Prophet Elijah in the woods in the high altar of the Church of Discalced Carmelites in Czerna
DOI:
https://doi.org/10.15633/fhc.2084Keywords:
Elijah, Carmelite mysticism, Czerna hermitage, Tommasso Dolabella, Father Venante da Subiaco, Agnieszka Firlej née TęczyńskiAbstract
One of the most interesting early modern paintings in the vicinity of Krakow, located at the main altar of the Discalced Carmelite church in Czerna has not, to date, been the subject of a dedicated study. Although we are not in possession of archive sources which would confirm the attribution, for over a century the canvas has been held to be a work of Tommaso Dolabella. The first section of the article discusses the content of the image, which is ideologically linked to the altar. It also attempts to interpret the significance of Elijah, identified as Messiah’s predecessor, as well as the role of miraculous sustenance brought to the prophet by an angel. This part of the article focuses also on a rather inconspicuous theme of Elijah’s bare foot resting on the foot of God’s intermediary, which could symbolize a kind of successful spiritual struggle. Further in the text, the Czerna painting is subjected to a detailed stylistic analysis. By way of comparisons to works by father Venante da Subiaco, a new attribution and dating of the work presenting Prophet Elijah in the wilderness are suggested. The composition was painted in the years 1630–1632, when Venante was prior at the Selva Aurea hermitage in Rytwiany. Venante’s authorship of the Czerna painting is at least probable, as determined by three basic facts: the style of the painting, relations between Czerna’s and Rytwian’s founders (Agnieszka Firlej, née Tęczyński, was Jan Tęczyński’s sister), chronological data (the likelihood of the completion of the painting for the main altar in a small church in Czerna relatively soon after its construction had been commenced in 1629), last but not least, a fairly common tradition of monastic painters painting pictures commissioned by selected lay founders.References
Sources
Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, transl. P. Szpilewicz, eds. A. Jankowski OSB, L. Stachowiak, K. Romaniuk, Poznań–Warszawa 1980.
Inventarz majętności i wszitkich proventów do klasztoru Puscze świętego Naszego Oyca Eliasza należących, for 1643–1750, cat. no. 62, Czerna Monastery Archive.
Inwentarz kościoła i klasztoru na Puszczy we wsi Czerna, for 1834–1835, Czerna Monastery Archive.
Mittarelli G. B., Costadoni A., Annales Camaldulenses Sancti Benedicti, 8, Venetiis 1764.
St Teresa of Ávila, Dzieła, t. 2: Księga fundacji, transl. H. P. Kossowski, ed. S. Ruszczycki OCD, Kraków 1987.
Program prac konserwatorskich do obrazu “Św. Eliasz” z kościoła OO. Karmelitów Bosych w Czernej, Konserwacja Zabytków AC/Aleksander Piotrowski, Edward Kosakowski, red. E. Gliwa-Kawecka, Kraków 2000; Archiwum Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków w Krakowie, cat. no. 29.433.
Studies
Acock D., Stworzenie Eliasza, [in:] Mendelssohn, Elijah, 1846, Wrocław 2012.
Blunt W., Feliks Mendelssohn. Na skrzydłach pieśni, tłum. H. Cieplińska, Warszawa 1979.
Chmelinová K., Miesto zázrakov. Premeny barokového oltára, exhibition catalogue, 24.06.–28.08.2005, Slovenská národná galéria v Bratislave, Bratislava 2015.
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982.
Conigliello L., Nuovi dipinti e un lungo soggiorno polacco per Venanzio l’Eremita, [in:] Il Seicento in Casentino. Dalla Controriforma al Tardo Barocco, Firenze 2001, p. 127.
Costacurta B., Eliasz, tłum. B. Żurowska, Kraków 2010.
Czerna. Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej. Klasztor Karmelitów Bosych. Przewodnik pielgrzyma, red. A. Hrabia OCD, J. Pleszyniak, Czerna–Katowice 2013.
Czyżewski K. J., Barokizacja czy modernizacja? Przemiany katedry krakowskiej po Soborze Trydenckim, [in:] Barok i barokizacja. Materiały sesji Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki Kraków 3–4 XII 2004, red. K. Brzezina, J. Wolańska, Kraków 2007, p. 39–74 (Ars Vetus et Nova, t. 28, red. W. Bałus).
Encyklopedia katolicka, t. 4, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1985, col. 888 (red. M. Jacniacka).
