Substytucja Lévinasa – substancjalna służba innemu?

Autor

  • Krzysztof Kaczmarczyk

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.1791

Słowa kluczowe:

Lévinas, substytucja, służba, miłość, miłosierdzie, mesjasz

Abstrakt

Artykuł podejmuje centralny temat Lévinasowskiej etyki, jakim jest sub­stytucja. Porównuje ją najpierw z różnymi formami miłości: od miłości­‑eros, poprzez przyjaźń, miłość oblubieńczą, aż do chrześcijańskiej miłości­‑agape. Następnie, m.in. dzięki zagadnieniu miłosierdzia, przechodzi do omówienia postawy służby, zarówno czysto ludzkiej, jak i motywowanej religijnie. Takie zestawienie, zdaniem autora, pozwala najlepiej wniknąć w rozumienie substytucji, która jawi się odtąd raczej jako służba niż miłość drugiego. W przeciwieństwie do miłości służba jest bowiem przede wszystkim dziełem do wykonania. Nie wymaga natomiast ani wzajemności, ani intymnego poznania, do których dąży miłość. Substytucja jest jednak służbą nadzwyczajną, bo totalną: chce drugiego ocalić, biorąc go całego na siebie. Jak mesjasz. Czy jednak możliwą?

Biogram autora

  • Krzysztof Kaczmarczyk
    Absolwent filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz francuskiej École Saint Jean. Obecnie doktorant na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Nauczyciel etyki w krakowskim gimnazjum. Tłumacz m.in. M.-D. Philippe’a, Pielgrzymowanie filozoficzne. List do przyjaciela, Lublin 2003 oraz (wraz z innymi), na język francuski: La phénoménologie polonaise et le christianisme, dir. K. Tarnowski, Paris 2015. Interesuje się filozofią Arystotelesa.

Bibliografia

Adamska J. I., Mądrość miłości. Rzecz o duchowości Edyty Stein, Tczew–Pelplin 1998.

Derrida J., L’écriture et la différence, Paris 1967.

Dostojewski F., Bracia Karamazow, Warszawa 1984.

Grignion de Monfort L.-M., Traktat o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny, Warszawa 1996.

Heidegger M., Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa 1994.

Hernas A., Człowiek poza istnieniem, Kraków 2011.

Jan od Krzyża, Dzieła, tłum. B. Smyrak, Kraków 1986.

Léon­‑Dufour X., Słownik teologii biblijnej, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1994.

Lévinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Warszawa 2002.

Lévinas E., Éthique comme philosophie première, Paris 1998.

Lévinas E., Etyka i Nieskończony, tłum. B. Opolska­‑Kokoszka, Kraków 1991.

Lévinas E., Inaczej niż być lub ponad istotą, tłum. P. Mrówczyński, Warszawa 2000.

Lévinas E., Le temps et l’autre, Paris 1991.

Lévinas E., Liberté et commandement, Montpelier 1994.

Lévinas E., O Bogu, który nawiedza myśl, tłum. M. Kowalska, Kraków 2008.

Lévinas E., Substytucja, [w:] Filozofia odpowiedzialności XX wieku, red. J. Filek, Kraków 2004, s. 215–235.

Lévinas E., Trudna wolność, tłum. A. Kuryś, Gdynia 1991.

Philippe M.-D., Filozoficzne pielgrzymowanie. List do przyjaciela, tłum. K. Kaczmarczyk, Lublin 2003.

Philippe M.-D., La philosophie de l’activité morale, mps, Rimont.

Philippe M.-D., Retour à la source, t. 1 i 2, Paris 2005 i 2009.

Ratzinger J., Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodkowa, Kraków 1994.

Stein E., Wiedza krzyża, tłum. J. I. Adamska, Kraków 1994.

Tatranský T., A reciprocal asymmetry? Levinas’s ethics reconsidered, „Ethical Perspectives” 15 (2008) issue 3, s. 293−307.

Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles.

Tomasz z Akwinu, Summa theologiae.

Wojtyła K., Osoba i czyn, Lublin 2000.

Zawada M., Oblicza miłości w życiu i pismach św. Edyty Stein, [w:] Uderz o kamień a wytryśnie mądrość. Rzecz o Edycie Stein, Kraków 2002, s. 76–85.

Pobrania

Opublikowane

2016-10-10

Numer

Tom 22 Nr 1 (2016)

Dział

Artykuły

Licencja

W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:

1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).