Kultura, moralność oraz duchowość w filozofii Anny Teresy Tymienieckiej
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.1043Słowa kluczowe:
Anna Teresa Tymieniecka, fenomenologia, onto-poiesis, kultura, moralność, duchowośćAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie filozofii Anny Teresy Tymienieckiej oraz kilku podstawowych kategorii obecnych w jej systemie metafizycznym. Centralną ideą w jej dziełach jest idea onto-poiesis, oparta na tezie, że rzeczywistość rozumiana jako uniwersum wszystkich istot żywych jest jednością. Filozofia Tymienieckiej, choć otwarcie nawiązująca do tradycji fenomenologicznej, dystansuje się wobec niej, wprowadzając pojęcie aktu kreatywnego. W oparciu o to pojęcie Tymieniecka buduje swój system metafizyczny, opisując rzeczywistość jako trwającą w ciągłym konstruktywnym i uporządkowanym rozwoju. W tej rzeczywistości istotną rolę zajmuje człowiek i różne aspekty jego funkcjonowania w świecie. W niniejszym artykule zostały zaprezentowane trzy, obecne w filozofii Tymienieckiej, aspekty: kultura, moralność oraz duchowość.
Artykuł został podzielony na kilka części. Pierwsza przedstawia biografię Anny Teresy Tymienieckiej oraz główne idee w jej filozofii. Druga ukazuje krytyczne poglądy polsko-amerykańskiej filozof na ejdetyczną i transcendentalną fenomenologię, oraz odróżnia kreatywny oraz konstytutywny akt świadomości. Następnie opisane zostają kategorie kultury oraz moralności. Ostatnia część prezentuje problem duchowości istoty ludzkiej oraz jej pęd ku transcendencji.
System metafizyczny Anny Teresy Tymienieckiej stanowi spójny opis wielu aspektów świata i ludzkiej natury, przedstawiając tę ostatnią jako totalność duszy i ciała.
Bibliografia
Husserl E., Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, tł. D. Gierulanka, Warszawa 1967.
Husserl E., Medytacje kartezjańskie, tł. A. Wajs, Warszawa 1982.
Ingarden R., Studia z teorii poznania, red. A. Węgrzecki, Warszawa 1995.
Półtawski A., Realizm fenomenologii, Toruń 2000.
Półtawski A., Świat, spostrzeżenie, świadomość. Fenomenologiczna koncepcja świadomości a realizm, Warszawa 1973.
Tymieniecka A. T., Logos and life, Bk. 1: Creative experience and the critique of reason: Introduction to the phenomenology of life and the human condition, Dordrecht 1988 (Analecta Husserliana. The Yearbook of Phenomenological Research, XXIV).
Tymieniecka A. T., Logos and life, Bk. 2: The three movements of the soul, Dordrecht 1988 (Analecta Husserliana. The Yearbook of Phenomenological Research, XXV).
Tymieniecka A. T., Logos and life, Bk. 3: The passions of the soul and the elements in the onto-poiesis of culture, Dordrecht 1990.
Tymieniecka A. T., Logos and life, Bk. 4: Impetus and equipoise in the life-strategies of reason, Dordrecht 2000 (Analecta Husserliana. The Yearbook of Phenomenological Research, LXX).
Tymieniecka A. T., Życie w pełni „logos”. Księga I: Metafizyka Nowego Oświecenia, tł. M. Wiertlewska, Poznań 2011.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Krzysztof Kunisz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