Flavius J., Jüdische Altertümer. Übersetzt und mit Einleitungen und Anmerkungen versehen von Dr. H. Clemenz, Bd. 8, 13, Wiesbaden 2004, 2, 7.
Florkowski M. and M., Kameduli, Kraków 2005.
Fürsten- und Gelehrtenlob im westfälischen Barock – Bilder und Dokumente, exhibition catalogue, Universitäts- und Landesbibliothek Münster, 12–18 June 1996, Hrsg. B. Haller, Münster 1996.
Graczyk W., Księgozbiór klasztoru-eremu karmelitów bosych w Czernej od XVII do końca XIX wieku. Studium z dziejów kultury intelektualnej i duchowej, Kraków 2011.
Graczyk W., Marszalska J. M., Klasztor karmelitów bosych w Czernej od pierwszej połowy XVII do końca XVIII wieku. Dzieje – kultura – ludzie, Kraków 2014.
Gurjewitsch A. J., Das Weltbild des mittelalterlichen Menschen, Dresden 1983.
Kacprzak D., Meklembursko-pomorskie spotkanie z Davidem Vinckboonsem / Mecklenburgisch-pommersche Begegnung mit David Vinckboons, [in:] Nie tylko tulipany. Państwowe Muzeum w Schwerinie gościnnie w Muzeum Narodowym w Szczecinie / Nicht nur Tulpen. Das Staatliche Museum Schwerin zu Gast im Nationalmuseum Stettin, exhibition catalogue, Muzeum Narodowe w Szczecinie, 25.11.2015–10.04.2016, red. D. Kacprzak, G. Seelig, Szczecin 2015, p. 61–77.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 3: Województwo kieleckie, z. 11: Powiat sandomierski, red. J. Z. Łoziński, T. Przypkowski, Warszawa 1962.
Kret W., Problematyka artystyczna kościoła oo. kamedułów na Bielanach pod Krakowem, “Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 12 (1967) z. 2–3, p. 24, footnote 12.
Lepszy K., Firlejowa Agnieszka, [in:] Polski słownik biograficzny, t. 7, Warszawa–Wrocław–Kraków 1948–1958, p. 17–18.
Małkiewicz A., Zespół architektoniczny na Bielanach pod Krakowem (1605–1630), “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki” 1 (1962), p. 143–
Małkiewicz A., Wenanty da Subiaco – Andrea Spezza – Walenty von Säbisch. Z problematyki historycznej kościoła na Bielanach pod Krakowem, “Biuletyn Historii Sztuki” 33 (1971), p. 202–204.
Małkiewicz A., Z historycznej i artystycznej problematyki kościoła kamedułów na Bielanach pod Krakowem, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Historii Sztuki” 10 (1972), p. 95–98.
Małkiewicz A., Włoskie odkrycie malarstwa kameduły o. Wenantego z Subiaco, “Biuletyn Historii Sztuki” 40 (1998), p. 213–222 [review of exhibition catalogue: Da Antiveduto della Gramatica a Venanzio l’eremita, a cura di L. Conigliello, Firenze 1995].
Małkiewicz A., Twórczość malarza-kameduły o. Wenantego z Subiaco w świetle najnowszych badań, “Folia Historica Cracoviensia” 11 (2005), p. 117–132.
Möbius F., Sciurie H., Symbolwerte mittelalterlicher Kunst, Leipzig 1984.
Panofsky E., Neoplatoński ruch we Florencji i w północnych Włoszech. Bandinelli i Tycjan, [in:] Studia z historii sztuki, red. J. Białostocki, Warszawa 1971, p. 205, ill. 185.
Piątkowski H., Portrety Agnieszki z Tęczyńskich Firlejowej, master degree dissertation under the supervision of K. Kuczman, Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, Kraków 2015.
Rusina I., Zervan M., Príbehy Starého zákona. Ikonografia, Bratislava 2006.
Saxl F., Saturn i melancholia. Studia z historii, filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, tłum. A. Kryczyńska, Kraków 2009.
Stejskal K., Počátky gotického malířství, [in:] Dějiny českého výtvarného umění. Od počátků do konce středověku, vol. 1/1, ed. R. Chadraba, Praha 1984, p. 294, ill. 28.
