An outline of the concept of duty in the ethics of Karol Wojtyła and Max Scheler
DOI:
https://doi.org/10.15633/lie.61107Słowa kluczowe:
etyka Kanta, personalizm Maritaina, przeżycie poznawczo-emocjonalne wartości, przykazanie miłościAbstrakt
Na podstawie analizy tekstu rozprawy habilitacyjnej Karola Wojtyły i zrekonstruowanej w niej koncepcji etyki Maksa Schelera przedstawia się rozumienie powinności u obu autorów oraz dyskutuje się potrzebę wprowadzenia powinności do systemu etyki. Fenomenologiczne podejście Schelera jest skupione na przeżyciu wartości moralnych, które legitymuje doskonalenie moralne i jednocześnie wyklucza powinność. Personalizm katolicki Wojtyły wymaga zaś urzeczywistnienia wartości w czynie, a więc przełożenia ich na powinność. Omawia się rodzaje przekazu powinności w postaci przykazań i rad ewangelicznych, które nie ograniczają wolności woli. Przybliża się argumenty Wojtyłowej krytyki systemu Schelera z pozycji etyki chrześcijańskiej, eksponujące moralność ludzkiego sprawstwa, w której kluczową rolę odgrywa uprzedmiotowienie wartości i udział w tym sumienia.
Bibliografia
Gilson É., Thomism. The Philosophy of Thomas Aquinas, transl. L. K. Shook, A. Maurer, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, Toronto 2002.
Hobbes T., Leviathan, or the Matter, Form, & Power of a Common-Wealth Ecclesiastical and Civil, Clarendon Press, Oxford 1929.
Kant I., Groundwork for the Metaphysics of Morals, ed. and transl. A. W. Wood, Yale University Press, New Haven 2002.
Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, ed. by A. Podsiad, Z. Więckowski, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1983.
Maritain J., Neuf leçons sur les notions premières de la philosophie morale, Les Editions Pierre Tequi, Paris 1951.
Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik. Neuer Versuch der Grundlegung eines ethischen Personalismus, Verlag von Hans Niemeyer, Halle 1921.
St. Thomas Aquinas, The Summa Theologica, transl. English Dominican Province, https://www.documentacatholicaomnia.eu (21.02.2023).
The New Lexicon Webster’s Encyclopedic Dictionary of the English Language, Lexicon Publications, New York 1991.
Wojtyła K., Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maxa Schelera, in: K. Wojtyła, Dzieła filozoficzne, t. 1, ed. J. Merecki, Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II, Kraków 2022.
Wojtyła K., “Person and Act” and Related Essays, transl. G. Ignatik, The Catholic University of America Press, Washington 2021.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
W kwestii praw autorskich obowiązują następujące zasady:
1. Twórca oświadcza, że służą mu prawa autorskie do utworu i że nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób.
2. Twórca zezwala Uniwersytetowi Papieskiemu Jana Pawła II w Krakowie na nieodpłatne, niewyłączne i nieograniczone w czasie korzystanie z utworu, to jest:
- utrwalanie i zwielokrotnianie: wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono (wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym);
- włączenie utworu w skład utworu zbiorowego;
- udzielanie przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0)
3. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie udostępnia utwór na Platformie Czasopism należącej do uczelni, na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0). Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu pod następującymi warunkami:
- zostanie podany autor i tytuł utworu,
- zostanie podane miejsce publikacji (tytuł czasopisma i adres internetowy do oryginalnie opublikowanego utworu).
