Rola etosu mieszczańskiego w badaniach naukowych. Krótki esej o rzetelności i uczciwości

Autor

  • Magdalena Żardecka Uniwersytet Rzeszowski

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.3439

Słowa kluczowe:

uczciwość, rzetelność, metoda, obiektywizm, krytycyzm

Abstrakt

Artykuł jest próbą ukazania nauki jako wielkiego przedsięwzięcia intelektualnego, u podstaw którego stoją mieszczańskie cnoty rzetelności i uczciwości. Znajdują one odzwierciedlenie w metodologii nauk, która kładzie akcent na skrupulatne przestrzeganie reguł naukowych i stosowanie ściśle określonych metod badawczych. Poznanie naukowe ma się cechować obiektywizmem oraz krytycyzmem, musi zatem (1) dążyć do wyeliminowania wszelkich czynników pozapoznawczych oraz (2) wielokrotnie sprawdzać zasadność wszelkich twierdzeń naukowych i skrupulatnie analizować naukowe dowody i argumentacje.

Biogram autora

  • Magdalena Żardecka - Uniwersytet Rzeszowski

    Magdalena Żardecka, dr hab. prof. UR. Jest kierownikiem Zakładu Antropologii Kulturowej w Instytucie Socjologii Uni-
    wersytetu Rzeszowskiego. Zajmuje się filozofią współczesną, filozofią społeczną, filozofią polityki i filozofią kultury. Publikowała teksty na temat teorii sprawiedliwości (Rawls, Habermas), liberalizmu (Rorty, Berlin, Gray), komunitaryzmu (MacIntyre, Taylor, Walzer, Sandel), etyki dyskursywnej (Apel, Habermas), filozofii dialogu (Lévinas), neopragmatyzmu amerykańskiego (Rorty, Putnam), nowych nurtów psychoanalizy (Lacan), konstruktywizmu strukturalistycznego (Bourdieu), teorii władzy i dominacji (Foucault). Obecnie zajmuje się najnowszymi koncepcjami podmiotu, teorią literatury (Derrida, Fish, de Man, Attridge) oraz teorią pamięci (Husserl, Bergson, Freud, Proust, Benjamin, Halbwachs, Connerton, Assmann). Opublikowała ponad 70 artykułów, jest redaktorem 9 prac zbiorowych, licznych haseł encyklopedycznych i recenzji.

Bibliografia

Afeltowicz Ł., Sojak R., Arystokraci i rzemieślnicy. Synergia stylów badawczych, Toruń 2015.

Arystoteles, Organon, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 1, Warszawa 2003.

Brzeziński J., Metodologia badań psychologicznych, Warszawa 2002.

Buczyńska-Garewicz H., Koło Wiedeńskie, Toruń 1993.

Descartes R., Geometria, przeł. P. Błaszczyk, K. Mrówka, Kraków 2015.

Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, t. 1–2, Warszawa 2010.

Descartes R., Reguły kierowania umysłem. Poszukiwanie prawdy przez światło naturalne, przeł. L. Chmaj, Kęty 2002.

Descartes R., Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, przeł. T. Żeleński (Boy), Kęty 2009.

Descartes R., Rozprawa o metodzie. Rozmyślania nad zasadami filozofii i inne pisma, przeł. T. Żeleński (Boy), I. K. Dworzaczek, W. Dobrzycki, Warszawa 2008.

Descartes R., Zasady filozofii, przeł. I. Dąbska, Kęty 2001.

Dylus A., Problematyka etyki nauki u przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej, Warszawa 1987.

Feyerabend P., Dialogi o wiedzy, przeł. J. Nowotniak, Warszawa 1999.

Feyerabend P., Jak być dobrym empirystą, przeł. K. Zamiara, Warszawa 1979.

Feyerabend P., Przeciw metodzie, przeł. S. Wiertlewski, Wrocław 1996.

Fleck L., Powstanie i rozwój faktu naukowego: wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, Lublin 1986.

Fleck L., Style myślowe i fakty. Artykuły i świadectwa, red. S. Werner, C. Zittl, F. Schmaltz, Warszawa 2007.

Gilson E., Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu, Warszawa 2003.

Kuhn T., Dwa bieguny, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa 1985.

Kuhn T., Struktura rewolucji naukowych, przeł. H. Ostromęcka, Warszawa 2009.

Lacatos I., Pisma z filozofii nauk empirycznych, przeł. W. Krajewski, Warszawa 1995.

Motycka A., Ideał racjonalności. Szkice o filozoficznych rozdrożach nauki, Wrocław–Warszawa–Kraków 1986.

Nachmias D., Frankfort-Nachmias Ch., Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001.

Naukowa koncepcja świata: Koło Wiedeńskie, red. A. Koterski, Gdańsk 2010.

Niżnik J., Przedmiot poznania w naukach społecznych, Warszawa 1979.

Pomiar statystyczny, red. W. Ostasiewicz, Wrocław 2003.

Popper K. R., Droga do wiedzy: domysły i refutacje, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa 1999.

Popper K. R., Logika odkrycia naukowego, przeł. U. Niklas, Warszawa 2002.

Popper K. R., Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, przeł. A. Chmielewski, Warszawa 1992.

Rynkiewicz A., Jankowski K., Oniszczenko W., Wybrane metody i paradygmaty badawcze w psychologii, Warszawa 2016.

Sennett R., The Craftsman, New Haven–London 2008.

Sokal A., Bricmont J., Modne bzdury. O nadużyciach nauki popełnianych przez postmodernistycznych intelektualistów, przeł. P. Amsterdamski, Warszawa 2004.

Statystyczny drogowskaz. Praktyczne wprowadzenie do wnioskowania statystycznego, red. S. Bedyńska, M. Cyprańska, t. 1, Warszawa 2013.

Stępień A. B., Wstęp do filozofii, Lublin 1995.

Swieżawski S., Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa 2000.

Sztabiński F., Logika badacza i logika respondenta. Problem adekwatności narzędzia badawczego, „ASK Społeczeństwo. Badania. Metody” 2003 nr 12, Warszawa 2003, s. 51–83.

Trafność i rzetelność testów psychologicznych. Wybór tekstów, red. J. Brzeziński, Gdańsk 2005.

Twardowski K., Wybór pism psychologicznych i pedagogicznych, Warszawa 1992.

Weber M., Obiektywność poznania w naukach społecznych, w: Problemy socjologii wiedzy, red. A. Chmielecki, Warszawa 1985.

Zakrzewska M., Analiza czynnikowa w budowaniu i sprawdzaniu modeli psychologicznych, Poznań 1994.

Pobrania

Opublikowane

2019-11-15

Numer

Tom 25 Nr 1 (2019)

Dział

Artykuły

Licencja

W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:

1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).