Analiza etyczna fenomenu uczciwości na podstawie powieści Fiodora Dostojewskiego Bracia Karamazow

Autor

  • Agnieszka Janas Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.3479

Słowa kluczowe:

uczciwość, Fiodor Dostojewski, Arystoteles, etyka, literatura

Abstrakt

W artykule została zastosowana metoda analizy etycznej w celu przedstawienia znaczenia fenomenu uczciwości na przykładzie powieści Fiodora Dostojewskiego Bracia Karamazow. Etyka nikomachejska oraz Etyka wielka Arystotelesa zostały wykorzystane do dokonania oceny etycznej bohaterów powieści i ich działań. Ranga poruszanych przez pisarza problemów umożliwia interpretację dzieła jako powieści – tragedii. W ostatniej części artykułu została przedstawiona charakterystyka jednego z tytułowych bohaterów powieści, Dymitra, z uwzględnieniem cech umożliwiających uznanie go za bohatera tragedii, którego czyny nie wynikają z nikczemności i podłości, ale z powodu „zbłądzenia”. Celem artykułu jest ukazanie analizy etycznej dzieł literackich jako sposobu ­interpretowania i odbioru samego dzieła przez pryzmat ukazanych w nim wartości.

Biogram autora

  • Agnieszka Janas - Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Agnieszka Janas – doktor filozofii, absolwentka filologii polskiej i oligofrenopedagogiki na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Zainteresowania naukowe: filozofia społeczna, etyka, filozofia języka i filozofia kultury. Ważniejsze publikacje: Szczęście społeczeństwa nowego kapitalizmu według Richarda Sennetta, „Logos i Ethos” 2016 (40) numer specjalny, s. 163–175.

Bibliografia

Arystoteles, Etyka nikomachejska, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, przeł. D. Gromska, Warszawa 2000, s. 77–300.

Arystoteles, Etyka wielka, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 5, przeł. W. Wróblewski, Warszawa 2000, s. 301–383.

Arystoteles, Poetyka, przeł. H. Podbielski, Wrocław 1983.

Bachtin M., Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970.

Brzoza H., Dostojewski – myśl a forma, Łódź 1984.

Brzoza H., Dostojewski. Między mitem, tragedią i apokalipsą, Toruń 1995.

Burke K., Filozofia formy literackiej, przeł. E. Rajewska, Gdańsk 2014.

Chyrowicz B., O sytuacjach bez wyjścia w etyce, Kraków 2008.

Dilthey W., O istocie filozofii i inne pisma, tłum. i wstęp E. Paczkowska-Łagowska, Warszawa 1987.

Dostojewski F., Bracia Karamazow, przeł. A. Wat, oprac. J. Smaga, Wrocław 2013.

Galewicz W., Z Arystotelesem przez greckie tragedie, Kraków 2003.

Głąb A., Literatura a poznanie moralne, Lublin 2016.

Herbut J., Elementy metodologii filozofii, Lublin 2004.

Leksykon filozofii klasycznej, red. nauk. J. Herbut, Lublin 1997.

Podrez E., Rola wyobraźni w kształtowaniu świadomości moralnej, w: Wyobraźnia jako jaźń twórcza. Studia z etyki, literatury i sztuki, red. nauk. E. Podrez, A. Czyż, Warszawa 2002.

Sofokles, Antygona, przeł. K. Morawski, Wrocław 1995.

Stanisz M., Pytania o światopogląd gatunków literackich, w: Filozofia w literaturze. Literatura w filozofii, red. nauk. A. Iskra-Paczkowska, S. Gałkowski, M. Stanisz, Rzeszów 2013.

Urbankowski B., Dostojewski: dramat humanizmów, Warszawa 1994.

Pobrania

Opublikowane

2019-12-31

Numer

Tom 25 Nr 2 (2019)

Dział

Artykuły

Licencja

W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:

1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.

2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:

  • utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  • obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
  • włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
  • udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)

3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:

  • zostanie podany autor i tytuł utworu,
  • zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).