Storia dell’arte italiana, vol. 1: Materiali e problemi, p. 3: L’esperienza dell’antico, dell’Europa, della religiosità, a cura di G. Previtali, F. Zeri, Torino 1979.
Toussaint G., Das Passional der Kunigunde von Böhmen. Bildrethorik und Spiritualität, Paderborn 2003.
Volk P., Johann Baptist Straub 1704–1784, München 1984.
Waddingham M. R., The Dughet Problem, “Paragone” 1963, p. 161.
Walicki W., Epitafium polskiego ucznia Filelfa, [in:] W. Walicki, Złoty widnokrąg, Warszawa 1965, p. 129–141, ill. 76.
Wanat B. J., Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605–1975, Kraków 1979.
Wanat B. J., Maryjne sanktuarium karmelitów bosych w Czernej. Przewodnik, Kraków 1992.
Wanat B. J., Z dziejów zakonnego budownictwa barokowego w Małopolsce. Studium ikonograficzno-historyczne, Kraków 2006.
Wörmann K., Kirchenlandschaften, “Repertorium für Kunstwissenschaft” 1890.
Woźniakowski J., Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej, Kraków 2011 (Pisma Wybrane, t. 2).
Zuccari A., Le arti nella Roma di papa Pamphilj. Il giubileo della Colomba, [in:] La Storia dei Giubilei. Volume terzo: 1600–1775, a cura di A. Zuccari, Roma 1999, p. 224–237.
Zujkiewicz A., Zespół obrazów o tematyce pustelniczej w zakrystii bazyliki jasnogórskiej, “Ikonotheka. Prace Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego” 5 (1993), p. 103ff.
Żmudziński J., “Opus vitae” Tomasza Dolabelli w krakowskim kościele i klasztorze Dominikanów, [in:] Sztuka w kręgu krakowskich Dominikanów, red. A. Markiewicz, M. Szyma, M. Walczak, Kraków 2013, p. 691–702.
Żmudziński J., Daleko od Pragi – o malarstwie krakowskim około 1600 roku, [in:] Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, red. A. Betlej, K. Brzezina-Scheuerer, P. Oszczanowski, Wrocław 2011, p. 113–127 (Acta Universitatis Wratislaviensis, no. 3291, Historia Sztuki, 31).
Żmudziński J., Jak malował Tomasz Dolabella i co nowego wniósł do sztuki polskiej pierwszej połowy XVII wieku?, [in:] Studia nad sztuką renesansu i baroku, t. 11: Tradycja i innowacja w sztuce nowożytnej, red. I. Rolska, K. Gombin, Lublin 2012, p. 493–524 (Prace Wydziału Historyczno-Filologicznego Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, no. 173).
Żmudziński J., O potrzebie badań nad twórczością Tomasza Dolabelli. Ze studiów nad obrazami w kościele Mariackim i kościele Kamedułów na Bielanach w Krakowie, “Folia Historiae Artium. Seria Nowa” 12 (2009), p. 123–144.
Żmudziński J., Wystrój malarski kaplic kościoła Kamedułów na Bielanach i jego znaczenie dla sztuki Krakowa 1. połowy XVII w. (kaplice Królewska i Delpacowska), “Folia Historica Cracoviensia” 17 (2011), p. 79–100.
Downloads
Published
Issue
Section
License
The author declares that he or she has full copyright to the work, and such copyright it is not limited to the extent applicable to this declaration, that the article is an original work and that it does not infringe any third-party rights.
The author agrees to a free-of-charge, non-exclusive and non-restricted use of the work by Pontifical University of John Paul II in Krakow i.e.:
- to record and duplicate: make copies of the work by means of printing, reprography, magnetic or digital storage;
- to circulate the original or the copies of the work (disseminate, lend or lease the original or copies thereof, publicly display, screen or make the work publicly available so that everyone is able to access it at the time and in place they wish to do so);
- to include the work in a compilation;
- the Pontifical University of John Paul II in Krakow may grant sublicenses Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland
The Pontifical University of John Paul II in Krakow makes the work available on the Platform Periodicals belonging to the University, according to the licence Creative Commons Acknowledgement of authorship-Non-commercial use-Without derivative work 3.0 Poland. Accordingly, the author authorises all interested parties to use the work on the following conditions:
- the author and the title of the work will be listed,
- the place of publication (name of the periodical and an Internet link to the originally published work),
- the work will be distributed in a non-commercial way,
- no derivative works will be created.
