.
Wadowski A., Kościoły lubelskie na podstawie źródeł archiwalnych, Kraków 1907.
Downloads
Published
Issue
Section
License
The author declares that he or she has full copyright to the work, and such copyright it is not limited to the extent applicable to this declaration, that the article is an original work and that it does not infringe any third-party rights.
The author agrees to a free-of-charge, non-exclusive and non-restricted use of the work by Pontifical University of John Paul II in Krakow i.e.:
- to record and duplicate: make copies of the work by means of printing, reprography, magnetic or digital storage;
- to circulate the original or the copies of the work (disseminate, lend or lease the original or copies thereof, publicly display, screen or make the work publicly available so that everyone is able to access it at the time and in place they wish to do so);
- to include the work in a compilation;
- the Pontifical University of John Paul II in Krakow may grant sublicenses Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland
The Pontifical University of John Paul II in Krakow makes the work available on the Platform Periodicals belonging to the University, according to the licence Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland. Accordingly, the author authorises all interested parties to use the work on the following conditions:
- the author and the title of the work will be listed,
- the place of publication (name of the periodical and an Internet link to the originally published work),
- the work will be distributed in a non-commercial way,
- no derivative works will be created.
