Co by było, gdyby… próbowano nie popełniać błędu naturalistycznego?

Autor

  • Michał Dudek Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.15633/lie.3433

Słowa kluczowe:

metaetyka, George Edward Moore, błąd naturalistyczny, unikanie błędu naturalistycznego, komunikacja międzyludzka

Abstrakt

Artykuł omawia możliwe skutki unikania błędu naturalistycznego (BN) w komunikacji międzyludzkiej. Zarysowana jest hipotetyczna rozmowa dwóch podmiotów (X i Y) na temat przedmiotu (α) i sprecyzowane są jej warianty. W 1. wariancie X twierdzi, że α jest dobre, a Y zadaje pytanie, dlaczego jest dobre. X odpowiada, iż α jest dobre, bo jest, np. efektywne ekonomicznie. To można ocenić, zgodnie z podstawowo ujętymi poglądami Moore’a, jako przykład BN. W 2. wariancie X unika odpowiedzi na pytanie Y. X mówi tylko „α jest dobre i tyle!”, co można uznać za nawiązanie do Moore’owskiej kategorii oczywistości samej przez się. Choć X unika BN, to utrudnia rozmowę. Unikać BN można też przez: niezadawanie pytania „dlaczego α jest dobre?” (wariant 3) czy nieużywanie słowa „dobry” (wariant 4). Analiza wszystkich wariantów pokazuje, że unikanie BN może mieć problematyczne skutki z powodu, m.in., powszechnego użycia słowa „dobry” czy częstej potrzeby, by uzasadnić tezy o przysługującej czemuś cesze dobra. Te konsekwencje zdają się być niezależne od samej oceny argumentacji Moore’a o BN, np., kontrowersji, czy BN jest rzeczywistym błędem czy wynikiem przyjętych przez Moore’a założeń o, m.in., definicjach.

Biogram autora

  • Michał Dudek - Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

    Michał Dudek – doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Socjologii Prawa Wydziału Prawa i Administracji UJ. Autor monografii Komunikowanie prawa w dobie pluralizmu kulturowego (Kraków 2014), współredaktor kilku prac zbiorowych (ostatnio, z Piotrem Eckhardtem i Marcinem Wróblem, Przestrzenny wymiar prawa, Kraków 2018) oraz publikacji dotyczących m.in. polityki i aksjologii prawa, wizualności i prawa oraz technologii i prawa.

Bibliografia

Allen G. O., From the „Naturalistic Fallacy” to the Ideal Observer Theory, „Philosophy and Phenomenological Research” 30 (1970) no. 4, s. 533–549.

Baldwin T., G. E. Moore. The Arguments of the Philosophers, London 1999.

Baumrin B. H., Is There a Naturalistic Fallacy?, „American Philosophical Quarterly” 5 (1968) no. 2, s. 79–89.

Brożek A., Błąd naturalistyczny z metodologicznego punktu widzenia, w: A. Brożek, B. Brożek, J. Stelmach, Fenomen normatywności, Kraków 2013, s. 153–177.

Bruening W. H., Moore and „Is-Ought”, „Ethics” 81 (1971) no. 2, s. 143–149.

Clark P., The Meaning of „Good’ and the Possibility of Value, „Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition” 108 (2002) no. 1/2, s. 31–38.

Diggs B. J., On Defining „Good”, „The Journal of Philosophy” 54 (1957) no. 15, s. 457–466.

Edel A., Further on Good and Its Structure, „The Journal of Philosophy” 27 (1930) no. 26, s. 701–708.

Fisher J. J., On Defining Good, „The Journal of Philosophy” 51 (1954) no. 23, s. 730–736.

Frankena W. K., The Naturalistic Fallacy, „Mind. New Series” 48 (1939) no. 192, s. 464–477.

Gauthier D. P., Moore’s Naturalistic Fallacy, „American Philosophical Quarterly” 4 (1967) no. 4, s. 315–320.

Geiger G. R., A Note on the Naturalistic Fallacy, „Philosophy of Science” 16 (1949) no. 4, s. 336–342.

Glassen P., Moore and the Indefinability of Good, „The Journal of Philosophy” 55 (1958) no. 10, s. 430–435.

Hartman R. S., The Definition of Good: Moore’s Axiomatic of the Science of Ethics, „Proceedings of the Aristotelian Society. New Series” 65 (1964–1965), s. 235–256.

Hutchinson B., G. E. Moore’s Ethical Theory. Resistance and Reconciliation, Cambridge 2004.

Jedynak S., Błąd naturalistyczny, „Etyka” 2 (1967), s. 289–297.

Jurkiewicz J., Byt a powinność jako relacja egzystencjalna i formalno-analityczna, „Czasopismo Filozoficzne” 6 (2010), s. 13–32.

Kolnai A., The Ghost of the Naturalistic Fallacy, „Philosophy” 55 (1980) no. 211, s. 5–16.

Kovesi J., „Principia Ethica” Re-examined: The Ethics of a Proto-logical Atomism, „Philosophy” 59 (1984) no. 228, s. 157–170.

Kurek Ł., Naturalistic Fallacy, „Polish Law Review” 3 (2017) no. 1, s. 242–258.

Kurek Ł., Zarzut błędu naturalistycznego i jego wpływ na dwudziestowieczną metaetykę, w: Naturalizm prawniczy. Stanowiska, red. J. Stelmach, B. Brożek, Ł. Kurek, K. Eliasz, Warszawa 2015, s. 94–111.

Lewy C., G. E. Moore on the Naturalistic Fallacy, w: G. E. Moore. Essays in Retrospect, ed. A. Ambrose, M. Lazerowitz, London 1970, s. 292–303.

Miller A., Contemporary Metaethics. An Introduction, Cambridge 20132.

Moore G. E., Zasady etyki, tłum. C. Znamierowski, Warszawa 2003.

Niemczuk A., Błąd teoretyzmu w aksjologii, „Kultura i Wartości” 3 (2012), s. 7–35.

Nielsen K., Covert and Overt Synonymity: Brandt and Moore and the „Naturalistic Fallacy”, „Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition” 25 (1974) no. 1, s. 51–56.

Shaw W. H., Moore on Right and Wrong. The Normative Ethics of G. E. Moore, Dordrecht 1995.

Solomon J., Is the Conception of „Good” Undefinable?, „Proceedings of the Aristotelian Society. New Series” 6 (1905–1906), s. 128–140.

Stratton-Lake P., G. E. Moore: „Principia Ethica”, w: Central Works of Philosophy Volume 4. The Twentieth Century: Moore to Popper, ed. J. Shand, Chesham 2006, s. 20–37.

Sylvester R. P., The Moral Philosophy of G. E. Moore, ed. R. Perkins, Jr., R. W. Sleeper, Philadelphia 1990.

Williams D. C., The Definition of Yellow and of Good, „The Journal of Philosophy” 27 (1930) no. 19, s. 515–527.

Williams D. C., The Meaning of „Good”, „The Philosophical Review” 46 (1937) no. 4, s. 416–423.

Załuski W., Błąd naturalistyczny, w: Studia z filozofii prawa, t. 2, red. J. Stelmach, Kraków 2003, s. 111–121.

Pobrania

Opublikowane

2019-11-15

Numer

Dział

Artykuły