Deformacje sumienia. Pseudonormy w ujęciu Dietricha von Hildebranda
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.2124Słowa kluczowe:
Dietrich von Hildebrand, pseudonormy, legalizm, anarchizm, antymoralne teorie, antymoralne ideologie, wartości moralne, wartości pozamoralne, odpowiedź na wartość, ja prawe‑pokorne‑miłujące, ja pyszne, ja pożądliweAbstrakt
Artykuł przedstawia opis pseudonorm moralnych, które w naszej świadomości i w działaniu wypierają właściwe normy moralne oraz wypaczają naszą moralność. Analizuje głównie pseudonormy, które rodzą postawy legalizmu, i przeciwne im postawy anarchizmu moralnego. Pierwsze utożsamiają moralność z prawem stanowionym, w tym szczególnie z prawem karnym, drugie przeciwnie – utożsamiają moralność z tym, co spontaniczne, impulsywne, autentyczne.Artykuł nie tylko analizuje zakresowe i treściowe zniekształcenia przez substytuty moralności norm moralnych, ale i ujawnia powody powstawania pseudonorm w naszej świadomości. Powodami tymi są wpływ na naszą odpowiedź na wartości ja pysznego i ja pożądliwego oraz przedkładanie wartości pozamoralnych nad wartości moralne.
Zdemaskowanie funkcjonowania pseudonorm w naszej świadomości moralnej jest przydatne nie tylko dla etyki, ale i dla psychologii i pedagogiki, dla samowychowania i rozwoju moralnego.
Bibliografia
Biesaga T., Dietricha von Hildebranda epistemologiczno‑ontologiczne podstawy etyki, Lublin 1989.
Biesaga T., Emocjonalna odpowiedź na wartość u podstaw życia moralnego, w: Konteksty podmiotowej świadomości, red. E. Podrez, R. Moń, Olecko 2003 (Episteme, 29), s. 91–100.
Biesaga T., Spór o normę moralności, Kraków 1998.
Biesaga T., Świadomościowe i osobowe warunki odpowiedzialności, w: O odpowiedzialności. Moralny wymiar odpowiedzialności w życiu publicznym, red. J. Pawlica, Kraków 1993, s. 67–74; oraz w: „Studia Philosophiae Christianae” 29 (1993) nr 2, s. 27–37.
Dąbrowski K., Osobowość i jej kształtowanie poprzez dezintegrację pozytywną, Lublin 1984.
Fenomen sumienia, red. D. Adamczyk, Kielce 2012.
Gorczyca J., Dietricha von Hildebranda koncepcja poznania wartości moralnych, „Analecta Cracoviensia” 19 (1987), s. 427–439.
Hildebrand D. von, Christian Ethics, New York 1952; wyd. niem. Ethik, Regensburg 1973 (Gesammelte Werke, 2).
Hildebrand D. von, Fundamentalne postawy moralne, tł. K. Meissner OSB, w: Wobec wartości, Kraków 1984, s. 11–54.
Hildebrand D. von, Graven Images: Substitutes for True Morality, New York 1957; wyd. niem. Substitute für wahre Sittlichkeit, w: Idolkult und Gotteskult, Regensburg 1974, s. 13–190 (Gesammelte Werke, 7).
Hildebrand D. von, Liturgie und Pesönlichkeit, w: Idolkult und Gotteskult, Regensburg 1974, s. 191–300 (Gesammelte Werke, 7).
Hildebrand D. von, Przemienienie w Chrystusie, tł. J. Zychowicz, Kraków 1982.
Hildebrand D. von, Hildebrand A. von, The Art of Living, Chicago 1965.
Kurtek P., Lasota A., Wybrane psychologiczne aspekty struktury i rozwoju sumienia, w: Fenomen sumienia, red. D. Adamczyk, Kielce 2012, s. 53–70.
Murawski K., Jaźń i sumienie. Filozoficzne zagadnienia rozwoju duchowego człowieka w pracach Carla Gustawa Junga i Antoniego Kępińskiego, Wrocław 1987.
Stach R., Sumienie i mózg. O wewnętrznym regulatorze zachowań moralnych, Kraków 2012.
Wiśniewska D., Rodzaje i rola substytutów w moralności w ujęciu Dietricha von Hildebranda, „Logos i Ethos” 2014 nr 2 (37), s. 77–98.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
